Zeng Yuqun - Vị vua trong ngành sản xuất pin điện Trung Quốc

Zeng Yuqun (còn được gọi là Robin Zeng), người sáng lập CATL đồng thời là chủ tịch tập đoàn, đã nhanh chóng nổi lên trong ngành sản xuất pin điện. Những người trong cuộc miêu tả Zeng là người hiểu biết sâu rộng, bộc trực và thậm chí là thô ráp.

Dưới sự lãnh đạo của ông, định giá của CATL đã tăng lên 1,2 nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 179 tỷ USD), bằng General Motors và Ford cộng lại. Quy mô lớn cho phép CATL đặt ra các điều kiện và điều chỉnh giá nguyên liệu.

Zeng Yuqun, người sáng lập kiêm chủ tịch CATL

Mark Greeven, giáo sư quản lý chiến lược tại Trường Kinh doanh IMD (Thụy Sĩ), cho biết: “CATL nắm giữ quyền chủ động để áp đặt các điều khoản. Thời hạn hợp đồng tối thiểu 5 năm và ít khi chấp nhận điều chỉnh pin của mình theo nhà sản xuất ô tô”.

Những điều kiện khắt khe đó đang mang lại cho Zeng rất nhiều tiền. Ông đứng thứ 29 trong danh sách các tỷ phú toàn cầu của Forbes năm 2022. Về bảng xếp hạng các tỷ phú “xanh”, ông xếp thứ hai chỉ sau Elon Musk. Musk có thể giàu hơn Zeng nhưng về tầm ảnh hưởng trong giới nhiên liệu điện, Zeng không hề thất thế so với CEO Tesla. Bản thân Zeng Yuqun cũng rất khác Elon Musk.

Tỉ phú người Trung Quốc luôn né tránh ống kính máy ảnh và hiếm khi trả lời phỏng vấn. Một phần Zeng cho rằng sự sôi động, ồn ào sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh. Phần khác lại nằm ở văn hóa Trung Hoa. “Ở phương Tây, kiểu lãnh đạo sùng bái cá nhân được ca ngợi và cổ vũ. Trong khi tại Trung Quốc, điều đó không được hoan nghênh”, Bill Russo, cựu giám đốc kinh doanh của Chrysler tại khu vực Đông Bắc Á cho hay.

Câu chuyện thành công của Zeng khởi nguồn vào năm 2010 với cuộc gặp gỡ Herbert Diess, khi đó là giám đốc chuỗi cung ứng của BMW (Diess hiện nay đang là CEO của Volkswagen). Thời điểm cách đây 12 năm, Diess có chuyến công tác làm việc với một vài nhãn hiệu ô tô nổi tiếng nhằm thuyết phục các hãng chuyển dần sang mô hình sản xuất ô tô điện.

Diess có đến tìm gặp Zeng để trao đổi các kế hoạch (lúc ấy Zeng là giám đốc một chi nhánh thuộc công ty điện tử của Nhật Bản). Dù bị Zeng Yuqun khước từ lời mời cộng tác nhưng Diess lại cảm thấy ấn tượng trước lời phát biểu của Zeng: “Để sản xuất ô tô điện hoàn chỉnh, tôi không thể nào sử dụng những chiếc pin quá cỡ”.

Về phía Zeng Yuqun, ông cho rằng việc từ chối cơ hội này là để chuẩn bị cho một kế hoạch hợp tác triển vọng hơn. Năm 2011, Zeng Yuqun cùng 1 số nhà đầu tư Trung Quốc đã mua lại 85% cổ phần của đơn vị sản xuất pin của TDK và đổi tên thành CATL. BMW trở thành khách hàng đầu tiên của họ.

CATL, công ty sản xuất pin điện hàng đầu Trung Quốc

Zeng Yuqun nói: “Sau khi từ chối lời mời hợp tác của Diess, tôi suy nghĩ rất nhiều. Giờ đây chúng tôi lại có dịp ngồi với nhau để bàn về những mục tiêu chung. Diess mở ra cơ hội sản xuất pin ô tô cho CATL và tôi biết ơn Diess vì điều đó”.

Diess có thể là người đã truyền cảm hứng cho CATL đi vào thị trường EV, nhưng bản thân Zeng Yuqun cũng đã chứng tỏ mình là người có thể làm chủ được cả kỹ thuật pin và kỹ năng kinh doanh. Zeng đã tập trung vào các chi tiết kỹ thuật và điều này đã tạo nên sự khác biệt.

Khi CATL khởi nghiệp, BYD lúc ấy được coi là doanh nghiệp dẫn dắt thị trường Trung Quốc. Nhưng trong khi BYD sử dụng pin lithium phốt phát sắt, thì CATL sử dụng hỗn hợp nickel, măng gan và cobalt hay còn gọi là NMC. NMC cho phép đi được xa hơn và khi Trung quốc bắt đầu chương trình trợ giá cho EV năm 2015, người dùng thích phương án đi xa hơn và CATL đã thủ lợi lớn.

Nhiều nhà phân tích cho rằng chính sách Made in China 2015 của Bắc Kinh là cột mốc trong sự phát triển của công ty. Chính sách này nhằm thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó có EV. Từ năm 2009-2021, chính phủ đã trợ giá khoảng 14,8 tỷ USD cho người mua xe EV thay vì xe động cơ đốt trong, nhưng với điều kiện EV đó phải sử dụng pin do Trung quốc chế tạo. Điều đó thúc đẩy ngay cả các hãng nước ngoài cũng sử dụng pin CATL để tiến vào thị trường nội địa béo bở.

Không thỏa mãn với trợ giá, Zeng Yuqun gọi thêm vốn để đầu tư thêm vào việc nghiên cứu và phát triển (R&D) và chuỗi cung ứng. Từ 2015-2017, CATL gọi thêm 2 tỷ USD và lên sàn tháng 6/2018. “Nhờ đó họ có thể đầu tư vào toàn bộ chuỗi cung ứng từ khai mỏ, xử lý nguyên liệu, sản xuất pin và thậm chí cả tái chế.”, theo Kevin Sang, nhà phân tích về lưu trữ năng lượng của Wood Mackenzie.

CATL đã tăng gấp đôi số chuyên gia R&D lên đến 10 ngàn người năm 2021. Họ cũng đã bỏ 130 triệu USD để sở hữu một mỏ lithium ở Nam Trung Quốc.

Cùng lúc, công ty công bố sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu của ngành. Từ tháng 7/2021, CATL bắt đầu sản xuất pin ion-sodium. Đây có thể là đột phá vì sodium là nguyên tố có sẵn thứ 6 trên trái đất. Sự xuất hiện của sodium sẽ giảm sự phụ thuộc vào lithium - nhiên liệu được dự đoán là sẽ khan hiếm vào cuối năm nay.