12 ngày đêm rực lửa

Đại tá Trần Xuân Vũ - nguyên Phó Tham mưu trưởng Lữ đoàn 297, Quân khu 2 hồi tưởng về những tháng ngày cùng các đồng đội chiến đấu bảo vệ bầu trời miền Bắc.

Sinh năm 1954, tại xã Tiên Lữ, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc cùng với hàng vạn thanh niên nơi hậu phương lớn miền Bắc, tháng 12/1971, người thanh niên Trần Xuân Vũ khi ấy vừa bước sang tuổi 17 nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, hăng hái lên đường nhập ngũ, quyết đem tất cả sức lực, trí tuệ và nhiệt huyết của tuổi trẻ cống hiến cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Sau thời gian huấn luyện tại Sư 304B, tháng 6/1972, anh được giao nhiệm vụ Trinh sát viên, biên chế vào Tiểu đội chỉ huy, Đại đội 3, Tiểu đoàn 49, Sư 304. Dưới sự chỉ huy của Quân ủy Trung ương, toàn bộ Tiểu đoàn 49 được điều động để thành lập đơn vị Pháo phòng không là Tiểu đoàn 38, Trung đoàn 221, Sư đoàn 361 (Quân chủng phòng không không quân), chiến đấu tại Việt Trì, có nhiệm vụ bảo vệ không phận dọc tuyến từ Thanh Hóa trở ra đến Yên Bái. Ông Vũ nhớ lại: Tiểu đoàn lúc ấy có ba Đại đội gồm: Một Đại đội pháo cao xạ 57mm và hai Đại đội pháo cao xạ 37mm được giao trấn thủ Việt Trì, có nhiệm vụ bảo vệ các mục tiêu yếu địa như: Khu vực dân cư, cầu Việt Trì, Khu công nghiệp và các nhà máy, bảo vệ trận địa tên lửa... Ngay sau khi thành lập và củng cố lực lượng, chỉ 10 ngày sau Tiểu đoàn đã bước vào chiến đấu trận đầu.

Thời điểm ấy Mỹ bắt đầu cuộc tập kích trên không diễn ra trên toàn miền Bắc, cam go nhất là từ ngày 18 đến ngày 29/12/1972, khi đó Thủ đô Hà Nội là mục tiêu bắn phá ác liệt nhất của không quân Mỹ. Chúng hung hãn, điên cuồng dùng các loại máy bay tân tiến, hiện đại bậc nhất để bắn phá. Thời điểm bấy giờ, ban ngày, Đại đội của ông có nhiệm vụ chiến đấu hỗ trợ lực lượng bộ binh đánh địch, triệt phá những đợt tập kích của quân địch trên không; ban đêm trực báo động, dùng hỏa lực, pháo cao xạ bắn hạ các máy bay tầm thấp và tâm trung bảo vệ máy bay B-52, giúp lực lượng tên lửa làm nhiệm vụ hạ gục mục tiêu B-52.

Với khẩu hiệu “Hợp đồng tác chiến, lập công tập thể”, cả Trung đoàn chung một quyết tâm, quyết chiến quyết thắng, bảo vệ bình yên quê hương, đất nước. Trong những ngày cuối năm 1972, dường như quân và dân Đất Tổ không ngủ; máy bay địch gào rú đêm ngày, những loạt bom trút xuống rung chuyển mặt đất, khói bụi mịt mù. Trong mưa bom bão đạn, tại các trận địa trấn giữ, các chiến sĩ pháo thủ vẫn ngoan cường chiến đấu, nòng pháo hướng thẳng kẻ thù, nhả từng loạt đạn, giáng trả những đòn chí mạng, bắn hạ máy bay địch cháy sáng rực bầu trời đêm. Trong đó, chiến sĩ Trần Xuân Vũ cùng các đồng đội đã bắn hạ chiếc máy bay chiến đấu không người lái (UAV) vào ngày 22/12 trên bầu trời Đất Tổ.

Đại tá Trần Xuân Vũ nâng niu huy hiệu “Chiến thắng 1972” - kỷ vật ghi nhận chiến công của những chiến sĩ pháo thủ tham gia chiến dịch.

Đại tá Trần Xuân Vũ kể lại: Sáng này 22/12/1972, khi ấy Đại đội 3 chúng tôi đang trực chiến tại trận địa bến Gót, dưới cầu Việt Trì thì phát hiện tốp máy bay địch xuất hiện từ phía Tây Nam bay dọc bờ sông Hồng. Sau khi báo cáo với cấp trên, toàn Tiểu đoàn được lệnh tổng lực tấn công. Đại đội 3 - Đại đội duy nhất được trang bị cả pháo cao xạ 57mm và 37mm nổ phát súng đầu tiên công phá vào đội hình địch. Liên tiếp những loạt đạn pháo nhắm thẳng hướng tốp máy bay địch mà bắn. Trước sự tấn công vũ bão của quân ta, một chiếc máy bay không người lái được mệnh danh là “bóng ma sát thủ” đã trúng đạn, bốc cháy, chao đảo rơi về phía Tây cách khu vực Đền Hùng khoảng 10km. Đội hình quân địch bị phá vỡ, quay đầu tháo chạy…”.

Từng kế hoạch, trận trấn áp không lực địch được tái hiện qua lời kể của người chiến sĩ trinh sát. Trong khoảng thời gian diễn ra Chiến dịch phòng không Hà Nội - Hải Phòng năm 1972, ông cùng đồng đội tham gia hàng chục trận đánh ác liệt. Trưởng thành qua từng trận đánh, Trung đoàn 221 đã cùng với lực lượng Phòng không - không quân của Quân khu 2 lập nhiều chiến công, bắn rơi 399 máy bay Mỹ (trong đó có hai máy bay B-52 cùng nhiều máy bay F4, F105, F111, máy bay không người lái), bắt sống nhiều giặc lái, bảo vệ vững chắc hậu phương Tây Bắc, tạo nên lá chắn phòng thủ, xuyên thủng lớp phòng vệ, cản trở mũi tấn công của quân địch vào Thủ đô, góp phần làm nên chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” lẫy lừng.

Cuối năm 1972, trong bối cảnh cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc chuyển sang diễn biến mới, khi quân đội của Đế quốc Mỹ tiến hành cuộc tập kích đường không chiến lược quyết san phẳng miền Bắc Việt Nam, hàng nghìn máy bay Mỹ được phái đến nhằm “đưa miền Bắc trở về thời kỳ đồ đá”. Để chống phá âm mưu từ quân địch, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng sớm nhận định tình hình, đưa ra kế hoạch tác chiến. Lực lượng Pháo phòng không được nhanh chóng xây dựng, củng cố, trở thành lực lượng chủ lực hạ gục hàng nghìn máy bay Mỹ…

Thùy Phương