15 loại giấy tờ công dân đã được số hóa: Kỳ vọng bước đột phá trong cải cách hành chính

Đây được xem là bước tiến lớn trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, mở đường cho việc cắt giảm thủ tục hành chính (TTHC), giảm chi phí và thời gian cho người dân, doanh nghiệp.

Luật sư Đoàn Luật sư Hà Nội tư vấn thực hiện TTHC tư pháp cho người dân Thủ đô. Ảnh: Hà Lan

15 loại giấy tờ “lên mạng”

Thông tin từ Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (Bộ Công an) cho biết, 15 loại giấy tờ đã được số hóa bao gồm: Chứng minh nhân dân, căn cước công dân, giấy khai sinh, giấy chứng tử, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, giấy xác nhận cư trú, giấy phép lái xe, thẻ bảo hiểm y tế, giấy đăng ký xe, hộ chiếu, giấy chứng nhận kết hôn, giấy xác nhận độc thân, giấy xác nhận nhân thân và Phiếu lý lịch tư pháp.

Các thông tin này đã được chuẩn hóa, đồng bộ, định danh thống nhất trên hệ thống dữ liệu dân cư và sẵn sàng chia sẻ với các bộ, ngành, địa phương thông qua nền tảng chia sẻ, kết nối dữ liệu quốc gia.

Điều này có nghĩa là, trong nhiều giao dịch hành chính, người dân không cần xuất trình bản giấy các loại giấy tờ nêu trên. Thay vào đó, cơ quan nhà nước chỉ cần truy xuất dữ liệu điện tử đã được xác thực từ Cơ sở dữ liệu dân cư.

Theo kế hoạch của Chính phủ, đến năm 2026, Việt Nam hướng tới mục tiêu 100% TTHC đủ điều kiện được thực hiện trực tuyến toàn trình, trong đó các loại giấy tờ gốc được thay bằng dữ liệu điện tử. Bộ Công an đang phối hợp Bộ Tư pháp, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam… để xây dựng cơ chế xác thực và chia sẻ dữ liệu tự động giữa các hệ thống.

Các thông tin từ Cơ sở dữ liệu dân cư sẽ được mã hóa, bảo mật và chỉ được truy cập khi có yêu cầu phục vụ công vụ hoặc được công dân đồng ý. Điều này nhằm bảo đảm an toàn thông tin cá nhân, yếu tố then chốt để người dân yên tâm sử dụng các dịch vụ điện tử.

Nhiều vấn đề người dân quan tâm được lãnh đạo phường Cầu Giấy xem xét, giải quyết ngay tại bộ phận một cửa. Ảnh: PV

Về phía Bộ Tư pháp, với vai trò cơ quan gác cổng pháp luật, đã chủ động ban hành văn bản hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương, đồng thời xây dựng bộ công cụ hỗ trợ để tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC, nhằm tinh gọn quy trình, giảm thiểu chi phí xã hội.

Trao đổi với phóng viên Báo Hànôịmới về tiến độ thực hiện, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh: Với 15 loại giấy tờ theo hướng dẫn của Bộ Công an, chúng ta hoàn toàn có thể triển khai ngay từ ngày 15-11-2025 để đưa vào cắt giảm TTHC.

Tuy nhiên, ngoài 15 nhóm giấy tờ đó, vẫn còn rất nhiều loại giấy tờ khác sẽ được hoàn thiện dần cùng tiến độ số hóa, “làm sạch” dữ liệu tại các cơ sở dữ liệu quốc gia và dữ liệu của các bộ, ngành, địa phương.

Tinh thần chung là có dữ liệu điện tử thì phải sử dụng dữ liệu để thay thế giấy tờ khi giải quyết TTHC cho người dân, doanh nghiệp. Dữ liệu được hoàn thiện đến đâu (trên nguyên tắc “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”) thì đưa vào cắt giảm thủ tục đến đó. Đây phải được coi là giải pháp căn cơ, toàn diện để đơn giản hóa, cắt giảm TTHC trong thời gian tới.

Giảm giấy tờ, giảm phiền hà

Đón nhận thông tin trên, ông Nguyễn Minh Tâm (phường Hoàng Mai, Hà Nội) phấn khởi nói: “Trước đây, đi làm thủ tục gì, tôi cũng phải mang cả xấp giấy tờ, chụp công chứng, nộp bản sao. Nếu dữ liệu đã được chia sẻ giữa các cơ quan thì người dân đỡ vất vả rất nhiều. Việc số hóa giấy tờ không chỉ tiết kiệm cho người dân, mà còn giúp cơ quan quản lý giảm khối lượng hồ sơ giấy, hạn chế sai sót và gian lận. Tôi rất mong sự thay đổi này sớm được áp dụng trên thực tế”.

Chị Lê Ngọc Hân ở phường Yên Hòa cho hay: “Tôi từng làm thủ tục đăng ký kết hôn và cấp hộ chiếu trong cùng tháng, nhưng hai nơi vẫn yêu cầu nộp bản sao giấy khai sinh, dù đều là dữ liệu công dân. Nếu việc chia sẻ dữ liệu được thực hiện đồng bộ, chắc chắn người dân sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian”.

Tuy nhiên, theo chị Hân, việc triển khai cắt giảm giấy tờ còn phụ thuộc vào khả năng kết nối hạ tầng số, năng lực của cán bộ tiếp nhận hồ sơ và quy định chuyên ngành của từng lĩnh vực. Không ít lần, chị làm thủ tục đăng ký tạm trú trực tuyến, xác nhận cư trú nhưng hệ thống bị treo, không phản hồi, phải ra tận công an phường để xin giấy xác nhận.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Thanh Tịnh cũng cho rằng, để việc thực thi cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu bảo đảm tính khả thi, thực sự là giải pháp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, yêu cầu rất quan trọng là bảo đảm điều kiện hạ tầng và dữ liệu.

Các bộ, ngành, địa phương phải làm rõ khả năng, cam kết việc xây dựng, kết nối, chia sẻ dữ liệu bảo đảm “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”, để ngay khi công bố phương án cắt giảm thì có thể thực thi trên thực tế. Việc này đòi hỏi hệ thống công nghệ thông tin, hạ tầng, thiết bị đầu cuối phải đồng bộ, thông suốt, cùng với việc hướng dẫn nghiệp vụ cho cán bộ trực tiếp giải quyết TTHC, bảo đảm quy trình vận hành trơn tru.

Ông Nguyễn Thanh Tịnh cũng lưu ý thêm, trong quá trình triển khai, không tránh khỏi việc người dân hoặc doanh nghiệp phản ánh dữ liệu cập nhật chưa chính xác. Vì vậy, cần tính toán để có quy trình “làm sạch” dữ liệu và cơ chế xử lý đặc thù để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân khi dữ liệu chưa đầy đủ hoặc còn có thông tin sai lệch.

Theo kế hoạch, ngay sau ngày 31-10-2025, Bộ Tư pháp sẽ cùng Tổ công tác liên ngành làm việc trực tiếp với từng bộ, ngành để thống nhất danh mục thủ tục được cắt giảm, đơn giản hóa dựa trên dữ liệu; đồng thời tham mưu Chính phủ ban hành Nghị quyết quy phạm để bảo đảm thực thi phương án cắt giảm này.

Trong quá trình đó, sẽ có sự đối chiếu, kiểm tra chéo giữa các bộ, ngành và địa phương để bảo đảm phương án triển khai khả thi, đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc.

Hà Phong