2025 sẽ là năm chuyển mình mạnh mẽ của xuất bản

Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông), Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam. Ảnh: Thạch Thảo.

Trong năm 2025, ngành xuất bản Việt Nam sẽ tập trung vào hai vấn đề then chốt: Cuộc chiến bảo vệ bản quyền và duy trì, phát triển văn hóa đọc. Theo đánh giá của ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) - vấn đề bản quyền vẫn là bài toán lớn khi sách lậu tiếp tục len lỏi qua các nền tảng thương mại điện tử, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của ngành.

Song song đó, văn hóa đọc đang trên đà phát triển với các sáng kiến như phong trào lì xì sách ngày Tết. Đây là một nét đẹp văn hóa, góp phần lan tỏa tri thức và xây dựng thói quen đọc sách trong cộng đồng.

Cuộc chiến bảo vệ bản quyền sẽ là trọng tâm của những năm tới

- 2024 là một năm đầy ấn tượng của ngành xuất bản, bất chấp những thách thức lớn hơn so với năm trước. Thành tựu nổi bật nhất chính là quá trình chuyển đổi số đã có bước tiến sâu sắc. Hơn 50% nhà xuất bản đã tham gia vào lĩnh vực xuất bản điện tử, với sự gia tăng đáng kể về số lượng sách điện tử, sách nói, và đặc biệt là các loại sách tương tác đa phương tiện. Đây là một bước chuyển mạnh mẽ, giúp ngành xuất bản hiện đại hóa và mở ra nhiều cơ hội tiếp cận đối tượng độc giả trẻ.

Sự chuyển hướng sang các loại sách ngắn gọn, tinh giản cũng là một điểm nhấn đáng chú ý. Với hơn 4.000 đầu sách thuộc loại này được xuất bản trong năm, ngành đã đáp ứng kịp thời nhu cầu của độc giả trong thời đại thông tin nhanh.

Cuối cùng, vai trò của truyền thông đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của ngành. Thống kê cho thấy, có hơn 84.000 tin bài về sách, xuất bản được đăng tải, giúp nâng cao nhận thức và sự quan tâm của công chúng đối với ngành xuất bản. Những kết quả này thể hiện sự nỗ lực và sáng tạo không ngừng của toàn ngành trong một năm đầy thách thức.

- Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, ngành xuất bản vẫn đối mặt với không ít hạn chế cần được thẳng thắn nhìn nhận. Một trong những vấn đề nổi cộm là bài toán kinh tế xuất bản. Hiện tại, nhiều nhà xuất bản chưa đạt được sự tinh gọn và hiện đại hóa cần thiết để phát triển bền vững. Việc cải thiện chất lượng và tối ưu hóa quy trình sản xuất kinh doanh là một thách thức lớn, đòi hỏi sự nỗ lực mạnh mẽ hơn từ các đơn vị.

Ngoài ra, vấn đề sách lậu tiếp tục là một trở ngại nghiêm trọng. Tình trạng này không chỉ dừng lại ở sách giáo khoa mà còn lan rộng sang nhiều loại sách khác. Thông qua các nền tảng thương mại điện tử, những kẻ phát tán sách lậu có thể tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng.

Điều này gây ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển ổn định của ngành. Để giải quyết, chúng ta bắt đầu từ bài toán mang tính cách mạng - sửa đổi hành lang pháp lý. Nhờ đó, chúng ta có thể quản lý các nền tảng trung gian, hướng tới ngăn chặn từ xa việc vi phạm bản quyền.

- Trong năm 2025, tôi kỳ vọng ngành xuất bản sẽ đạt được những bước tiến đáng kể trong chuyển đổi số. Thị trường sách điện tử cần mở rộng tới các loại sách đa phương tiện và sách tương tác, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của độc giả.

Các nhà xuất bản nên có chiến lược rõ ràng trong việc đa dạng hóa sản phẩm và thúc đẩy sự kết hợp giữa xuất bản với các hoạt động hướng nghiệp, đào tạo thường xuyên.

Ngoài ra, tôi kỳ vọng rằng công tác bảo vệ bản quyền sẽ có bước đột phá mạnh mẽ. Chỉ thị 30/CT-TTg về phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam đã được ban hành và mở ra hướng đi cụ thể.

Để có thể phát triển, chúng ta phải nhìn nhận vấn đề bản quyền như một bài toán căn bản để từ đó có những bước chuyển mình. Cơ quan quản lý và cơ quan bảo vệ pháp luật cần tăng cường phối hợp bởi cuộc chiến này cần sự chung tay từ toàn xã hội.

Tôi hy vọng ngành xuất bản sẽ cùng chung tay để xây dựng một môi trường xuất bản minh bạch, bền vững và hiện đại hơn trong năm tới.

2025 sẽ là năm bản lề để ngành xuất bản Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, góp phần xây dựng nền tảng tri thức cho sự phát triển bền vững.

Tranh Mừng xuân Ất Tỵ trong ấn phẩm Sách Tết 2025. Ảnh: Đông A.

Văn hóa đọc đang trên đà phát triển

- Tôi cho rằng phong trào lì xì sách là một nét đẹp văn hóa đang dần được định hình trong cộng đồng. Việc chọn sách làm quà lì xì chứa đựng giá trị tri thức, góp phần khuyến khích văn hóa đọc trong xã hội.

Trong vài năm qua, nhiều cơ quan, đơn vị, và gia đình đã tích cực đón nhận hình thức lì xì sách, biến nó thành một xu hướng mới mẻ và đầy ý nghĩa, đặc biệt trong các dịp Tết. Chẳng hạn, suốt bốn năm nay, lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông đều lựa chọn sách làm quà tặng cho các cơ quan vào dịp Tết.

Các nhà xuất bản cũng nhanh chóng nắm bắt xu hướng này bằng việc cho ra mắt những ấn phẩm sách Tết chất lượng, như những sản phẩm best-seller của Đông A. Một số đơn vị chủ đạo tạo nên những gói quà Tết, bên trong có những tác phẩm mới ra mắt. Các hộp quà sách Tết cũng được thiết kế kỳ công để người tiêu dùng lựa chọn.

Tuy nhiên, để phong trào này thực sự lan tỏa rộng rãi, tôi nghĩ cần có thêm sự chung tay từ các gia đình, nhà trường, và các cấp, ngành. Tôi tin rằng, nếu phong trào này phát triển mạnh mẽ hơn, nó sẽ trở thành một biểu tượng văn hóa đẹp, góp phần phát huy truyền thống hiếu học và lan tỏa tri thức trong cộng đồng Việt Nam.

- Trong nhịp sống công nghiệp bận rộn, Tết là dịp hiếm hoi chúng ta được dừng lại, quây quần bên gia đình, gặp gỡ bạn bè, và cùng chia sẻ những giá trị ý nghĩa. Đó là khoảng thời gian để nhìn lại những điều đã làm được, định hướng cho năm mới, và không gì phù hợp hơn việc chọn sách làm người bạn đồng hành trong những khoảnh khắc này.

Sách là nguồn tri thức. Sách có thể xây dựng tâm hồn và truyền tải tình cảm cũng như những giá trị bền vững.

Việc cùng nhau đọc sách, trao đổi hay tặng nhau một cuốn sách ngày Tết là cách tuyệt vời để gắn kết các thế hệ, từ ông bà, cha mẹ đến con cháu.

Nếu mỗi năm, mỗi gia đình đều dành một phần thời gian trong dịp Tết để xây dựng thói quen đọc sách, tôi tin rằng văn hóa đọc sẽ được duy trì và phát triển mạnh mẽ, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần và định hình một nét đẹp văn hóa cho cộng đồng.

- Trước thềm năm mới, tôi muốn gửi gắm thông điệp về tầm quan trọng của văn hóa đọc và trách nhiệm của chúng ta trong việc xây dựng một hệ tri thức vững mạnh cho tương lai.

Với gần 30 năm gắn bó trong ngành sách, tôi đã chứng kiến sự phát triển không ngừng của văn hóa đọc tại Việt Nam, cùng những nỗ lực lớn từ các nhà xuất bản, các đơn vị phát hành và sự quan tâm của các cấp lãnh đạo. Điều này mang lại cho tôi niềm tin mạnh mẽ rằng sách sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đất nước.

Tết là dịp để chúng ta nhìn lại, suy ngẫm và chuẩn bị cho những bước đi mới. Tôi hy vọng mỗi người sẽ coi sách như một món quà quý giá, để chia sẻ tri thức, lan tỏa giá trị văn hóa và tình cảm gia đình.

Đức Huy