3 cây cầu ngói hàng trăm năm tuổi ở Ninh Bình khiến du khách mê mẩn

Cầu ngói chợ Lương nằm trên đường dẫn vào chùa Lương (xã Hải Anh, tỉnh Ninh Bình, trước đây là xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định) được xây dựng cùng thời với chùa Lương vào năm Hồng Thuận thứ 3, tức năm 1511. Đây là 1 trong 3 cây cầu ngói cổ đẹp nhất cả nước, được in trên tem năm 2012.

Cầu được thiết kế theo lối “thượng gia, hạ kiều” (trên là nhà, dưới là cầu), gồm 9 gian lợp ngói cổ kính, uốn cong mềm mại vắt qua dòng sông Trung Giang thơ mộng.

Phần sàn của lòng cầu rộng 2m, gồm 66 thanh gỗ lim ghép lại nằm trên hàng dầm uốn cong. Hai bên lòng cầu là hành lang cong mềm, điểm dừng chân cho người qua lại nghỉ ngơi và ngắm cảnh sông nước.

Phần kết cấu chịu lực gồm 18 cột đá vuông, mỗi cạnh 35cm, xếp thành 6 hàng. Phía trên là hệ thống xà ngang, xà dọc làm bằng gỗ lim, đảm bảo độ chắc chắn, bền vững.

Mái ngói được lợp khéo léo theo kiểu nửa lợp, nửa xây để không bị xô, hở.

Hai bên đầu cầu được thiết kế hình tượng cuốn thư mềm mại, bên trong đề 4 chữ “Quần Phương xã kiều”, tức cầu xã Quần Phương – tên cổ của xã Hải Anh.

Trải qua hơn 500 năm, cầu ngói chợ Lương vẫn giữ được phong cách kiến trúc ban đầu, là niềm tự hào của người dân địa phương. Năm 1990, cầu được Nhà nước xếp hạng là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.

Cầu ngói chợ Thượng (còn gọi là cầu ngói Thượng Nông) tọa lạc tại xã Nam Minh, tỉnh Ninh Bình (trước đây là xã Bình Minh, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định) cũng là một trong những cây cầu được xây dựng theo lối kiến trúc "thượng gia, hạ kiều" cổ xưa vẫn còn được lưu giữ. Cầu được xây dựng từ thời Hậu Lê thế kỷ 18, cách đây khoảng hơn 300 năm.

Cầu dài khoảng 17,35m, nối đôi bờ sông Ngọc. Cầu có 11 gian, mỗi gian rộng từ 1,4 - 1,6m. Ba gian chính giữa có bậc để ngồi, phía ngoài có lan can để người qua đường ngồi nghỉ ngơi, chuyện trò. Mái cầu được lợp bằng ngói nam, uốn lượn.

Mố cầu được ghép từ các tảng đá nguyên khối, tạo sự vững chãi. Khoảng cách giữa hai mố gần 5m, tạo điều kiện thông thoáng cho nước chảy và thuyền bè qua lại.

Toàn bộ khung, dầm cầu… được làm bằng gỗ lim. Cầu có tổng cộng 40 cột dọc hai bên, mỗi bên có 20 cột. Mặt cầu được lát bằng đá tảng xanh.

Cầu ngói chợ Thượng là biểu tượng văn hóa gắn bó sâu sắc với đời sống người dân địa phương. Năm 2012, cầu ngói chợ Thượng được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.

Cũng mang kiến trúc “thượng gia, hạ kiều”, cầu lợp làng Kênh (xã Cổ Lễ, tỉnh Ninh Bình, trước đây là thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) mang vẻ đẹp rất bình dị, mộc mạc. Cầu được xây dựng vào thời Lý, cách đây khoảng 700 năm, gắn liền với lịch sử vùng đất trấn Sơn Nam Hạ xưa.

Cầu lợp làng Kênh có 5 nhịp, dài khoảng 10m, rộng 4m, cao 3m (tính từ mặt sàn lên mái). Cầu được làm chủ yếu bằng gỗ lim, gồm 28 cột trụ, trong đó có 4 cột chính cắm sâu dưới lòng sông, mỗi cột đường kính hơn 50cm.

Qua thời gian, các cột gỗ chính bị hư hỏng, đã được thay thế bằng cột mới nhưng vẫn giữ nguyên hình thức ban đầu.

Trải qua 700 năm, cầu lợp làng Kênh vẫn giữ được kết cấu gỗ, mái lá truyền thống.

Theo các cụ cao niên trong làng, cầu từng được lợp bằng lá bổi nhưng hiện thay thế bằng lá cọ. Các bẹ cọ được cố định bằng dây mây, tạo thành mái che chắc chắn, chống chịu tốt với mưa gió.

Ngày nay, cầu lợp làng Kênh không chỉ là công trình giao thông, mà còn là không gian sinh hoạt cộng đồng. Mỗi buổi trưa, nơi đây luôn có người dân ghé nghỉ ngơi, hóng mát, trò chuyện.

Ông Nguyễn Văn Thăng (70 tuổi, trú xã Cổ Lễ) chia sẻ: “Từ nhỏ tôi đã hay ra cầu ngồi hóng mát mỗi trưa hè oi bức, đến giờ vẫn giữ thói quen này.

Cầu gắn bó với tôi cả đời, nên mỗi lần đi qua thấy du khách mê mẩn ngắm nhìn, chụp ảnh, tôi thấy rất tự hào vì cây cầu quê mình vẫn còn đẹp, giữ được hồn xưa”.

Trọng Tùng