3 lý do chính hộ kinh doanh 'e ngại' chuyển đổi thành doanh nghiệp

Sáng ngày 19/6, Quốc hội bắt đầu phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, mở đầu với nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực tài chính.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình nêu vấn đề, bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước hiện còn nhiều khó khăn, thách thức. Ở trong nước, số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tiếp tục tăng. Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn, đã tạo thêm áp lực đối với mục tiêu đến năm 2030 đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế và theo tinh thần nghị quyết 68.

"Xin Bộ trưởng cho biết với vai trò là Tư lệnh ngành, Bộ trưởng có giải pháp gì để hiện thực hóa mục tiêu phát triển doanh nghiệp cả về số lượng và chất lượng trong giai đoạn tới đây?" đại biểu nêu câu hỏi.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình. Ảnh: Media Quốc hội

Trả lời đại biểu, về giải pháp để đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 đã được đặt ra trong Nghị quyết 68 vừa qua là mục tiêu có nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, thể hiện khát vọng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế.

Tuy nhiên, đây cũng là thách thức rất lớn trong bối cảnh sức cầu suy giảm, môi trường kinh doanh gặp rất nhiều khó khăn thách thức, đặc biệt là những thách thức từ bên ngoài. Năng lực cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp còn yếu, đòi hỏi sự quyết tâm cao, nỗ lực rất lớn và hành động quyết liệt.

Trước tình trạng trong 5 tháng đầu năm 2025, số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường rất lớn, theo Bộ trưởng Tài chính, có ba nhóm giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, đó là kiến tạo môi trường kinh doanh một cách thuận lợi, minh bạch và hiệu quả, tập trung tháo gỡ rào cản để gia nhập và hoạt động trên thị trường. Cắt giảm thực chất các thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và cải cách các điều kiện kinh doanh.

Thứ hai, phải rà soát, tháo gỡ vướng mắc trong đầu tư, trong đất đai, trong xây dựng, trong quy hoạch để tạo hành lang thông thoáng, ổn định để doanh nghiệp có các điều kiện, động lực để tham gia.

Thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Hiện nay Việt Nam có hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động. Đây là lực lượng có tiềm năng lớn nhất để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp.

"Chúng tôi đang rà soát hoàn thiện các khung pháp lý để thu hẹp chênh lệch giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp về quản trị, tài chính, kế toán, triển khai các chính sách bãi bỏ chỉ tiêu khoán từ năm 2026, thúc đẩy minh bạch hóa và chuyên chuyên nghiệp hóa. Đồng thời, có các chính sách hỗ trợ thiết thực miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm, bãi bỏ thuế môn bài, cung cấp nền tảng số, phần mềm, kế toán miễn phí để nâng cao năng lực quản trị cho các doanh nghiệp," Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thứ ba, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, ưu tiên hỗ trợ về đất đai, tiếp cận đất đai, vốn, thị trường, công nghệ, chuyển đổi số và phát triển nguồn lực. Tập trung khơi thông các điểm nghẽn, hỗ trợ doanh nghiệp, tăng khả năng chống chịu, thích ứng, từ đó giảm số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Media Quốc hội

Cũng tại phiên chất vấn, đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng nêu, trong số hơn 5 triệu hộ kinh doanh hiện nay, nhiều hộ có quy mô rất lớn nhưng không chuyển đổi thành doanh nghiệp, do e ngại về nghĩa vụ thuế, tài chính... Đại biểu nêu câu hỏi, đâu là giải pháp đột phá để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp?

Đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng. Ảnh: Media Quốc hội.

Trả lời đại biểu, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, hiện có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động. Nhiều hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm lớn không kém doanh nghiệp, thậm chí lớn hơn doanh nghiệp nhưng chưa chuyển thành doanh nghiệp.

Trước đó, luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng đã có nhiều giải pháp, song sau hơn 7 năm thực hiện, số hộ kinh doanh chuyển đổi không nhiều.

Tư lệnh ngành tài chính nhìn nhận, có 3 lý do chính. Thứ nhất, chi phí tuân thủ pháp luật giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách lớn, trong đó chi phí tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp lớn hơn rất nhiều.

Thứ hai, hộ kinh doanh chưa nắm rõ các quy định pháp luật về doanh nghiệp, chưa quen việc quản lý sổ sách kế toán, do đó ngại chuyển đổi.

Thứ ba, hộ kinh doanh được áp dụng thuế khoán, các chế độ sổ sách, hóa đơn chứng từ kế toán đơn giản hơn so với doanh nghiệp.

Do đó, để chuyển đổi hộ kinh doanh, ngoài việc hoàn thiện khung pháp lý để thu hẹp tối đa khoảng cách về quản trị và chế độ kế toán giữa hai khu vực. Giải pháp quan trọng là nâng cấp hạ tầng kỹ thuật số để thực hiện chính sách bỏ thuế khoán từ đầu năm 2026, Bộ trưởng Tài chính chia sẻ.

Kiều Chinh