3 tập đoàn vũ trụ lớn nhất châu Âu hợp lực cạnh tranh với Starlink của Elon Musk

Động thái này nhằm đối phó với sự tăng trưởng chóng mặt của các đối thủ, với Starlink đang dẫn đầu.

Thỏa thuận giữa Airbus, Thales và Leonardo sẽ tạo nên một liên doanh mới có trụ sở tại Pháp, bắt đầu hoạt động từ năm 2027. Đây là sự hợp tác táo bạo nhất trong lĩnh vực hàng không vũ trụ châu Âu kể từ khi nhà sản xuất tên lửa MBDA được thành lập vào năm 2001.

Cổ phiếu Thales và Leonardo tăng hơn 2%, còn Airbus tăng nhẹ trong phiên giao dịch sớm hôm 23.10 sau thông tin trên.

Bộ trưởng Tài chính Pháp Roland Lescure cho biết thỏa thuận này sẽ “tăng cường chủ quyền của châu Âu trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu khốc liệt”.

Liên doanh không gian mới đối mặt sự cạnh tranh khốc liệt

Liên doanh Airbus - Thales - Leonardo sẽ có khoảng 25.000 nhân viên, với doanh thu đạt 6,5 tỉ euro (tương đương 7,58 tỉ USD), dựa trên số liệu năm 2024.

Theo 3 tập đoàn, liên doanh này sẽ tạo ra “hiệu quả cộng hưởng trị giá vài trăm triệu euro sau khoảng 5 năm (những lợi ích tài chính bổ sung nhờ việc hợp nhất, chứ không phải lợi nhuận ròng trực tiếp - PV)", dù không tiết lộ chi tiết cách thức đạt được mục tiêu này.

Airbus - Thales - Leonardo sẽ phải trải qua tối đa 2 năm đàm phán với các chính phủ, công đoàn và Ủy ban châu Âu (EC) về thỏa thuận này, vì nó có ảnh hưởng đến hoạt động tại Anh, Đức, Ý và Pháp, nơi đặt trụ sở của liên doanh.

Đã cắt giảm tổng cộng 3.000 nhân viên trong mảng không gian, ba tập đoàn này không đề cập đến khả năng sa thải thêm, song các giám đốc nhấn mạnh trọng tâm giờ sẽ chuyển sang tăng trưởng.

Cuộc đàm phán giữa ba tập đoàn bắt đầu từ năm ngoái, nhằm mô phỏng mô hình hợp tác giữa MBDA - nhà sản xuất tên lửa thuộc sở hữu của Airbus, Leonardo và BAE Systems.

Các nhà sản xuất vệ tinh hàng đầu châu Âu từ lâu đã cạnh tranh trong việc chế tạo vệ tinh địa tĩnh phức tạp, nhưng đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi sự xuất hiện của vệ tinh nhỏ giá rẻ hoạt động ở quỹ đạo thấp, đặc biệt là mạng Starlink thuộc công ty SpaceX (Mỹ) do Elon Musk điều hành.

Ngân hàng đầu tư Equita (Ý) nhận định: “Sáng kiến này chắc chắn là tích cực vì tạo ra nhà lãnh đạo châu Âu có khả năng cạnh tranh toàn cầu, đồng thời cải thiện lợi nhuận cho một ngành đã gặp nhiều khó khăn những năm gần đây”.

Thỏa thuận giữa Airbus, Thales và Leonardo sẽ tạo ra một liên doanh mới có trụ sở tại Pháp - Ảnh: FT

Cân bằng cổ phần và quyền kiểm soát

Theo thỏa thuận ban đầu, Airbus sẽ nắm giữ 35% cổ phần, còn Thales và Leonardo mỗi bên giữ 32,5%, với cấu trúc quản trị cân bằng và quyền kiểm soát chung. Tuy nhiên, các nguồn tin am hiểu cho biết cổ phần này sẽ được điều chỉnh thành 1/3 mỗi bên thông qua khoản thanh toán cân bằng giữa các cổ đông, với Airbus nhận khoản bồi thường cho việc giảm cổ phần ban đầu khi thỏa thuận hoàn tất năm 2027.

Thỏa thuận này sẽ kết hợp hoạt động giữa Thales Alenia Space với Telespazio, hai liên doanh hiện tại giữa Leonardo và Thales, cũng như nhiều mảng kinh doanh không gian và kỹ thuật số khác của Airbus cùng các hoạt động không gian còn lại thuộc Leonardo và Thales SESO.

Theo các nguồn tin của Reuters, quá trình đàm phán từng gặp bế tắc trong mùa hè do bất đồng về cơ chế quản trị và định giá, song cuối cùng thỏa thuận đã được cứu vãn. Ba bên không tiết lộ nhiều chi tiết về cơ chế điều hành, nhưng các giám đốc cam kết tránh mô hình luân phiên lãnh đạo hoặc bổ nhiệm theo quốc tịch, vốn từng gây xung đột trong ngành hàng không vũ trụ châu Âu, đặc biệt là tại Airbus.

Khi công bố doanh thu quý 3/2025 của Thales, gồm cả hợp đồng ban đầu cho một mạng lưới vệ tinh châu Âu mới mang tên IRIS², Giám đốc tài chính Pascal Bouchiat đã hoan nghênh liên doanh mới này nhưng vẫn thận trọng về quy mô cạnh tranh sắp tới.

“Hoạt động viễn thông trong không gian vẫn chịu nhiều áp lực, điều đó là rõ ràng. Việc chúng tôi có được hợp đồng phát triển đầu tiên cho IRIS² không có nghĩa là các thách thức mà ngành công nghiệp châu Âu đang đối mặt đã biến mất”, ông nói với các phóng viên.

Sơn Vân