3 thách thức lớn khiến thỏa thuận giữa Nga và Ukraine 'dậm chân tại chỗ'

Lo lắng về sự an toàn

Trước hết là vấn đề đảm bảo an toàn do có nhiều thủy lôi trôi dạt trong các vùng biển. Các chủ tàu đang đánh giá mọi nguy cơ, trong khi một số người vẫn còn băn khoăn về việc thỏa thuận sẽ được thực thi như thế nào.

Thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine vẫn chậm trễ trong triển khai. Ảnh: AP

Sự phức tạp của thỏa thuận đã khiến quá trình triển khai diễn ra một cách chậm chạp. Thỏa thuận chỉ kéo dài 4 tháng và bắt đầu có hiệu lực từ tuần trước. Mục tiêu trong 4 tháng tới là đưa khoảng 20 triệu tấn ngũ cốc ra khỏi 3 cảng biển của Ukraine bị phong tỏa kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào ngày 24/2. Để thực hiện mục tiêu này, cần phải có 4 đến 5 tàu chở hàng lớn rời các cảng mỗi ngày để vận chuyển ngũ cốc tới các địa điểm khác trên thế giới.

Nhiều người lo ngại thỏa thuận nêu trên có thể sụp đổ vì chỉ vài ngày sau khi được ký kết, Một số nhà phân tích phương Tây suy đoán, Điện Kremlin có thể muốn giữ nguồn cung cấp lương thực của Ukraine “làm con tin” như một phần trong kế hoạch chiến đấu của họ.

Một điều khoản quan trọng khác là cần phải đảm bảo ngũ cốc và phân bón của Nga sẽ được tiếp cận thị trường mà không gặp trở ngại. Tuy nhiên vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy phương Tây sẵn sàng nới lỏng trừng phạt đối với hoạt động xuất khẩu này của Nga.

Dấu hỏi lớn về cách thức thực thi thỏa thuận

Có thể nói, thỏa thuận do Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc làm trung gian dường như đang đi ngược lại với thực tế, vì có rất nhiều khó khăn và rủi ro trong việc thực hiện. Ông Guy Platten, Tổng thư ký Cơ quan Vận chuyển Quốc tế, cho biết: “Chúng tôi phải nỗ lực rất nhiều để hiểu chi tiết về cách thức triển khai thỏa thuận trên thực tế”.

“Liệu chúng ta có thể chắc chắn đảm bảo an toàn cho các thủy thủ đoàn hay không? Điều gì sẽ xảy ra nếu các con tàu va phải mìn và thủy lôi. Có quá nhiều thứ không chắc chắn và không xác định được vào thời điểm này”, ông Guy Platten nói.

Lính cứu hỏa Ukraine đang dập tắt đám cháy trên một chiếc tàu tại cảng Odessa sau cuộc tấn công của Nga. Ảnh: AP

Hiện, các chủ tàu, người thuê tàu và những công ty bảo hiểm đang cố gắng tìm hiểu thỏa thuận sẽ được thực thi ra sao. Michelle Wiese Bockmann – chuyên gia về vận tải và hàng hóa tại Lloyd's List cho biết: “Các công ty bảo hiểm hàng hải có thể phải tính toán chi phí bổ sung đối với những tàu thuyền đi vào khu vực đó”. Theo ông Wiese Bockmann, các tàu chở hàng loại này thường có từ 20 đến 25 thuyền viên. “Bạn không thể mạo hiểm nếu không có bất cứ sự đảm bảo nào mang tính thực tiễn và có thể chấp nhận được đối với chủ tàu và người thuê tàu trong việc vận chuyển ngũ cốc”.

Cùng chung quan điểm này Oleksiy Melnyk, nhà phân tích của Trung tâm Razumkov có trụ sở tại Kiev nhận định: “Các chủ tàu và công ty bảo hiểm đang lo sợ vì họ chưa nhận được bất cứ sự đảm bảo tin cậy nào về mặt an ninh. Chúng ta chỉ thấy những lời hứa nhưng mọi thứ đều có thể thay đổi vào thời điểm chiến tranh”

Việc xuất khẩu lúa mì và các loại thực phẩm khác ra bên ngoài đóng vai trò rất quan trọng đối với nông dân Ukraine – những người đang bị thiếu kho dự trữ khi một vụ thu hoạch mới lại đến. Những loại ngũ cốc này đóng vai trò thiết yếu đối với cuộc sống của hàng triệu người ở châu Phi, một số khu vực ở Trung Đông và Nam Á – vốn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực, thậm chí là nạn đói.

Ukraine và Nga là những nhà cung cấp lương thực quan trọng trên toàn cầu. Giao tranh ở Biển Đen – nơi được coi là “lòng chảo của thế giới” đã đẩy giá lương thực lên cao, đe dọa sự ổn định chính trị tại các quốc gia đang phát triển.

Giám đốc nhân đạo của Liên Hợp Quốc Martin Griffiths nhấn mạnh rằng, công việc tại Trung Tâm Điều phối chung mới được thành lập tại Istanbul nhằm giám sát thỏa thuận là đảm bảo “mọi công việc được thực hiện một cách suôn sẻ với mục đích đưa các chuyến hàng ngũ cốc ra khỏi cảng của Ukraine nhanh chóng, an toàn và hiệu quả”.

Sự thiếu tin tưởng giữa Nga và Ukraine

Theo thỏa thuận, Nga và Ukraine có trách nhiệm cung cấp sự “đảm bảo tối đa” cho các tàu thực hiện hành trình qua Biển Đen đến các cảng Odessa, Chernomorsk và Yuzhny của Ukraine. Nhưng sự thiếu tin tưởng giữa hai bên đã làm dấy lên hoài nghi về việc thực hiện thỏa thuận nhanh chóng và đầy đủ.

Chiến trường nóng rẫy tại miền Đông và miền Nam của Ukraine đã khiến cả Nga lẫn Ukraine khó vượt qua tảng băng của sự ngờ vực. Nga nhiều lần yêu cầu Ukraine rà phá bom mìn dọc theo bờ biển của nước này để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình vận chuyển hàng hóa, nhưng Ukraine đã bày tỏ lo ngại về mối đe dọa của Nga từ trên biển.

Ông Munro Anderson, chuyên gia tại công ty an ninh hàng hải Dryad Global cho biết: “Rủi ro chính là sự xuất hiện của thủy lôi ở các vùng biển này”. Các công ty tư vấn về an ninh hàng hải đang làm việc với các công ty bảo hiểm để đánh giá những rủi ro mà các con tàu có thể gặp phải trên đường đi.

Các quan chức Ukraine cho biết, có thể phải mất hai tuần để nối lại hoạt động xuất khẩu tại 3 cảng ở nước này. Hiện các chuyên gia Ukraine đang xác định những tuyến đường an toàn cho tàu thuyền./.

Hồng Anh/VOV.VN (Tổng hợp)