5 sai lầm thường gặp về chụp nhũ ảnh: Hiểu đúng để sàng lọc hiệu quả

Khi kể về "trải nghiệm" chụp nhũ ảnh, chị Thanh H. (Gia Viên, Hải Phòng) rất băn khoăn về tác dụng phụ của chụp nhũ ảnh có tác động xấu đến cơ thể. Vậy điều này thực tế như thế nào?

Theo các bác sĩ Bệnh viện K, chụp mammography (nhũ ảnh) là phương pháp chụp X-quang đặc biệt, sử dụng tia X cường độ thấp chiếu vào các mô tuyến vú để thu lại hình ảnh tại tuyến vú. Qua hình ảnh thu được, bác sĩ có thể phát hiện các bất thường và khối u ở giai đoạn sớm ngay cả khi bệnh nhân chưa tự sờ thấy. Cũng như siêu âm, X-quang tuyến vú giúp hướng dẫn thực hiện các thủ thuật định vị, sinh thiết giúp chẩn đoán sớm ung thư vú. Đây là phương pháp đơn giản, giá thành hợp lý, thời gian thực hiện nhanh.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều quan niệm sai lầm và lo sợ khiến nhiều phụ nữ trì hoãn hoặc bỏ qua quy trình quan trọng này. Việc hiểu rõ những sai lầm thường gặp sẽ giúp phụ nữ tự tin hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình.

Sai lầm 1: Chụp nhũ ảnh rất đau đớn và gây nguy hiểm

Lầm tưởng này là mối lo ngại lớn nhất khiến nhiều phụ nữ e dè. Sự thật là quá trình nén vú trong chụp nhũ ảnh chỉ kéo dài vài giây cho mỗi lần chụp. Đúng là nó có thể gây cảm giác khó chịu hoặc hơi đau nhẹ do vú bị ép phẳng để lấy được hình ảnh rõ nét nhất nhưng cảm giác này chấm dứt ngay sau khi nén. Mức độ khó chịu thường được mô tả là tương đương với việc mang giày chật.

Lý do nén vú là cần thiết để tách biệt các mô chồng chéo, giúp phát hiện những khối u nhỏ; đồng thời giảm liều bức xạ (vì lớp mô mỏng hơn) và giữ vú cố định, tránh làm mờ hình ảnh.

Chụp nhũ ảnh giúp hướng dẫn thực hiện các thủ thuật định vị, sinh thiết giúp chẩn đoán sớm ung thư vú.

Sai lầm 2: Tôi không cần chụp nếu không có triệu chứng

Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần tự khám vú hoặc khi có khối u mới cần đi chụp. Tuy nhiên, mục đích chính của chụp nhũ ảnh là sàng lọc, tức là tìm kiếm ung thư trước khi có bất kỳ triệu chứng nào. Đến 90% trường hợp ung thư vú được phát hiện khi người bệnh không có triệu chứng. Khi ung thư vú được phát hiện sớm (giai đoạn I), tỷ lệ sống sót sau 5 năm là rất cao. Khối u đủ lớn để bạn sờ thấy thường là ở giai đoạn muộn hơn.

Sai lầm 3: Bức xạ từ chụp nhũ ảnh gây ung thư

Lo lắng về việc tiếp xúc với bức xạ là một rào cản phổ biến. Mặc dù chụp nhũ ảnh có sử dụng bức xạ nhưng lượng bức xạ rất nhỏ và nằm trong giới hạn cho phép của y tế. Vì chụp nhũ ảnh là một công cụ sàng lọc, nên nó được quản lý rất chặt chẽ.

Lượng bức xạ trong một lần chụp nhũ ảnh rất thấp và lợi ích vượt trội trong phát hiện ung thư sớm vượt xa mọi rủi ro lý thuyết từ việc tiếp xúc với liều bức xạ cực thấp này. Các thiết bị hiện đại đã được kiểm soát nghiêm ngặt về liều lượng bức xạ. Chụp nhũ ảnh an toàn tại các bệnh viện, cơ sở y tế được cấp phép.

Sai lầm 4: Phụ nữ có tiền sử gia đình không mắc ung thư vú không cần sàng lọc

Rất nhiều chị em nghĩ, nếu không có ai trong gia đình mắc ung thư vú, họ không cần sàng lọc. Trên thực tế hơn 80% phụ nữ được chẩn đoán ung thư vú không có tiền sử gia đình mắc bệnh này. Các yếu tố nguy cơ phổ biến hơn bao gồm tuổi tác (nguy cơ tăng lên khi lớn tuổi), béo phì và mật độ mô vú.

Hiệp hội X quang Hoa Kỳ khuyến nghị chụp nhũ ảnh sàng lọc hàng năm cho tất cả phụ nữ trên 40 tuổi, bất kể có triệu chứng hay tiền sử gia đình. "Phát hiện sớm là rất quan trọng", Tiến sĩ Susan Harvey, giám đốc bộ phận hình ảnh vú tại khoa X quang và Khoa học X quang của Đại học Johns Hopkins ở Baltimore, Hoa Kỳ, cho biết.

"Nếu bạn đợi đến khi xuất hiện các triệu chứng ung thư vú - như khối u hoặc dịch tiết - mới đi chụp nhũ ảnh, thì ung thư có thể đã ở giai đoạn nặng hơn và không còn chữa khỏi được nữa."

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ung thư vú giai đoạn đầu có tỷ lệ sống sót 5 năm là 99%. Ung thư giai đoạn muộn có tỷ lệ sống sót là 24%. "Hầu hết các trường hợp ung thư vú là do những thay đổi di truyền tự phát xảy ra ở từng cá nhân và không nhất thiết là do tiền sử gia đình hoặc gene gây ung thư vú", Tiến sĩ Harvey cảnh báo.

Sai lầm 5: Chụp nhũ ảnh ảnh hưởng đến ngực đã qua thẩm mỹ

Nhiều phụ nữ đã phẫu thuật thẩm mỹ lo lắng về việc chụp nhũ ảnh. Việc tạo hình, thẩm mỹ vú có thể làm việc đọc kết quả khó hơn vì silicon hoặc nước muối che khuất một số mô. Tuy nhiên, các kỹ thuật viên chụp nhũ ảnh được đào tạo để thực hiện kỹ thuật chụp đặc biệt. Kỹ thuật này đẩy túi cấy ghép ra phía sau và nén phần mô vú tự nhiên phía trước để có thể quan sát rõ nhất. Điều quan trọng là phải thông báo cho kỹ thuật viên về việc bạn có thẩm mỹ như nâng ngực…

Lưu ý

Để tối ưu hóa hiệu quả sàng lọc, các tổ chức y tế thường khuyến nghị:

Các chuyên gia của Bệnh viện K khuyến cáo: Chị em nên thực hiện tự khám vú hàng tháng và khám vú định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín để phát hiện bất thường ở tuyến vú và có hướng điều trị kịp thời.

Từ tuổi 40, mọi phụ nữ nên được khám tầm soát ung thư vú. Những người có các yếu tố nguy cơ ung thư vú cao hơn người bình thường như tiền sử gia đình có người mắc ung thư vú, ung thư buồng trứng, tiền sử bản thân (ung thư vú, ung thư buồng trứng, đã xạ trị vùng cổ, vùng ngực...), có mang gene đột biến (BRCA1, BRCA 2...), mắc một số hội chứng di truyền, sử dụng liệu pháp nội tiết thay thế hay một số yếu tố liên quan đến lối sống... cần tầm soát ung thư vú chặt chẽ ở thời điểm sớm hơn như ngoài 30 tuổi hoặc khi có bất thường để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và can thiệp kịp thời.

Lời khuyên hữu ích khi đi chụp nhũ ảnh: Nên chụp vào tuần sau chu kỳ kinh nguyệt (hoặc thời điểm ngực ít nhạy cảm nhất) để giảm thiểu khó chịu. Không dùng lăn khử mùi, bột talc, hoặc kem dưỡng da trước khi chụp, vì chúng có thể tạo ra các chấm trắng (vôi hóa giả) trên hình ảnh, gây nhầm lẫn.

Hoàng Nam