670-700 tỷ USD cho tăng trưởng xanh: Cần 'đánh thức' thị trường vốn

Cần 670-700 tỷ USD cho phát triển xanh và bền vững

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, nhu cầu nguồn lực tài chính để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh quốc gia và phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 là rất lớn.

Theo kịch bản trung hòa carbon, tính đến năm 2050 tổng nhu cầu đầu tư dài hạn cho phát triển xanh và bền vững ước khoảng 670-700 tỷ USD, trong đó nhu cầu cho thích ứng với biến đổi khí hậu khoảng 368 tỷ USD (chiếm khoảng 6,8% GDP/năm).

Điều này đòi hỏi cần tăng cường, vận động mọi nguồn lực cho mục tiêu tăng trưởng xanh quốc gia, đặc biệt là từ thị trường trái phiếu xanh, tín dụng xanh, thị trường carbon và các nguồn huy động quốc tế bên cạnh nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, tính đến 30/11/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 750.000 tỷ đồng, tăng bình quân 21%/năm giai đoạn 2017-9/2025, cao hơn mức tăng trưởng dư nợ tín dụng chung của cả nền kinh tế.

Điều đó cho thấy các ngân hàng và tổ chức tín dụng rất quan tâm tạo ra kênh vốn tín dụng cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng sẽ khó có thể đáp ứng đủ nhu cầu về nguồn vốn cho phát triển bền vững.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh. Ảnh: Ngọc Tuấn

Tại Hội thảo “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng 15/12, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh cho rằng cần phải đa dạng hóa nguồn lực tài chính với sự tham gia của các kênh vốn trong và ngoài nước, đặc biệt từ khu vực tư nhân và thị trường vốn, hợp lực cùng hệ thống ngân hàng để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của đất nước.

"Việc mở rộng các kênh vốn đầu tư tài chính xanh từ nhiều khu vực, thị trường không chỉ góp phần giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng, quan trọng nhất còn tạo điều kiện huy động nguồn vốn trung - dài hạn linh hoạt, an toàn và hiệu quả hơn cho mục tiêu chung của quốc gia, phù hợp với xu hướng tài chính xanh toàn cầu", ông khẳng định.

Để huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn này vào công cuộc chuyển đổi xanh quốc gia, theo Phó Thống đốc, cần tập trung làm rõ vai trò của thị trường vốn, thị trường chứng khoán trong huy động nguồn lực trung và dài hạn cho phát triển bền vững.

Ông nhấn mạnh, cần nghiên cứu giải pháp phát triển thị trường vốn xanh, khuyến khích phát hành các công cụ tài chính bền vững như trái phiếu xanh, trái phiếu bền vững, cổ phiếu của các doanh nghiệp thực hành ESG (môi trường - xã hội - quản trị) ; đồng thời nâng cao năng lực của doanh nghiệp và nhà đầu tư trong việc tiếp cận, sử dụng và giám sát hiệu quả các dòng vốn, sản phẩm tài chính này.

Hiến kế “đánh thức” thị trường vốn

Về phía các tổ chức tín dụng, các ngân hàng đã tích cực, chủ động nghiên cứu phát triển các sản phẩm huy động vốn xanh, tín dụng xanh để tài trợ vốn cho các dự án mang lại lợi ích môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, các mô hình sản xuất tuần hoàn, liên kết bền vững.

Ông Vương Văn Quý, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng, Ngân hàng Agribank, đưa ra những kiến nghị với Chính phủ, các bộ, ngành, NHNN để khơi thông mạnh mẽ hơn nữa dòng vốn cho phát triển bền vững.

Theo đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, năng lượng và đa dạng sinh học, mở cho doanh nghiệp và tổ chức tài chính sử dụng trong quá trình đánh giá dự án; đồng thời chuẩn hóa các quy định về đo lường, kiểm kê phát thải khí nhà kính.

Bên cạnh đó, cần ban hành các chính sách ưu đãi cụ thể như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các khoản vay xanh; cấp bù lãi suất hoặc tái cấp vốn với lãi suất ưu đãi, đặc biệt cho các lĩnh vực chuyển đổi năng lượng và nông nghiệp bền vững...

Tổ chức các chương trình đào tạo và hỗ trợ miễn phí từ NHNN và các tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực ESG cho doanh nghiệp, bao gồm hướng dẫn lập báo cáo ESG và áp dụng công nghệ xanh.

Sớm hoàn thiện khung pháp lý cho trái phiếu xanh theo tiêu chuẩn quốc tế (như Green Bond Principles), đồng thời khuyến khích Sở Giao dịch Chứng khoán (HNX/HOSE) phát triển thị trường thứ cấp để tăng thanh khoản.

Cuối cùng, đại diện Agribank đề xuất các Bộ, ban ngành cùng vào cuộc và tham gia thỏa thuận đàm phán với các đối tác quốc tế để tiêu chuẩn của Việt Nam tiệm cận với tiêu chuẩn của quốc tế, đồng thời xây dựng hướng dẫn thủ tục đơn giản hóa để rút ngắn thời gian phê duyệt.

Theo TS Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng ADB tại Việt Nam, bên cạnh nguồn vốn tín dụng ngân hàng, Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường vốn thông qua thị trường chứng khoán và trái phiếu (bao gồm trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu Chính phủ).

Bên cạnh đó, ông Hùng khuyến nghị cần nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng vốn đối với cả đầu tư công và đầu tư khu vực tư nhân.

TS Nguyễn Bá Hùng khuyến nghị các giải pháp cụ thể đối với khu vực công là cải cách thị trường trái phiếu Chính phủ; nâng hạng tín dụng; nâng cao hiệu quả lựa chọn, thực hiện đầu tư công; phát triển các công cụ mới trên thị trường tài chính kết hợp công - tư; tiếp cận thị trường vốn quốc tế.

Đối với khu vực tư nhân, đại diện ADB khuyến nghị cần phát triển đồng bộ các thị trường tài chính trong nước, bao gồm: Thị trường tiền tệ; thị trường nợ; thị trường chứng khoán; hệ sinh thái các dịch vụ tài chính (ngân hàng, đầu tư, môi giới, tư vấn). Cùng với đó, cần kết nối thị trường tài chính quốc tế, từ đó có thể huy động vốn quy mô lớn và nâng cao hiệu quả dịch vụ.

Tuân Nguyễn