7 kinh nghiệm phát triển khu công nghiệp công nghệ cao đạt hơn 20 tỷ USD

Một dự án khởi nghiệp được giới thiệu tại Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ cao, Khu công nghệ cao TP HCM.

Thông tin được lãnh đạo TP. HCM chia sẻ tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phát triển Khoa học, Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số, diễn ra ngày 2/7.

Ươm tạo nhiều startup nổi bật

Theo báo cáo của lãnh đạo TP. HCM, Khu Công nghệ cao TP.HCM (SHTP) đã đóng góp vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng theo hướng công nghiệp công nghệ cao của TP.HCM.

Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao của SHTP tăng dần hàng năm. Năm 2024, giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của KCNC đạt hơn 20 tỷ USD tăng 18,3% so với cùng kỳ; giá trị xuất khẩu đạt 20,7 tỷ USD tăng 16% so với cùng kỳ, chiếm tỷ lệ hơn 45% tổng giá trị xuất khẩu của TP.HCM.

Giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao lũy kế đạt hơn 150 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu có những năm chiếm trên 52% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn Thành phố, đóng góp vào ngân sách nhà nước gần 1,2 tỷ USD, gấp 2,79 lần tổng vốn ngân sách đầu tư.

SHTP giải quyết việc làm cho hơn 57.000 lao động; thu hút hơn 300 chuyên gia đến làm việc trong các doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ của Ban Quản lý.

Tổng chi cho hoạt động R&D của các doanh nghiệp tăng dần qua từng năm. Năm 2021, tổng chi R&D là 126,116 triệu USD, tăng 45,5% so với cùng kỳ (năm 2020), chiếm 31,8% tổng chi đầu tư cho khoa học và công nghệ của xã hội ngoài ngân sách tại TP.HCM; chiếm 7% tổng chi R&D của Việt Nam.

Tỷ lệ trung bình kinh phí dành cho R&D trên doanh thu của các doanh nghiệp trong Khu CNC giai đoạn 2021 - 2025 đạt 2,22% và hàng năm đạt trung bình từ 1% trở lên.

Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được phát biểu tại Hội nghị của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phát triển Khoa học, Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số.

Đáng chú ý, SHTP đã làm chủ được 2 công nghệ lõi là công nghệ nano và công nghệ thiết kế chip MEMS; 1 doanh nghiệp Việt Nam (Công ty TNHH Real-time Robotics) đã đăng ký thành công 3 bằng phát minh, sáng chế về drone tại Hoa Kỳ và Úc trong năm 2024.

Khu Công nghệ cao thu hút hỗ trợ 137 dự án ươm tạo, rất nhiều trong số đó đã phát triển thành những startup nổi bật của Việt Nam như Gremsey, GoBus, Vexere,... đóng góp vào quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi xanh của Việt Nam và TP.HCM. Hằng năm đào tạo hơn 2.000 nhân lực công nghệ cao.

7 bài học kinh nghiệm từ thành tựu của SHTP

Lãnh đạo TP.HCM cho biết, các thành tựu nổi bật của mô hình SHTP có thể đúc kết thành 7 bài học kinh nghiệm cụ thể:

Thứ nhất và trước hết, việc phát triển một khu kinh tế công nghệ đặc thù cần gắn chặt với một định hướng chiến lược rõ ràng ngay từ đầu - đó là xây dựng Khu Công nghệ cao (CNC) không chỉ đơn thuần là một khu sản xuất công nghệ, mà là một hạt nhân đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu - đào tạo - ứng dụng công nghệ cao, và đầu tàu phát triển kinh tế tri thức của Thành phố và quốc gia.

Chiến lược phát triển cần đi trước một bước, lấy khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo làm nền tảng, kết hợp với cơ chế quản trị linh hoạt, thu hút nhân tài và liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước - doanh nghiệp - viện trường trong hệ sinh thái đổi mới.

Thứ hai, cần sự ủng hộ, chỉ đạo thống nhất từ Trung ương về chính sách, thủ tục hành chính, nguồn lực, xử lý những dự án đột phá, … đối với dự án kinh tế công nghệ đặc thù, chưa có tiền lệ như Khu CNC. Việc bố trí nhân sự người đứng đầu BQL Khu CNC - nhất là giai đoạn đầu hình thành, có ý nghĩa quyết định sự thành công của dự án.

Thứ ba, tận dụng mọi cơ hội, xử lý tình huống nhanh và khả thi để có được một hoặc một số cú hích mang tính bước ngoặt, đột phá trong xây dựng và phát triển Khu CNC. Đối với Khu CNC đó chính là quá trình tiếp cận, đàm phán, thu hút dự án CNC của Tập đoàn Intel (Mỹ) vào Khu CNC (năm 2006) với sự tham gia từ Chính phủ, Bộ ngành, Thành phố.

Tích cực thu hút các dự án CNC trong nước với tiềm năng về công nghệ, sản phẩm, thị trường và nhất là hoạt động R&D (như dự án của Nanogen, FPT, RtR, …) làm hạt nhân xây dựng năng lực nội sinh về CNC cho Thành phố và cả nước.

Thứ tư, trong quá trình tổ chức thực hiện dự án, cần có sự chủ động tham gia, phối hợp từ các sở, ban, ngành liên quan, chính quyền địa phương với sự đồng thuận cao, hướng đến mục tiêu chung, nhất là các đơn vị tham gia trực tiếp vào nhiệm vụ phát triển CNC.

Thứ năm, ưu tiên đầu tư cho nguồn nhân lực – đủ năng lực đón nhận các cơ hội thu hút đầu tư cũng như thực hiện các nhiệm vụ R&D, đào tạo, ươm tạo CNC, doanh nghiệp CNC; trong đó, cần quan tâm thu hút nhân sự đầu ngành (của các Phòng thí nghiệm CNC), các doanh nhân, nhà khoa học, chuyên gia làm CNC là người Việt Nam ở nước ngoài.

Thứ sáu, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm, tranh thủ thu hút sự hỗ trợ, hợp tác của các đối tác quốc tế để phát triển CNC, Khu CNC.

Thứ bảy, cần duy trì cơ chế “một cửa, tại chỗ” trong quản lý Khu CNC, đồng thời xây dựng bộ máy và đội ngũ cán bộ công chức, viên chức BQL Khu CNC chuyên nghiệp, đồng hành cùng doanh nghiệp, phục vụ doanh nghiệp hướng tới quản trị chính trực, quản lý thông minh Khu CNC.

Mô hình của SHTP thể hiện một chiến lược phát triển bền vững, lấy KH-CN và ĐMST làm động lực chính để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Với sáu đột phá chiến lược gồm: cải cách thể chế, hạ tầng hiện đại, mô hình quản trị mới, nguồn nhân lực chất lượng, hệ sinh thái ĐMST, và liên kết vùng - SHTP có tiềm năng trở thành trung tâm KH-CN và ĐMST chuẩn quốc tế.

Anh Lê