7 Nghị quyết - một quyết tâm bứt phá - Bài 4: Để người nghèo vơi 'gánh nặng' chi phí học hành

Niềm vui nhân đôi

Trong căn phòng trọ chưa đầy 15m2 ở phường Phú Diễn (Hà Nội), bữa cơm tối của vợ chồng anh Nguyễn Văn Hải (Phú Thọ) - công nhân khu công nghiệp Bắc Thăng Long - chỉ có đĩa rau muống luộc, đĩa trứng rán và bát canh loãng. Anh Hải cười gượng: “Chúng tôi quen rồi. Nhà 4 người nhiều chi phí cần ưu tiên phải lo”. Xa quê đã hơn 6 năm, anh Hải và vợ đều làm việc theo ca, tổng thu nhập của anh chị khoảng 16-18 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập này đủ trang trải cho cuộc sống đắt đỏ nơi phố thị nếu biết chắt bóp, tằn tiện.

Năm học trước, mỗi tháng, với thu nhập ít ỏi của hai vợ chồng, riêng học phí và các khoản đóng góp của 2 con đã chiếm gần 1/4. “Nhiều hôm con xin học thêm tiếng Anh, tôi áy náy lắm nhưng đành gạt đi. Tiền trọ, tiền điện nước đã mất hơn gần 2 triệu đồng, rồi chi phí sinh hoạt của 4 người,… nên để cho các con theo học ở Hà Nội vợ chồng tôi không còn dư dả gì cả”, anh Hải kể. Cùng khu trọ, chị Trần Thị Hạnh (Phú Thọ) - công nhân may - chia sẻ: “Đầu năm học nhiều khoản chi, có những đợt tôi phải đi vay “nóng” để kịp đóng học cho hai con. Bình thường cứ đầu năm học là lại mất ăn mất ngủ, sợ con bị gọi tên vì chưa nộp đủ”. Theo chị Hạnh, mỗi năm học riêng tiền học phí, tiền bán trú, sách vở... cho các con cũng tốn gần 4 triệu đồng - là một khoản lớn với những gia đình công nhân như chị Hạnh.

Đến năm học 2025 - 2026, nhờ TP Hà Nội miễn học phí cho học sinh, cả anh Hải và chị Hạnh đều không giấu nổi niềm vui. “Nghe tin đó, vợ chồng tôi thở phào nhẹ nhõm. Bao năm qua, khoản học phí, tiền ăn uống ở nhà trường như “hòn đá nặng” treo trên đầu. Giờ được gỡ bỏ, vợ chồng tôi có thể dành thêm chút tiền mua sữa, sách vở cho các con”, chị Hạnh chia sẻ.

Không chỉ gia đình anh Hải, gia đình chị Hạnh, năm học này cũng mang lại niềm vui lớn cho phụ huynh học sinh tiểu học trên địa bàn Hà Nội. Từ gợi ý của Tổng Bí thư Tô Lâm, Hà Nội đã triển khai chủ trương về hỗ trợ bữa ăn trưa bán trú cho toàn bộ học sinh tiểu học. Đối với con em công nhân, nhóm lao động phổ thông chiếm tỉ lệ lớn trong lực lượng lao động Thủ đô, đây là bước chuyển đáng kể, giúp tháo gỡ phần nào những khó khăn về tài chính cho các gia đình có thu nhập thấp.

Anh Nguyễn Văn Lâm, công nhân xây dựng thuê trọ ở xã Thiên Lộc (Khu công nghiệp Thăng Long) kể, anh bỏ học từ năm lớp 9, rồi đi làm phụ hồ, công nhân. Anh lo, nếu không kiếm đủ tiền nuôi con ăn học, chúng sẽ lại đi theo nghề “lông bông” của bố. Hằng ngày, để kiếm tiền, anh bắt đầu làm việc lúc 6 giờ sáng, rồi tăng ca đến 21 - 22h. Đồng tiền kiếm được thấm đẫm mồ hôi, vì thế anh luôn phải cân nhắc từng khoản chi. “Do cháu thứ hai còn nhỏ nên vợ chồng tôi đành gửi ở quê nhờ ông bà chăm nom, cháu đầu theo bố mẹ lên Hà Nội học. Năm trước, có tháng tôi phải bớt tiền gửi về quê cho ông bà vì con đầu nhập học. Ông bà buồn, nhưng cũng hiểu. Giờ con không mất học phí lại thêm được hỗ trợ tiền ăn trưa nữa, tôi có thể gửi thêm chút về quê, cả nhà đều vui”, anh Hải chia sẻ.

Theo anh Lâm, những năm trước, học phí đóng cho con gần 4 triệu đồng. Số tiền này chia nhỏ mỗi tháng không quá nhiều, nhưng tính cả năm cũng là một khoản lớn đối với các gia đình công nhân. “Tháng 6 vừa rồi tiền điện tăng 250.000 đồng tôi cũng đã đau đầu cân đối chi tiêu. Lương công nhân thấp, gánh nặng thuê nhà, ăn tiêu trên thành phố khiến tôi phải căn cơ từng đồng. Năm học mới con được miễn học phí cộng thêm được hỗ trợ tiền ăn trưa, vợ chồng tôi cũng bớt gánh nặng dịp đầu năm học”, anh Lâm bộc bạch. Theo anh, việc được quan tâm bằng chính sách thiết thực, chăm lo đến những điều thiết yếu trong cuộc sống khiến những gia đình nhỏ như anh có động lực để nỗ lực, vì cuộc sống tốt đẹp hơn.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, tâm trạng chung của nhiều phụ huynh học sinh tiểu học ở Thủ đô Hà Nội là sự phấn khởi. Gia đình chị Lê Thị Ngọc (Thanh Oai, Hà Nội) có 2 con nhỏ. Cháu lớn nhà chị Ngọc học lớp 5, hiện được hỗ trợ 20.000 đồng vào bữa ăn trưa ở trường. “Đây là chính sách rất thiết thực, nhân văn. Tôi thấy rất phấn khởi khi con được ăn những bữa cơm đầy đủ dinh dưỡng, an toàn, lại giảm gánh nặng chi phí cho gia đình”, chị Ngọc nói. Chị cho rằng, chính sách này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước và địa phương đến sức khỏe, sự phát triển toàn diện của trẻ em. Nhờ đó, các con được ăn ngon, học tốt, phụ huynh yên tâm làm việc.

Theo nhiều giáo viên tiểu học tại các xã ngoại thành Hà Nội, trước đây, việc đón con về nhà ăn trưa rồi quay lại lớp buổi chiều hiện là khó khăn lớn đối với các gia đình. Không ít phụ huynh dù muốn gửi con ở lại trường nhưng điều kiện kinh tế không cho phép. Chính sách hỗ trợ bữa trưa sẽ giúp giảm bớt khó khăn cho phụ huynh, đồng thời tạo điều kiện cho học sinh được học tập và sinh hoạt trong môi trường ổn định, an toàn hơn.

Bà Đậu Thị Thanh Hoan, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đồng Tháp (xã Đan Phượng) cho biết, năm học trước trong hơn 800 học sinh của trường chỉ có khoảng 300 em đăng ký ăn bán trú. Nhiều phụ huynh mong muốn gửi con ở lại trường để tiện học 2 buổi/ngày, song vẫn còn e ngại về chi phí, nhất là với những gia đình có hai đến ba con. “Từ khi có chính sách hỗ trợ, tỷ lệ học sinh bán trú trong trường tăng lên, góp phần nâng cao chất lượng dạy học 2 buổi/ngày. Đây cũng là cơ hội để nhà trường đầu tư, cải thiện cơ sở vật chất phục vụ học sinh tốt hơn”, bà Hoan chia sẻ.

Nhân dân hạnh phúc

Vào tháng 2/2025, Bộ Chính trị quyết định thực hiện miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước, từ đầu năm học mới 2025-2026 trở đi. Ngay sau đó, Chính phủ, bộ, ngành và các địa phương đã nhanh chóng vào cuộc để cụ thể hóa, đưa chính sách vào đời sống.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, nguyên đại biểu Quốc hội Bùi Thị An nhấn mạnh, việc miễn học phí, hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh tiểu học thể hiện quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về việc nhân dân được đặt ở vị trí trung tâm. Nhà nước hướng tới phục vụ nhân dân, làm cho nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn. Theo bà An, Giáo dục và Y tế luôn là "quốc sách hàng đầu". Chăm lo các cháu học sinh, sức khỏe của người dân, sẽ mang lại những thay đổi tích cực trong tương lai. Bà An nêu rõ, những chính sách này trước mắt, góp phần giảm khó khăn cho cuộc sống của người dân, đồng thời, khuyến khích giới trẻ lập gia đình, sinh con, nhằm cải thiện tình trạng già hóa dân số.

Miễn học phí và hỗ trợ bữa ăn bán trú cho học sinh tiểu học được đánh giá là chính sách nhân văn, giúp giảm áp lực tài chính cho nhiều gia đình nuôi con nhỏ ở Hà Nội. Ảnh: Phùng Linh

Với Hà Nội, ngoài miễn học phí, từ gợi ý của Tổng Bí thư Tô Lâm, thành phố quyết định hỗ trợ bữa ăn bán trú cho toàn bộ học sinh tiểu học trên địa bàn.

Theo một số đại biểu Quốc hội, việc Bộ Chính trị có chủ trương quyết định miễn học phí cho học sinh là một chính sách rất nhân văn, góp phần bảo đảm tính thống nhất trong chính sách công bằng về tiếp cận giáo dục. Bên cạnh đó, chủ trương này còn khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục. Sâu xa hơn, việc miễn và hỗ trợ học phí cho trẻ em, học sinh không chỉ có ý nghĩa về giáo dục mà còn gián tiếp hỗ trợ thực hiện chiến lược dân số quốc gia.

Cuộc sống của các gia đình công nhân bớt khó khăn nhờ chính sách miễn học phí và hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh tiểu học của TP Hà Nội. Ảnh: Phùng Linh

Đặc biệt, các đại biểu cũng nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó yêu cầu bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt tỷ lệ sinh thấp ở nhiều đô thị lớn, bước vào giai đoạn già hóa dân số, việc miễn, hỗ trợ học phí, cũng như tiền ăn và sách giáo khoa sẽ giúp cho các gia đình giảm “gánh nặng” chi phí cho con cái ăn học, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe.

Phùng Linh - Luân Dũng- Trường Phong