7 phút vàng cấp cứu người bị sét đánh

Sơ cứu người bị sét đánh trước khi nhập viện là việc làm rất quan trọng.

Liên tiếp các vụ sét đánh

Theo các nhà khoa học, tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam bộ. Vùng núi tuy giông sét xuất hiện nhiều hơn nhưng lại ít gây nguy hiểm vì có nhiều cây to là những vật dẫn điện tốt. Còn ở trung du và đồng bằng có ít cây xanh nên người và gia súc dễ bị sét đánh trúng.

Mới đây, sáng ngày 5/6 miền Bắc có mưa lớn kèm theo giông sét. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, chỉ trong 10 phút sáng ở miền Bắc đã ghi nhận hơn 450 cú sét đánh, tập trung ở Hà Nội và các tỉnh Đông Bắc Bộ, vùng núi phía Bắc.

Trong cơn mưa lớn sáng ngày 5/6, khi đang cắt rau ngoài đồng, người phụ nữ 30 tuổi, ở Thanh Trì (Hà Nội), bị sét đánh trúng, ngưng tim, ngưng thở, tiên lượng nguy kịch. Bệnh nhân được gia đình sơ cứu ép tim tại chỗ và đưa đến Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp. Tại đây, các bác sĩ tiếp tục ép tim, hô hấp nhân tạo trong 15 phút, nạn nhân có nhịp tim trở lại. Sau hai ngày cấp cứu, người phụ nữ đã hồi tỉnh song tình trạng còn nặng, vết bỏng in hình mặt chiếc dây chuyền đeo cổ.

Trước đó, rạng sáng ngày 21/5, một người đàn ông 46 tuổi ở Long An bị sét đánh tử vong khi đang đi soi ếch tại khu vực đồng trống sau cơn mưa lớn. Cũng tại Long An trong sáng cùng ngày, một người đàn ông 55 tuổi ra đồng xới đất trong cơn mưa cũng bị sét đánh chết tại chỗ. Trong cơn mưa giông ngày 19/5, hai người phụ nữ ở Thanh Hóa bị sét đánh tử vong khi đang đi xe máy trên đường và đang gặt lúa trên cánh đồng.

Tại Nam Định cũng xảy ra trường hợp thương tâm tương tự. Tối ngày 19/5, lãnh đạo xã Giao Hải (huyện Giao Thủy, Nam Định) cho biết, một người đàn ông trong lúc đi xe máy qua khu vực đường bộ ven biển đoạn giáp ranh giữa xã Giao Hải và xã Giao Long bị sét đánh tử vong…

Tận dụng 7 phút đầu tiên

Theo các chuyên gia y tế, mỗi tia sét chứa đến 300 triệu Volt điện, do đó khả năng sống sót của con người sau khi bị sét đánh là rất ít. Bệnh cảnh lâm sàng của người bị sét đánh giống như người bị điện giật. Dòng điện do sét đánh chạy qua cơ thể có khả năng phá hoại quá trình sinh học của cơ thể, kích thích các tế bào gây co giật cơ bắp, đặc biệt là cơ tim. Những tác động này có thể làm nạn nhân ngừng tim, ngừng thở, ngất xỉu, mất tri giác, da tím xanh, chỗ bị sét đánh trên cơ thể cháy sém.

Việc hô hấp nhân tạo kết hợp xoa bóp tim ngoài lồng ngực giúp cứu sống rất nhiều nạn nhân bị sét đánh mà trước đó tưởng như đã chết. Vấn đề là phải làm thật nhanh trong khoảng 7 phút đầu tiên. Khi có người bị sét đánh, đặt nạn nhân nằm lên chỗ khô ráo, bằng phẳng, nới rộng quần áo để người bị nạn thở được dễ dàng. Khẩn trương làm ngay hô hấp nhân tạo kết hợp hà hơi thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực.

Cứ 5 lần xoa bóp tim ngoài lồng ngực thì hô hấp nhân tạo hoặc thổi ngạt 1 lần. Làm liên tục như thế nhiều lần trong khoảng 60 - 90 phút. Từ lúc bị sét đánh đến lúc được cấp cứu, nếu không quá 7 phút thì gần 90% trường hợp có thể cứu sống, nếu để chậm quá thời gian này thì chỉ có khoảng 10% được cứu sống.

Các chuyên gia y tế phân tích, người bị sét đánh có thể ngừng tim ngay lập tức, mất ý thức trong thời gian khác nhau, thậm chí có người lú lẫn hoặc không nhớ chuyện gì xảy ra. Ngoài ra, nạn nhân có thể bị bỏng da; bị gãy xương và trật khớp; bị vỡ xương sọ và các tổn thương cột sống. Cũng có thể bị khó thở, tổn thương mắt gây ra nhìn mờ ngay lập tức hoặc bị đục thủy tinh thể muộn, thủng màng nhĩ gây đau, điếc và chóng mặt.

Theo PGS. TS Hà Hữu Tùng - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp (Hà Nội), việc cấp cứu người bị sét đánh cần phải tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức. Sau đó đưa ngay đến bệnh viện gần nhất. Ngoài ra, cần kiểm tra các dấu hiệu gãy xương và cố định chắc chắn trước khi di chuyển nạn nhân.

Những vị trí bỏng cần để khô tự nhiên, không được sờ hoặc bôi các loại thuốc mỡ, lá theo kinh nghiệm dân gian để hạn chế nhiễm trùng. Nếu nạn nhân có mảnh quần áo, giày cháy sém do sét đánh thì nhanh chóng tách vải ra khỏi vết thương để hạ nhiệt, tháo đồng hồ, trang sức, vật cứng tì vào vết thương để tránh phù nề.

Cách nào đề phòng sét đánh

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, sét hình thành là do sự tích tụ điện tích trong các đám mây dông. Khi điện tích này đủ lớn, nó sẽ phóng điện xuống mặt đất hoặc sang các đám mây khác để cân bằng điện tích.

Tia sét lúc này có thể di chuyển với tốc độ cực nhanh, lên tới 36.000 km/h. Nhiệt độ của tia sét khi phóng xuống mặt đất có thể lên tới 30.000 độ C, gấp 5 lần nhiệt độ bề mặt Mặt trời. Khi sét đánh, không khí xung quanh bị nung nóng đột ngột và giãn nở nhanh chóng, tạo ra tiếng nổ lớn gọi là sấm.

Theo khuyến cáo của Cơ quan khẩn cấp liên bang Mỹ (FEMA) thì người dân cần thực hiện nguyên tắc 30/30. Sau khi nhìn thấy tia sét, mọi người phải đi vào nhà ngay lập tức trong thời gian không quá 30 giây; không đi ra ngoài trước 30 phút kể từ thời điểm tiếng sét kết thúc.

Để đề phòng sét đánh, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần tránh ở ngoài trời với khoảng không mở trong cơn giông bão. Khi mưa giông, cần phải tìm nơi trú ẩn ngay lập tức vì sét có thể di chuyển 16 - 19 km phía trước hoặc phía sau cơn giông bão.

Đặc biệt, khi đang ở dưới cơn bão, nên tránh khu vực cao hoặc những đối tượng (cột, cây) cao. Trong trường hợp không tìm thấy nơi trú ẩn, hãy cúi mình trong tư thế bắt bóng. Đặt hai tay lên đầu gối hoặc che lên tai (bảo vệ tai khỏi tiếng sấm). Nếu ở cạnh một người khác thì nên cách nhau 4 - 5m.

Những phương tiện giao thông bằng kim loại kín đáo như ô tô con hoặc xe buýt có thể là nơi trú ẩn tốt. Nhưng phải đóng tất cả các cửa và không chạm vào bất cứ kim loại nào được kết nối với xe. Không sử dụng điện thoại và các thiết bị điện.

THANH MAI