8/36 container điều xuất khẩu đã được 'giải cứu'

Doanh nghiệp cần chứng minh được dấu hiệu lừa đảo

Tại cuộc họp về việc doanh nghiệp xuất khẩu điều sang Italia bị vướng mắc thanh toán với Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) vào chiều 17/3, ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, ngay sau khi Vinacas "kêu cứu" về dấu hiệu bị lừa đảo của 36 container hạt điều, cơ quan chức năng thuộc ngành công thương đã vào cuộc ngay từ đầu để hỗ trợ doanh nghiệp và đến nay tạm thời kiểm soát được 8 container hàng tại Italia.

Bước tiếp theo, Bộ trưởng Bộ Công thương đã gửi 4 công thư cho Bộ trưởng Bộ ngoại giao và Kinh tế của Italia, Bộ Kinh tế Tài chính, Đại sứ quán Việt Nam tại Italia và Đại sứ quán Italia tại Việt Nam đề nghị hỗ trợ xem xét việc này phù hợp theo quy định của pháp luật.

“Về mặt pháp lý, chúng ta đã có thư của Bộ trưởng Bộ Công thương. Trên thực địa, các tham tán thương mại tại Italia, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đã vào cuộc rất nhanh theo đề nghị của hiệp hội, doanh nghiệp. Tuy vậy, chúng ta hiện mới nghe và suy luận theo một chiều đây là hành vi lừa đảo. Tuy nhiên giai đoạn tiếp theo doanh nghiệp phải làm đủ thủ tục giấy tờ để hoàn thiện hồ sơ kiện; đồng thời phải chứng minh được có dấu hiệu lừa đảo để Bộ Công an điều tra” - ông Chinh nói.

Ông Bạch Khánh Nhựt - Phó Chủ tịch thường trực của Vinacas cũng chia sẻ nhờ sự hỗ trợ kịp thời của các bộ ngành, cơ quan thương vụ ở Italia, Mỹ..., tới nay 8/36 container điều đã được kiểm soát và giữ tại cảng. Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều rủi ro liên quan đến số container nhân hạt điều còn lại, bởi tất cả có nguy cơ bị mất trắng do có dấu hiệu bị lừa đảo.

Đối với số container đã được kiểm soát, các doanh nghiệp mong muốn Cục Xuất nhập khẩu tiếp tục chỉ đạo các tham tán thương mại, thương vụ Việt Nam tại Italia, Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ hỗ trợ về mặt pháp lý nhằm giúp doanh nghiệp lấy được hàng.

“Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp đang thuê luật sư, gửi đơn đến tòa án để yêu cầu hãng tàu hủy hồ sơ gốc, cấp lại hồ sơ chứng từ mới, giúp họ giữ hàng, nhận hàng và tiếp tục thực hiện mua bán” - ông Nhựt cho biết thêm.

Chế biến hạt điều xuất khẩu. Ảnh: TL

Tham tán thương mại Việt Nam tại Italia - ông Nguyễn Đức Thanh cho biết, những container hàng đang được kiểm soát, nhưng phía doanh nghiệp Việt lại mất chứng từ gốc. Đại diện doanh nghiệp xuất khẩu điều đi Italia đề xuất là trong khi chờ hoàn thiện các thủ tục hồ sơ pháp lý khởi kiện, doanh nghiệp mong muốn có sự hỗ trợ của cơ quan chức năng nhằm thúc đẩy cho doanh nghiệp được cược hàng với giá trị 100% (mỗi container hàng có giá trị 200.000 USD).

"Để có thể nhận lại hàng, các doanh nghiệp cần phải hoàn thiện hồ sơ, chứng từ theo các thủ tục và thông lệ quốc tế" - ông Nguyễn Đức Thanh nói.

Khuyến nghị doanh nghiệp phòng tránh rủi ro từ khâu thanh toán

Đánh giá về vụ việc, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) khẳng định, trong hoạt động thương mại quốc tế vẫn xảy ra những rủi ro, trong đó có hoạt động lừa đảo.

Hiện nay vẫn chưa có kết luận về bản chất của vụ việc các container điều ở Italy. Nhưng nếu đây đúng là một vụ lừa đảo thì tính nghiêm trọng thể hiện ở việc liên quan đến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, với khối lượng rất lớn. Việc này cho thấy vụ lừa đảo đã được dàn dựng tinh vi trên quy mô lớn.

Ông Hải phân tích, các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu nhân điều thường dùng phương thức thanh toán điện chuyển tiền (T/T), trả tiền nhận chứng từ (D/P), thư tín dụng (L/C)… khi ký hợp đồng. Hình thức thanh toán nào thì cũng đều có ưu, nhược điểm từ góc độ của mỗi bên tham gia kinh doanh.

Bản chất của D/P, CAD hay L/C đều là nhờ thu qua ngân hàng. Tất cả phương thức này đều phải trả tiền cho bộ chứng từ trước khi nhận hàng nên xét về mặt chứng từ thì tính an toàn tương đương nhau. Còn một khi đã có ý đồ lừa đảo để lấy mất chứng từ thì rủi ro đó nằm ngoài phương thức thanh toán, kể các L/C.

"Câu chuyện các container nhân hạt điều tại Italia vẫn chưa kết thúc. Các bên cần chung tay để tìm ra giải pháp khả dĩ nhất hỗ trợ doanh nghiệp, qua đó rút ra những bài học cần thiết để xuất khẩu nông sản tiếp tục vươn lên" - ông Hải nhấn mạnh.

Theo Vinacas, các doanh nghiệp Việt Nam đã mất quyền kiểm soát 36 bộ chứng từ gốc (tương đương 36 container) trong số 100 container xuất sang Italia, giá trị hàng hóa ước tính khoảng 162 tỷ đồng.

Để hạn chế rủi ro trong giao dịch thương mại, ông Trần Thanh Hải khuyến cáo các doanh nghiệp cần kiểm tra kỹ đối tác qua nhiều kênh khác nhau, kể cả với những đối tác đã qua một vài lần làm ăn. Hơn nữa, các doanh nghiệp nên giành quyền soạn thảo hợp đồng, trao đổi với đơn vị tư vấn để hiểu rõ, nắm vững nội dung các điều khoản của hợp đồng, các nghĩa vụ của mỗi bên, các trường hợp miễn trừ trách nhiệm, quy định về xử lý tranh chấp, bồi thường. Việc mua bảo hiểm cũng rất quan trọng, nhưng thời gian vừa qua một số doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm, chỉ mua bảo hiểm cho có, chưa nghiên cứu kỹ phạm vi bảo hiểm nên khi xảy ra rủi ro thì tổn thất sẽ không được bù đắp.