80 năm dựng xây và đổi mới - Bài 3: Dấu ấn phát triển đột phá
Trong suốt hành trình phát triển của đất nước và gần 40 năm đổi mới, kinh tế Việt Nam đã bứt phá mạnh mẽ, từ nền kinh tế khép kín, bao cấp trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), có khu vực tư nhân trỗi dậy thành động lực hàng đầu và hệ thống hạ tầng hiện đại trải dài từ Bắc tới Nam. Ba trụ cột ấy mở ra không gian phát triển mới, tạo nền tảng để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng, vươn tầm quốc gia phát triển.
Công nhân làm việc tại Công ty Cơ khí Động lực Toàn Cầu, khu công nghiệp Giang Điền, huyện Trảng Bom (Đồng Nai cũ). Ảnh tư liệu: Hồng Đạt/TTXVN
Điểm đến của dòng vốn đầu tư
TS. Phan Hữu Thắng, Chủ tịch Liên chi hội tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA), Nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) nhận định, nhìn lại chặng đường phát triển 80 năm qua (1945 - 2025) có thể thấy mối liên hệ mang tính biểu tượng: Nếu Cách mạng Tháng Tám giúp Việt Nam giành lại chủ quyền dân tộc, thì FDI trong thời kỳ đổi mới và hội nhập đã khẳng định chủ quyền kinh tế của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Với việc hoàn thiện khung pháp lý, thực hiện chính sách mở cửa, Đảng và Nhà nước xác định hội nhập quốc tế và thu hút vốn FDI là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chuyển đổi mô hình phát triển. Đến năm 2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến 2030. Mục tiêu đặt ra là: Hoàn thiện thể chế cạnh tranh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đưa môi trường kinh doanh Việt Nam thuộc nhóm ASEAN 3.
Thực tế, các công ty hàng đầu như: Samsung, Intel, LG, Foxconn... đã mở rộng sản xuất tại Việt Nam, biến Việt Nam thành cứ điểm sản xuất lớn trong lĩnh vực điện tử và công nghệ. “Chúng ta có lực lượng lao động trẻ, chi phí cạnh tranh, môi trường chính trị ổn định và chính sách ưu đãi thu hút đầu tư vào công nghệ cao, những yếu tố này rất hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư quốc tế", TS Phan Hữu Thắng phân tích.
Tại các cuộc họp với các nhà đầu tư nước ngoài gần đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: "Việt Nam luôn là điểm đến tin cậy của các nhà đầu tư. Nhiều tập đoàn đã chọn Việt Nam là trung tâm sản xuất chiến lược, kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong điện tử, khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chip bán dẫn, kinh tế số, kinh tế xanh".
Tư nhân - vai trò then chốt của nền kinh tế
Cùng với tiến trình đổi mới, từ chỗ chỉ có vai trò thứ yếu, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã không ngừng phát triển, trở thành lực lượng nòng cốt của nền kinh tế. Hiện cả nước có hơn 940 nghìn doanh nghiệp, khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh cá thể, đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước và tạo ra trên 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% lực lượng lao động.
Theo TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nhiều năm qua khu vực tư nhân luôn tăng trưởng nhanh hơn so với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI. Dưới áp lực cạnh tranh, doanh nghiệp tư nhân trở thành đầu tàu đổi mới sáng tạo, đầu tư mạnh cho nghiên cứu – phát triển, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao. Một số tập đoàn lớn đã vươn ra quốc tế, góp phần nâng cao vị thế và thương hiệu Việt Nam.
Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” khẳng định: Từ chỗ giữ vai trò thứ yếu giai đoạn đầu đổi mới, sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 09 (2011) và Trung ương ban hành Nghị quyết 10 (2017), khu vực kinh tế tư nhân đã trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột hàng đầu và ngày càng thể hiện là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng quốc gia.
Tuy nhiên, khu vực này vẫn còn nhiều hạn chế. Phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, năng lực quản trị, sức cạnh tranh còn yếu. Một số doanh nghiệp đã lọt vào nhóm tỷ USD toàn cầu nhưng chưa đủ lớn để dẫn dắt khối doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khu vực hộ kinh doanh cá thể đông nhưng manh mún, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ nhỏ lẻ.
Dù đối mặt nhiều thách thức, với sự định hướng của Đảng và sự quyết liệt của Chính phủ, kinh tế tư nhân vẫn được kỳ vọng là nền tảng cốt lõi giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn tới.
Hạ tầng đi trước mở đường
Cảng Cái Mép - Thị Vải là cụm cảng biển duy nhất ở Việt Nam có thể tiếp nhận được tàu container siêu lớn với tải trọng lên đến hơn 200.000 DWT. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN
Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đã được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và xác định là một trong những đột phá chiến lược. Những công trình hạ tầng giao thông hiện đại trải dài từ Bắc vào Nam trên tất cả lĩnh vực đã trở thành minh chứng sinh động cho thành tựu phát triển hạ tầng đất nước. Mới đây, với việc khánh thành, khởi công 250 dự án, công trình trên toàn quốc nhằm chào mừng 80 năm Quốc khánh đã một lần nữa thể hiện quyết tâm phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, từ đó "đi trước mở đường" cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình.
Từ đầu năm 2025 đến nay, Việt Nam đã đưa vào khai thác thêm 455 km cao tốc, nâng tổng chiều dài tuyến cao tốc đạt khoảng 2.476 km; phấn đấu đến cuối năm 2025 sẽ có 3.000 km, tiến tới 5.000 km vào năm 2030. Đặc biệt, tuyến cao tốc từ Cà Mau đi Đất Mũi, mảnh ghép cuối cùng trên trục Bắc - Nam vừa được khởi công, đã thể hiện bước tiến lịch sử trong kết nối liên vùng, tạo động lực mới cho phát triển đất nước.
Không chỉ đường bộ cao tốc, các tuyến đường ven biển với gần 1.400 km đã hoàn thành và hàng trăm km đang được gấp rút triển khai đã góp phần hình thành “vành đai kinh tế biển”, mở rộng không gian phát triển, khai thác lợi thế quốc gia biển.
Song song đó, hệ thống cảng biển như Cái Mép - Thị Vải, Lạch Huyện, cùng các dự án Hòn Khoai, Bãi Gốc… đang được triển khai, góp phần phát triển logistics, giảm chi phí đưa Việt Nam trở thành điểm trung chuyển quan trọng trong chuỗi logistics toàn cầu.
Trong lĩnh vực hàng không, hình ảnh sân bay Long Thành từng bước thành hình, hay những công trình nâng cấp tại Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Cát Bi, Cà Mau… đã cho thấy tầm vóc mới của hạ tầng cửa ngõ quốc gia. Cùng với đó, đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Bến Thành - Suối Tiên đi vào vận hành và việc đồng loạt khởi công hạ tầng phục vụ đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đang mở ra triển vọng hiện đại hóa giao thông công cộng, nâng chất lượng sống và từng bước hiện đại hóa đô thị.
Tuy vậy, việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông còn nhiều khó khăn. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết công tác giải phóng mặt bằng tại một số địa phương còn tồn tại nhiều khó khăn, tỷ lệ giải ngân trong lĩnh vực giao thông, xây dựng hiện chưa đáp ứng kỳ vọng. Từ nay đến hết năm, khối lượng giải ngân còn rất lớn, mỗi tháng giải ngân khoảng 9.800 tỷ đồng. Con số này đòi hỏi các chủ đầu tư phải "liệu cơm gắp mắm", thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao hiệu quả giải ngân.
