Tái cơ cấu kinh tế Việt Nam giai đoạn mới: Động lực tăng trưởng từ 4 trụ cột chiến lược

Tái cơ cấu kinh tế: Khi chính sách tài khóa là chủ lực đổi mới

Tái cơ cấu nền kinh tế là công việc thường xuyên, liên tục được Đảng và Chính phủ đặt ra, trong mỗi thời kỳ lại có mục tiêu khác nhau. Nếu ở giai đoạn trước, tái cơ cấu kinh tế tập trung giảm dần vào mức độ phụ thuộc vào khai thác tài nguyên, cải thiện môi trường đầu tư, lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng…, thì giai đoạn hiện tại, tái cơ cấu kinh tế tập trung nhiều vào đổi mới thể chế và mô hình tăng trưởng.

TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, muốn tăng trưởng cao và bền vững trong giai đoạn tới, nhất thiết phải tái cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng tăng trưởng, hiệu quả sử dụng vốn và khả năng chống chịu nội tại, tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế.

Để thực hiện mục tiêu đó, Chính phủ tập trung tái cơ cấu 4 trụ cột chiến lược là: đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, hệ thống tài chính - ngân hàng và khu vực tư nhân. Trong đó, chính sách tài khóa giữ vai trò then chốt, là trọng tâm của cải cách.

Phát huy vai trò tiên phong của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế thị trường hiện đại. Ảnh tư liệu.

Có thể nói, dù thúc đẩy giải ngân đầu tư công hay tạo đột phá cho khu vực doanh nghiệp… tất cả mục tiêu cải cách đều không thể hiện thực hóa nếu thiếu bàn tay của chính sách tài khóa, đặc biệt là các chính sách cải cách liên quan đến thủ tục đầu tư, đến chính sách thuế, hải quan…. Luôn lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, cải cách chính sách tài khóa thời gian qua đã đi vào những vấn đề bức thiết nhất của người dân, doanh nghiệp.

Trong 4 trụ cột chiến lược đang thực hiện tái cơ cấu, đầu tư công được coi là động lực quan trọng nhất kích hoạt tăng trưởng, dẫn dắt các nguồn lực khác. Năm nay, Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công 100%. Cải cách đầu tư công không chỉ ở tăng tốc độ giải ngân, mà còn ở việc phân bổ vốn hiệu quả, tập trung vào dự án trọng điểm, các lĩnh vực ưu tiên như hạ tầng giao thông, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo…

Thêm vào đó, Luật Đầu tư công (sửa đổi) đã giúp phân cấp, phân quyền tối đa, cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, thu gọn các đầu mối quản lý, khắc phục tình trạng “vốn chờ dự án, dự án chờ vốn”, giúp giải phóng nguồn lực đầu tư công, đáp ứng yêu cầu phát triển, đặc biệt là yêu cầu về đột phá về kết cấu hạ tầng thời gian tới.

Tương tự, việc hoàn thiện thể chế về khu vực doanh nghiệp cũng có nhiều đột phá. Năm 2025, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Cùng với đó, Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân cũng được Đảng, Quốc hội và Chính phủ ban hành.

Những đổi mới về thể chế được kỳ vọng vừa giúp doanh nghiệp nhà nước phát huy được vai trò dẫn dắt, chủ đạo trong các lĩnh vực chiến lược, vừa tạo môi trường để doanh nghiệp tư nhân trở thành động lực tăng trưởng giai đoạn mới.

Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội khóa XV cho rằng, việc cải cách thể chế đầu tư công mạnh mẽ thời gian qua kết hợp với sửa đổi của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) sẽ khiến đầu tư công được giải ngân nhanh, đẩy nhanh tốc độ triển khai các công trình trọng điểm, có tính chất xoay chuyển tình thế, thúc đẩy tăng trưởng.

Ngoài ra, các nghị quyết của đảng và Chính phủ về phát triển kinh tế tư nhân là “cú huých thể chế” mạnh mẽ, giải phóng nguồn lực của doanh nghiệp. Các nghị quyết này không chỉ cụ thể hóa nhiều chính sách ưu đãi thuế, phí, tiếp cận vốn, đất đai, khoa học công nghệ, mà quan trọng hơn tháo gỡ nhiều rào cản cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có được niềm tin để đầu tư lâu dài, không lo bị hình sự hóa các quan hệ kinh tế, không sợ bị áp dụng hồi tố gây bất lợi…

Trong toàn bộ quá trình tái cơ cấu kinh tế giai đoạn mới với 4 trụ cột chiến lược trên, Bộ Tài chính luôn đóng vai trò nhạc trưởng. Những cải cách trong lĩnh vực tài khóa đã giải phóng cả nguồn lực đầu tư công lẫn nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp, kích hoạt đổi mới sáng tạo và đưa nền kinh tế bước vào một chu kỳ phát triển mới, chất lượng hơn và bền vững hơn.

Khi đôi cánh tài khóa - tiền tệ vỗ cùng nhịp: Đòn bẩy kép cho tăng trưởng kinh tế

Cùng với đổi mới trụ cột đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, hệ thống ngân hàng cũng đang được tái cơ cấu mạnh mẽ. Sau 1 thập kỷ đứng im, năm 2024 - 2025, tái cơ cấu ngân hàng yếu kém ghi nhận bước đột phá: 4 ngân hàng yếu kém đã được chuyển giao bắt buộc thành công.

Thêm vào đó, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã được thông qua cũng giúp nhà điều hành siết chặt hơn công tác quản lý cho vay sân sau, ngăn chặn sở hữu chéo, sở hữu lũng đoạn, tăng cường minh bạch thông tin. Loạt quy định về quản lý rủi ro trong lĩnh vực ngân hàng cũng được thắt chặt, bổ sung các quy định về can thiệp sớm và kiểm soát đặc biệt để ngăn chặn đổ vỡ từ sớm, từ xa... Đây là tiền đề quan trọng để Ngân hàng Nhà nước từng bước nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng, tiến tới bỏ room tín dụng.

Từ năm 2023, chính sách tiền tệ đã chuyển từ "chặt chẽ, chắc chắn" sang “linh hoạt, nới lỏng”. Việc chuyển đổi này giúp chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa bổ trợ rất tích cực cho nhau, đáp ứng được nhu cầu phát triển. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tín dụng tăng gần 10%, cao gấp 2,5 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo các chuyên gia kinh tế, đôi cánh chính sách tài khóa và tiền tệ vỗ cùng nhịp theo hướng mở rộng đã giúp kích thích tăng trưởng kinh tế. Theo đó, chính sách tiền tệ bằng việc duy trì lãi suất thấp kích thích doanh nghiệp vay vốn. Trong khi đó, chính sách tài khóa mở rộng với hàng loạt ưu đãi miễn, giảm thuế, phí, tăng chi đầu tư công và đầu tư các dự án trọng điểm vừa thúc đẩy sản xuất, đầu tư, vừa kích thích tiêu dùng.

Thời gian qua, 3 trụ cột vốn của nền kinh tế (tín dụng ngân hàng, cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp) cũng luôn có sự bổ trợ nhịp nhàng, giúp đáp ứng nhu cầu vốn phát triển từng giai đoạn. Có những giai đoạn thị trường vốn phát triển bùng nổ đã giảm tải áp lực cho hệ thống ngân hàng. Ngược lại, khi thị trường vốn gặp khó khăn, hệ thống ngân hàng lại tăng cường bơm vốn cho nền kinh tế.

Năm nay, Chính phủ đặt ra mục tiêu tăng trưởng 8,3 - 8,5% và tăng trưởng 2 con số giai đoạn tới. Trong bối cảnh này, chính sách tài khóa, tiền tệ phải tiếp tục bổ trợ nhịp nhàng cho nhau, cùng hướng tới mục tiêu tăng trưởng cao nhưng phải bền vững. Các giải pháp tài khóa không chỉ là vũ khí tái cơ cấu của 4 trụ cột chiến lược mà bản thân chính sách tài hóa cũng sẽ liên tục đổi mới, hoàn thiện, đảm bảo tính linh hoạt, hiệu quả

Hà Tâm