80 năm Thông tấn xã Việt Nam: Nhớ về những con đường tôn vinh các nhà báo Thông tấn

Nhiều tên tuổi nhà báo TTXVN được các tỉnh, thành phố đặt tên cho những con đường, thể hiện sự tri ân sâu sắc, sự tôn vinh xứng đáng với những người đã cống hiến hết mình để những dòng tin không ngừng chảy.

Trong những ngày Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) sôi nổi với các hoạt động chào mừng Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập (15/9/1945 - 15/9/2025), nhiều thế hệ nhà báo TTXVN nhớ đến những con đường mang tên các nhà báo Thông tấn.

Tự hào những con đường nhà báo Thông tấn

Tháng 12/2024, Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị khóa VIII thông qua Nghị quyết Kỳ họp thứ 28, đặt tên cho 40 tuyến đường, trong đó có đường Lương Nghĩa Dũng - nhà báo, liệt sỹ của TTXVN. Ngày 1/4/2025, biển tên tuyến đường Lương Nghĩa Dũng tại thành phố Đông Hà (nay thuộc phường Nam Đông Hà, tỉnh Quảng Trị) chính thức được lắp đặt, trở thành con đường thứ 8 mang tên các nhà báo - chiến sỹ TTXVN trên cả nước.

Bữa cơm trên đường công tác của phóng viên Lương Nghĩa Dũng (bên phải) và chiến sĩ giao liên Trường Sơn. Ảnh tư liệu: Chu Chí Thành/TTXVN

Nhà báo, liệt sỹ Lương Nghĩa Dũng sinh năm 1934, tại thôn Phú Nhiêu, xã Quang Trung, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Ðông (nay là thành phố Hà Nội). Là phóng viên chiến trường của TTXVN, nhà báo, liệt sỹ Lương Nghĩa Dũng nổi tiếng với nhiều bức ảnh xuất sắc về chiến tranh tại Việt Nam. Chỉ trong vòng 6 năm, kể từ khi bắt đầu theo nghề cho tới khi hy sinh tại Quảng Trị năm 38 tuổi, nhà báo - liệt sỹ Lương Nghĩa Dũng đã để lại hơn 2.300 bức ảnh, trong đó tác phẩm: "Đấu pháo ở Dốc Miếu" của ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007; bộ ảnh "Những khoảnh khắc để lại" được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh - Giải thưởng cao quý nhất của Đảng, Nhà nước về văn học nghệ thuật ở lĩnh vực nhiếp ảnh.

Nhà báo liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng vinh dự được nhận cả 2 Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật. Trong ảnh: Bộ ảnh “Những khoảnh khắc để lại” nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2017. Ảnh: TTXVN

Trước đó, đã có 7 con đường được các địa phương đặt tên các nhà báo TTXVN gồm: phố Trần Kim Xuyến tại Hà Nội, đường Trần Kim Xuyến tại tỉnh Hà Tĩnh, đường Bùi Đình Túy tại Thành phố Hồ Chí Minh, đường Lâm Hồng Long tại tỉnh Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng), đường Trần Bỉnh Khuôl tại tỉnh Bạc Liêu (nay thuộc tỉnh Cà Mau), đường Trần Kim Xuyến và đường Đào Tùng tại tỉnh Bắc Giang (nay thuộc tỉnh Bắc Ninh).

Trong đó, riêng nhà báo - liệt sỹ Trần Kim Xuyến được tôn vinh, đặt tên cho 3 đường phố gồm: Phố Trần Kim Xuyến tại quận Cầu Giấy (nay là phường Yên Hòa), thành phố Hà Nội (năm 2014); đường Trần Kim Xuyến tại thị trấn Phố Châu (nay là xã Hương Sơn), tỉnh Hà Tĩnh (năm 2017); đường Trần Kim Xuyến tại thành phố Bắc Giang (nay là phường Tân Tiến) tỉnh Bắc Ninh (năm 2023).

Nhà báo - liệt sỹ Trần Kim Xuyến là lãnh đạo đầu tiên của Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX), nay là TTXVN. Sinh năm 1921 tại Hà Tĩnh, Trần Kim Xuyến tham gia hoạt động cách mạng từ khi còn rất trẻ, năm 1944, ông bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà tù Hỏa Lò. Sau khi Nhật đảo chính Pháp ngày 9/3/1945, ông cùng một số đồng chí tổ chức vượt ngục, đẩy mạnh tuyên truyền cách mạng, chuẩn bị Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội. Tháng 8/1945, ông được giao làm Đổng lý Văn phòng Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền, với nhiệm vụ giúp Bộ trưởng Trần Huy Liệu tổ chức bộ máy của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Khi Nha Thông tin được thành lập, ông giữ chức vụ Phó Giám đốc Nha Thông tin Việt Nam, trực tiếp phụ trách VNTTX. Ngày 3/3/1947, trong lúc thực hiện nhiệm vụ sơ tán tài liệu, máy móc thiết bị của cơ quan tại khu vực đóng quân của VNTTX ở huyện Chương Mỹ, Hà Nội, nhà báo Trần Kim Xuyến đã hy sinh, khi đó ông 26 tuổi. Ông là một trong những nhà báo Việt Nam đầu tiên hy sinh trong kháng chiến chống Pháp. Ngày 23/4/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh truy tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất cho nhà báo liệt sỹ Trần Kim Xuyến, trong đó nhấn mạnh công trạng xây dựng Nha Thông tin, tiền thân của TTXVN.

Nhà báo Bùi Đình Túy (Đinh Thúy, 1914-1967), thuộc lớp nhà báo trưởng thành trong kháng chiến. Dấn thân đi làm cách mạng khi mới 22 tuổi, năm 1954, ông về làm phóng viên ảnh tại VNTTX, với sự cống hiến không mệt mỏi và những đóng góp xuất sắc của mình. Năm 1957, ông đảm nhiệm chức vụ Phó Chủ nhiệm phân xã nhiếp ảnh đầu tiên của VNTTX. Năm 1965, ông được điều động vào Đông Nam Bộ giữ chức vụ Phó giám đốc Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP). Ngày 21/9/1967, trên đường trở về sau khi tác nghiệp tại Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ 2, đoàn công tác của Bùi Đình Túy bị máy bay Mỹ tấn công. Ông trúng bom, hy sinh tại mặt trận Trảng Dầu lúc 53 tuổi. Trong sự nghiệp của mình, với những bức ảnh đậm tính thời sự về cuộc kháng chiến của dân tộc, nhà báo Bùi Đình Túy đã được vinh danh vào hàng ngũ những nhà báo ảnh nổi tiếng của Việt Nam. Những đóng góp của ông đã góp phần khẳng định một chặng đường vẻ vang của nền báo chí cách mạng nước nhà.

Tổng Biên tập Đào Tùng trên đường đi chiến dịch Hồ Chí Minh (4/1975). Ảnh tư liệu: Trần Mai Hưởng

Nhà báo Đào Tùng (1925-1990), người có một vị trí đặc biệt trong lịch sử phát triển của TTXVN với 25 năm liên tục (1965-1990), là người đứng đầu cơ quan Thông tấn quốc gia. Ông đã cùng Ban lãnh đạo ngành thực hiện thành công những nhiệm vụ lịch sử, bảo đảm công tác thông tin của toàn ngành được liên tục trong điều kiện rất khó khăn, ác liệt, khi cuộc chiến tranh lan rộng trên cả hai miền Nam-Bắc, trên các chiến trường, với nhiều chiến dịch lớn, đỉnh cao là chiến dịch mùa Xuân năm 1975 lịch sử. Ông cũng là người khởi xướng đổi mới hoạt động của toàn ngành, trong điều kiện khó khăn sau hòa bình cho đến những năm đầu thời kỳ đổi mới. Bên cạnh đó, nhà báo Đào Tùng cũng có nhiều đóng góp quan trọng cho Tổ chức quốc tế các nhà báo (OIJ) trong vai trò Phó chủ tịch OIJ.

Nhà báo Trần Bỉnh Khuôl (Hai Nhiếp, 1913-1968) là một phóng viên ảnh nổi tiếng của TTXVN. Trước năm 1945, ông làm nhiều nghề kiếm sống: chụp ảnh dạo, vẽ truyền thần ở thị xã Bạc Liêu. Năm 1946 ông tham gia kháng chiến. Suốt 9 năm kháng chiến gian khổ, hoạt động bí mật ngay trong lòng địch tại tỉnh Bạc Liêu, ông từng bị bắt và đày ra Côn Đảo. Năm 1961 ông được điều về cơ quan Thông tấn báo chí khu 9, thuộc phòng Điện- Nhiếp ảnh. Một năm sau phòng Điện- Nhiếp ảnh tách đôi, ông được phân công làm Trưởng phòng Nhiếp ảnh Thông tấn xã miền Tây (khu 9).

Tác giả Trần Bỉnh Khuôl với các tác phẩm: “Tấn công đồn Cái Keo, huyện Đầm Dơi, Cà Mau”, “Du kích Cà Mau kéo pháo để tấn công và chiếm cứ điểm Cái Keo của Quân Nam Việt Nam 1965” nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Ảnh: TTXVN

Nhà báo Trần Bỉnh Khuôl mất ngày 12/12/1968 trên đường đi chụp ảnh trận đánh ở Rạch Trui, Cái Tàu, huyện U Minh và được đồng đội chôn cất tại nghĩa trang Biện Nhị, huyện U Minh. Nơi đây đã bị địch san ủi làm trận địa pháo, nên mộ phần của ông cũng mất luôn từ đó. Sau ngày đất nước thống nhất, nhân dân và chính quyền địa phương đã xây mộ tượng trưng mang tên ông tại nghĩa trang liệt sỹ huyện U Minh. Ngoài Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007, nhà báo Trần Bỉnh Khuôl được Nhà nước truy tặng Huân chương Kháng chiến Hạng Nhất, Huy chương Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam, danh hiệu Nghệ sỹ Nhiếp ảnh có cống hiến xuất sắc.

Trong số những nhà báo TTXVN được đặt tên cho đường phố, còn có nhà báo, Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Lâm Hồng Long. Ông sinh năm 1925 tại tỉnh Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng), mất ngày 21/3/1997 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nhà báo Lâm Hồng Long tham gia hoạt động cách mạng ở miền Nam từ khi còn trẻ, từng bị bắt và tù đày. Sau năm 1954, ông tập kết ra Bắc và trở thành phóng viên nhiếp ảnh của TTXVN. Nhà báo Lâm Hồng Long là một gương mặt nổi bật trong đội ngũ những nhà nhiếp ảnh tài năng, tâm huyết của TTTXVN. Ông là tác giả của những bức ảnh lịch sử "Bác bắt nhịp bài ca Kết đoàn" và "Mẹ con ngày gặp lại" - hai tác phẩm nổi tiếng đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I (1996)…

Tiếp nối truyền thống anh hùng

Có thể nói, tên tuổi của các nhà báo Trần Kim Xuyến, Đào Tùng, Bùi Đình Túy, Lâm Hồng Long, Trần Bỉnh Khuôl, Lương Nghĩa Dũng... được lưu danh trên các ngả đường từ Bắc tới Nam đã trở thành niềm tự hào của cá nhân, gia đình, quê hương và của đội ngũ cán bộ, phóng viên, nhân viên TTXVN qua nhiều thế hệ.

Nghi lễ gắn biển tên đường mang tên nguyên Tổng Giám đốc TTXVN Đào Tùng tại thành phố Bắc Giang. Ảnh: Danh Lam/TTXVN

Theo Bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang, tên của các nhà báo được vinh danh trên những con đường khang trang, rộng mở là sự ghi nhận và tôn vinh những cống hiến, hy sinh to lớn của các nhà báo, thể hiện truyền thống, đạo lý "Uống nước, nhớ nguồn" tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Tại địa danh nơi các nhà báo, liệt sỹ sinh ra, trưởng thành và cống hiến, những con đường mang tên các nhà báo thông tấn sẽ nối dài những "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cách mạng, truyền lửa và nguồn năng lượng đi tới cho thế hệ những người làm báo cách mạng. Nhân dân và những người làm báo, đặc biệt thế hệ trẻ, sẽ hiểu hơn về thân thế, sự nghiệp của những nhà báo một thời xông pha lửa đạn, can trường chiến đấu, trí tuệ và bản lĩnh để có những dòng tin, bức ảnh ghi lại những thời khắc lịch sử của dân tộc hay phản ánh khí thế sôi nổi của công cuộc dựng xây đất nước...

Tự hào là thế hệ tiếp nối, nhà báo Nguyễn Minh Phương (Báo Tin tức và Dân tộc – TTXVN) chia sẻ, mỗi khi có dịp đi qua đường Trần Kim Xuyến ở phường Yên Hòa (Hà Nội), chị lại thấy tự hào, bởi đó là tên một nhà báo của TTXVN, nơi chị đang công tác. "Là thế hệ nhà báo hôm nay, được làm việc trong cơ quan Thông tấn quốc gia với bề dày truyền thống, được đắp xây bằng biết bao công lao của các thế hệ nhà báo đi trước, tôi luôn tự hào và biết ơn các bác, các cô chú, đồng thời tự nhủ bản thân phải cố gắng làm tốt hơn nữa công việc của nhà báo TTXVN, xứng đáng với truyền thống anh hùng mà các thế hệ đi trước đã gây dựng và vun đắp", nhà báo Minh Phương chia sẻ.

Nhà báo Nguyễn Danh Lam, phóng viên cơ quan thường trú TTXVN tại Bắc Ninh, địa phương có 2 con đường mang tên hai nhà báo TTXVN cho biết: Những người làm báo tại tỉnh Bắc Ninh luôn tự hào với sự hiện diện của hai đường phố mang tên hai nhà báo Trần Kim Xuyến và nhà báo Đào Tùng, bởi, việc đặt tên đường phố mang tên nhà báo là sự khẳng định, sự ghi nhận của Đảng, nhà nước đối với đóng góp của những người làm báo cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, đồng thời, nhắc nhở các thế hệ người làm báo về ý nghĩa cao quý của nghề.

"Bản thân tôi là một phóng viên thường trú tại tỉnh Bắc Ninh, nơi có 2 con đường mang tên hai nhà báo Trần Kim Xuyến và Đào Tùng, tôi càng cảm thấy tự hào hơn, bởi đó là những "bậc tiền bối" đã công tác tại TTXVN, nơi tôi đang làm việc. Mỗi khi có dịp đi qua con đường đó, tôi lại nhớ đến tấm gương của các ông, đồng thời tự nhắc nhở bản thân, phải không ngừng nỗ lực, phấn đấu làm tốt nhiệm vụ, kiên định gắn bó với nghề báo", nhà báo Danh Lam bày tỏ.

Trong những ngày TTXVN sôi nổi với các hoạt động chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập TTXVN (15/9/1945 - 15/9/2025), khi nhắc đến những con đường mang tên các nhà báo TTXVN, các thế hệ nhà báo TTXVN càng thêm tự hào, biết ơn những người đã hết mình cống hiến cho sự nghiệp, góp phần không nhỏ để làm nên một Trung tâm thông tấn quốc gia - đơn vị thông tin 3 lần nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang và Anh hùng Lao động thời kỳ Đổi mới vì những cống hiến lớn lao, sẵn sàng xả thân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và nền báo chí cách mạng.

Phương Lan (TTXVN)