9,4 tỷ USD dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan không còn ở trong nước

Các tay súng Taliban trên đường phố thủ đô Kabul. Ảnh: AFP/ Getty Images.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tổng dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan đạt 9,4 tỷ USD tính đến cuối tháng 4/2021. Tuy nhiên, theo một nguồn thạo tin cho hay, hầu hết các khoản dự trữ này đều được cất giữ bên ngoài lãnh thổ Afghanistan.

Dù gần như nắm quyền kiểm soát hoàn toàn thủ đô Kabul, lực lượng Taliban sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận khối tài sản mà Ngân hàng Trung ương Afghanistan sở hữu tại Mỹ.

“Bất kỳ tài sản nào thuộc Ngân hàng Trung ương mà chính phủ Afghanistan sở hữu tại Mỹ sẽ không được cung cấp cho Taliban”, một quan chức trong chính quyền Mỹ nói với AFP vào hôm 16/8.

Hiện chưa rõ bao nhiêu trong số 9,4 tỷ USD khoản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan cất giữ tại Mỹ là bao nhiêu.

Theo AFP, Mỹ cũng có thể ngăn các tổ chức đa phương như IMF và Ngân hàng Thế giới (World Bank) cung cấp viện trợ cho Afghanistan, như những gì nước này đã làm với các chính quyền mà Wahington không công nhận như Venezuela.

Hồi tháng 6 vừa qua, IMF đã giải ngân khoản vay 370 triệu USD mới nhất cho Afghanistan, vốn được phê duyệt vào tháng 11 năm ngoái, để hỗ trợ nền kinh tế của nước này trong bối cảnh đại dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp.

Tại thời điểm đó, IMF xác định chính phủ Afghanistan vẫn duy trì nền kinh tế đi đúng hướng, bất chấp “tình hình an ninh xấu đi và bất ổn gia tăng khi các cuộc đàm phán hòa giải giữa chính phủ Afghanistan và lực lượng Taliban bị đình trệ, trong bối cảnh quân đội Mỹ và NATO sẽ rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9”.

Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới có hơn 20 dự án phát triển đang thực hiện tại Afghanistan và tính đến nay đã cung cấp 5,3 tỷ USD cho Afghanistan, chủ yếu là viện trợ không hoàn lại.

Nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Ashraf Ghani bắt đầu vào năm 2015. Ảnh: BBC.

Lực lượng Taliban đã khởi động chiến dịch tiến công để mở rộng quyền kiểm soát lãnh thổ Afghanistan từ cuối tháng 5 vừa qua khi Mỹ và các nước đồng minh bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan, kết thúc cuộc can thiệp kéo dài hai thập kỷ sau khi Mỹ lật đổ chính quyền Hồi giáo Taliban vào năm 2001.

Chỉ trong vài ngày gần đây, lực lượng Taliban đã liên tục chiếm quyền kiểm soát tại hàng loạt các thành phố lớn ở Afghanistan. Thậm chí, tại một số thành phố, Taliban đã tiến vào mà không gặp bất cứ sự kháng cự nào.

Vào hôm 14/8, chính phủ Afghanistan chỉ phát đi một đoạn video ngắn, trong đó ông Ghani ca ngợi lực lượng an ninh và tự tin họ có thể giành chiến thắng. Ông Ghani không đề cập đến việc từ chức.

Một ngày sau đó, nhà lãnh đạo Afghanistan đăng một thông điệp ngắn gọn trên Facebook: “Để tránh đổ máu, tôi nghĩ tốt nhất là nên rời đi”. Tình hình tại Afghanistan trở nên căng thẳng khi các tay súng Taliban tràn vào thủ đô Kabul và giành quyền kiểm soát thành phố đêm hôm 15/8.

Tổng thống Ashraf Ghani cùng nhiều quan chức cấp cao của chính quyền Afghanistan đã vội vã rời khỏi đất nước. Truyền thông địa phương còn cho biết Tổng thống Ghani rời Afghanistan cùng với 4 ô tô chất đầy tiền. Số tiền này sau đó đã được chất lên trực thăng nhưng không vừa nên một phần đã bị bỏ lại ngay trên đường băng.

Vào hôm 16/8 vừa qua, Thống đốc Ngân hàng Trung ương ông Ajmal Ahmady đã đăng tải trên trang cá nhân Twitter và cho biết ông đã lên một phi cơ quân sự và rời khỏi thủ đô Kabul vào hôm 15/8 nhưng không nói rõ điểm đến.

Sau khi giành quyền kiểm soát, Taliban thu về nhiều “chiến lợi phẩm” như tài sản của các quan chức cấp cao Afghanistan để lại, nhiều vũ khí hiện đại của quân đội chính phủ, máy bay chiến đấu, xe bọc thép, đạn dược,..

Trong suốt 20 năm mở rộng lực lượng tại Afghanistan, Taliban được cho có nhiều nguồn thu khác nhau, trong đó bao gồm nguồn thu từ thuế tại những khu vực mà lực lượng này kiểm soát tại Afghanistan. Ngoài ra, Taliban cũng nhận được tài trợ từ những người ủng hộ.

Một quan chức của Liên Hợp Quốc giấu tên cho biết Taliban có nguồn thu chính từ sản xuất và buôn bán ma túy. Hoạt động này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Afghanistan gặp nhiều khó khăn do chiến tranh tàn phá, cũng như tình hình chính trị rối ren trong suốt nhiều thập kỷ qua.

Hương Vũ