90% người mắc nấm phổi còn bị bỏ sót ngoài cộng đồng

Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương phát biểu.

Nhằm hưởng ứng Ngày Nấm toàn cầu (World Asperlosis Day) và hướng tới mục tiêu cập nhật kiến thức về chẩn đoán và điều trị nấm phổi cho đội ngũ y, bác sĩ công tác tại các cơ sở y tế trên phạm vi cả nước, ngày 28/2, Bệnh viện Phổi Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Nấm phổi Aspergillosis và các dạng nấm phổi khác”.

Việt Nam có gánh nặng bệnh nấm mạn tính thứ 5 trên thế giới

Bệnh nhân B.Đ.Đ (62 tuổi, Khoái Châu, Hưng Yên) đã từng được chẩn đoán mắc nấm phổi xâm lấn. Sau khi được điều trị thuốc nấm 3 tháng, bệnh nhân ổn định ra viện, duy trì uống thuốc điều trị ở nhà.

Những ngày qua, bệnh nhân có triệu chứng mệt hơn, khó thở hơn và thấy tổn thương phổi tăng lên nhiều. Khi bệnh nhân vào viện làm thêm các xét nghiệm, soi phế quản thì phát hiện bị tái lại của đợt nấm phổi xâm lấn, có nhiễm trùng máu.

Theo bác sĩ Nguyễn Mai Anh, khoa Hô hấp, Bệnh viện Phổi Trung ương, đợt này bệnh nhân tự ý dùng thuốc nên bị tái lại tình trạng nhiễm nấm. Do đó, các bác sĩ tiếp tục truyền thuốc để bệnh nhân ổn định tình hình sẽ tiếp tục về nhà uống thuốc điều trị.

Bệnh nhân B.Đ.Đ (62 tuổi, Khoái Châu, Hưng Yên) đang nằm điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ương.

Nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, ít gặp ở người bình thường có sức đề kháng tốt. Bệnh hay gặp ở người suy giảm miễn dịch, già yếu, mắc bệnh mạn tính lâu ngày. Tỷ lệ bệnh nấm phổi chỉ chiếm 0,02% các bệnh phổi, tuy nhiên khi bị nấm phổi không phát hiện điều trị kịp thời, khả năng tử vong rất cao.

Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho hay, nấm Aspergillus rất phổ biến, lưu hành trong không khí và rất dễ lây. Những bệnh nhân ung thư máu, ung thư các cơ quan khác, sau cấy ghép tạng hoặc điều trị các thuốc ức chế miễn dịch dài ngày bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu mắc nấm. Loại nấm này có thể gây bệnh ở những người đã/đang có bệnh tại phổi. Nấm Apergillus gây phá hủy phổi từ từ mạn tính.

"Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi do Aspergillus. Tuy nhiên khoảng 50% bệnh nhân đã từng mắc lao, đến khám lại tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp mắc nấm phổi do Aspergillus. Nếu như với bệnh lao, Việt Nam cũng là nước có gánh nặng bệnh tật đứng thứ 11 thế giới, thì với bệnh nấm mạn tính, chúng ta đứng thứ 5 trên thế giới với trên 55.000 ca”, bác sĩ Lượng cho hay.

Bệnh phổi do nấm Aspergillus gây ra 3 nhóm bệnh: Nấm phổi xâm lấn, Nấm phổi mạn tính và Dị ứng phế quản phổi do nấm.

Trên thế giới, tỷ lệ sống của bệnh nhân sau 1 năm, 5 năm, 10 năm tương ứng là 86%, 62%, 47%. Tỷ lệ mắc nấm phổi mạn tính ở bệnh nhân lao mới 14% và lao đã điều trị 56%. Rất nhiều quốc gia không đủ nguồn lực để chẩn đoán và điều trị.

Cần sự vào cuộc của bảo hiểm y tế

Nguyên nhân gây bệnh nấm phổi là do các loại nấm: Candida, Aspergillus, Cryptococcus. Trong đó, hay gặp nhất là loại Aspergillus. Hầu hết bệnh nhân thường đến khám vì ho ra máu kéo dài không rõ lý do, sốt kéo dài kèm đau ngực, ho khạc đờm kéo dài kèm khó thở như hen. Cùng với đó là các trường hợp chẩn đoán viêm phổi điều trị kháng sinh kéo dài không khỏi.

Bệnh nấm phổi do Aspergillus biểu hiện thầm lặng, không đặc hiệu. Điều này làm bệnh chẩn đoán chậm sau nhiều năm. Triệu chứng hay gặp là mệt mỏi, sụt cân, ra mồ hôi, ho, khó thở, ho ra máu.

Người bệnh được chẩn đoán nấm phổi mạn tính Aspergillosis nếu ho ra máu dai dẳng kéo dài nhiều tháng/năm, ho ra máu số lượng lớn, đờm màu nâu, khó thở, bệnh dai dẳng kéo dài, thở rít, ho khan kéo dài.

Bệnh nấm phổi nếu kéo dài không được điều trị thì các bào tử nấm sẽ lan tràn và gây bệnh cơ quan khác như nấm não - màng não, tổn thương da, viêm cơ, viêm nội nhãn… thậm chí là nhiễm nấm huyết. Bệnh nhân sẽ chết do nhiễm trùng nhiễm độc, suy kiệt hoặc biến chứng nặng nề như ho ra máu ồ ạt.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bích Ngọc, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Phổi Trung ương.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bích Ngọc, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Phổi Trung ương cho hay, những trường hợp được phát hiện và điều trị sớm có thể điều trị khỏi bằng các thuốc kháng nấm. Khoảng 1/2 số trường hợp không được điều trị, tử vong sau 5 năm.

“Một phần lớn các trường hợp chẩn đoán và điều trị muộn cần phải phẫu thuật, nút mạch cầm máu song song với việc điều trị thuốc nấm kéo dài. Những trường hợp này, nguy cơ tử vong cao trước và sau phẫu thuật. Những trường hợp muộn khác có thể biểu hiện bằng tình trạng suy mòn, khó thở nhập viện thường xuyên vì các tình trạng nhiễm khuẩn phổi”, bác sĩ Ngọc cho hay.

Bệnh được phát hiện bằng chụp X-quang hoặc CT ngực có hình ảnh u nấm trên một hang có sẵn trong phổi có hoặc không kèm theo các tổn thương khác. Nếu không được điều trị, phần phổi bị phá hủy sẽ ngày một lớn, dẫn đến mất chức năng phổi.

Theo các chuyên gia y tế, để phòng bệnh nấm phổi, cần thường xuyên rèn luyện thân thể, ăn nhiều hoa quả tươi, nâng cao sức đề kháng. Tránh để nấm mốc trong nhà, đồ đạc sắp xếp gọn gàng, đủ ánh nắng, thông gió tránh ẩm ướt. Khi vệ sinh nhà cửa cần mang khẩu trang để tránh hít phải bụi nấm.

Tuy nhiên, việc chẩn đoán nhiễm nấm hiện nay còn gặp nhiều khó khăn về vấn đề nghi ngờ lâm sàng và các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh.

"Các bác sĩ và nhân viên y tế cần được đào tạo để cân nhắc nhiễm trùng nấm và thường biểu hiện lâm sàng không rõ ràng. Nhiều xét nghiệm chẩn đoán nấm không nhạy, không đặc hiệu, nhiều xét nghiệm không có sẵn ở nhiều nơi trên thế giới", bác sĩ Ngọc cho hay.

Để tầm soát đưa vào điều trị 90% người nhiễm nấm phổi còn sót ngoài cộng đồng, Giám đốc Đinh Văn Lượng cho biết, sau hội thảo, bệnh viện sẽ xây dựng quy trình chẩn đoán điều trị theo đúng tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới, phù hợp với các quy định của Việt Nam. Ông bày tỏ hy vọng quy trình nhanh chóng được thông qua tại các bệnh viện đầu ngành tại Việt Nam và sớm có sự tham gia chi trả của bảo hiểm y tế.

“Chi phí điều trị một ca nấm phổi rất lớn, có ca nặng phải gánh chi phí lên tới hàng trăm triệu đồng. Vì thế, vai trò bảo hiểm y tế lớn trong thanh toán cho người bệnh nấm phổi được điều trị, tránh bỏ sót ngoài cộng đồng”, bác sĩ Lượng cho hay.

Tại Hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế cũng đã trao đổi, thảo luận về các nội dung như: Thực trạng nấm phổi mạn tính tại Việt Nam và giải pháp; Cập nhật chẩn đoán nấm phổi Aspergillus mạn tính; Chẩn đoán và điều trị ABPA; Chẩn đoán hình ảnh trong nấm phổi Aspergillus mạn tính; Cập nhật chẩn đoán nấm phổi Aspergillus xâm lấn; Chẩn đoán và điều trị nấm phổi xâm lấn ở bệnh nhân huyết học; Chẩn đoán Histoplamosis tại phổi; Các tác nhân nấm gây bệnh thường gặp theo khuyến cáo của WHO; Báo cáo chùm ca bệnh nấm phổi Mucor,…

THIÊN LAM