AI có đang âm thầm làm suy thoái ngôn ngữ của chúng ta?

Mỗi mô hình AI có phong cách ngôn ngữ khác nhau

Liệu văn bản do AI tạo ra có nghèo nàn về mặt ngôn ngữ?

Không hẳn, theo chuyên gia tư vấn ngôn ngữ Anne-Kathrin Gerstlauer. Vấn đề nằm ở việc sử dụng sai mục đích trí tuệ nhân tạo để tạo nội dung. Tuy nhiên, nếu tuân thủ một vài nguyên tắc, người dùng hoàn toàn có thể cải thiện kỹ năng viết nhờ vào AI.

Theo Gerstlauer, điều quan trọng là phải hình thành hiểu biết cơ bản về ngôn ngữ đúng. Bà cũng đưa ra những mẹo mà người dùng có thể áp dụng để viết ra những văn bản tốt hơn với sự hỗ trợ của AI.

Bản thân bà Gerstlauer cũng sử dụng Claude. Bà dùng phần mềm AI này, trong số các mục đích khác, để soạn bản tin điện tử. Tác giả cuốn Texthacks đã huấn luyện chatbot bằng một loạt bản tin mà bà cho là thành công.

Làm gì để viết tốt với AI

Lời khuyên đầu tiên của bà để viết tốt với AI là: tải lên bốn đến năm ví dụ văn bản đã viết thành công. Bà cũng khuyến nghị nên thiết lập những quy tắc ngôn ngữ cơ bản như sau: Viết câu ngắn; Lược bỏ các từ đệm; Viết ở thể chủ động; Tránh lối viết danh từ hóa

Lựa chọn công cụ cũng có ảnh hưởng. Theo bà, Microsoft Copilot không phù hợp để sáng tạo nội dung văn bản – phần mềm này phù hợp hơn cho việc thuyết trình. Trong trải nghiệm cá nhân, Claude viết tự nhiên và gần gũi hơn ChatGPT.

Công cụ phổ biến này đôi khi lại có xu hướng dùng ngôn ngữ quá chuyên nghiệp. Điều đó dễ dẫn đến tình trạng lạm dụng các từ thông dụng sáo rỗng, khiến văn bản trở nên hời hợt – điều mà người dùng có thể dễ dàng nhận ra. Nữ nhà báo này cũng khuyên nên dùng AI như một công cụ phản hồi.

Phong cách viết một số mô hình phổ biến

ChatGPT của OpenAI, đặc biệt là các phiên bản như GPT-3.5 và GPT-4, thường được biết đến với phong cách:

Lưu loát và tự nhiên: ChatGPT tạo ra văn bản rất trôi chảy, có ngữ pháp và cú pháp chuẩn mực, đọc khá tự nhiên và giống con người. Đây là điểm mạnh lớn nhất của nó.

Chi tiết và đầy đủ: Nó có xu hướng cung cấp thông tin khá chi tiết và toàn diện về một chủ đề, thường đưa ra các điểm chính, ví dụ và giải thích.

Hơi trang trọng và an toàn: Đôi khi, văn phong có thể hơi trang trọng hoặc quá "chuẩn mực", thiếu đi sự dí dỏm, cá tính hoặc giọng điệu riêng biệt. Nó cũng có xu hướng trả lời an toàn, tránh đưa ra các ý kiến gây tranh cãi hoặc có tính chủ quan cao.

Khả năng thích ứng (Prompt-dependent): Phong cách của ChatGPT có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào cách bạn ra lệnh (prompt). Nếu bạn yêu cầu một văn phong sáng tạo, hài hước, hoặc chuyên nghiệp, nó có thể điều chỉnh tương đối tốt.

Thỉnh thoảng lặp lại: Trong một số trường hợp, đặc biệt với các văn bản dài, có thể xuất hiện sự lặp lại về cấu trúc câu hoặc ý tưởng.

Grok được phát triển bởi xAI của Elon Musk, được thiết kế với một phong cách khác biệt nhằm nổi bật trên thị trường:

Thông minh và hài hước: Điểm đặc trưng nhất của Grok là khả năng kết hợp sự thông minh với một chút hài hước, châm biếm, thậm chí là "cà khịa". Điều này phản ánh rõ ràng tính cách của Elon Musk và sự tương tác với dữ liệu từ nền tảng X (trước đây là Twitter).

Trực tiếp và thẳng thắn: Grok có xu hướng đưa ra câu trả lời trực tiếp, không vòng vo. Nó ít khi né tránh các câu hỏi nhạy cảm và đôi khi còn đưa ra những quan điểm táo bạo.

Giọng điệu "thông thái nhưng không quá nghiêm túc": Nó có thể cung cấp thông tin chính xác nhưng không mang vẻ quá học thuật hay khô khan, thay vào đó là một giọng điệu tự tin, pha chút ngạo nghễ.

Tương tác "kiểu X": Phong cách này rất phù hợp với môi trường của X, nơi sự dí dỏm và phản biện nhanh nhạy được đánh giá cao.

Gemini được thiết kế để trở nên đa năng và tích hợp sâu với hệ sinh thái của Google:

Thông tin toàn diện và có cấu trúc: Gemini thường cung cấp thông tin rất đầy đủ, có cấu trúc rõ ràng với các gạch đầu dòng, tiêu đề phụ. Nó giỏi trong việc tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn.

Dễ đọc và dễ hiểu: Văn phong thường rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với nhiều đối tượng người dùng.

Tích hợp tốt với dữ liệu thực tế: Nhờ được Google hậu thuẫn, Gemini có khả năng truy cập và xử lý thông tin cập nhật từ thế giới thực (ví dụ: Google Search, Google Workspace), giúp các câu trả lời mang tính thời sự và chính xác hơn về mặt dữ liệu.

Ít cá tính hơn (so với Grok): Mặc dù hiệu quả và thông tin, phong cách của Gemini thường không mang nhiều cá tính hoặc sự dí dỏm như Grok. Nó trung tính và hướng đến việc cung cấp thông tin đáng tin cậy.

Thích ứng với các chế độ (modes): Với các phiên bản khác nhau (Nano, Pro, Ultra) và các chế độ như "Creative", "Balanced", "Concise", Gemini có khả năng điều chỉnh phong cách để phù hợp với yêu cầu cụ thể hơn.

Copilot (Microsoft)thường được tích hợp vào các ứng dụng của Microsoft (như Microsoft 365, Windows, Edge) và kế thừa từ các mô hình của OpenAI (ví dụ GPT-4). Phong cách của nó thường phản ánh mục đích chính là hỗ trợ năng suất:

Thực dụng và hướng đến tác vụ: Copilot được tối ưu hóa để giúp người dùng hoàn thành công việc cụ thể (viết email, tạo báo cáo, tóm tắt tài liệu, tạo bản trình bày). Do đó, phong cách của nó thường trực tiếp, tập trung vào kết quả.

Chuyên nghiệp và phù hợp với ngữ cảnh công việc: Văn phong thường mang tính chất chuyên nghiệp, phù hợp với môi trường doanh nghiệp. Nó có thể tạo ra các văn bản thương mại, email, hoặc tài liệu kỹ thuật một cách hiệu quả.

Hiệu quả trong việc tóm tắt và mở rộng: Copilot rất giỏi trong việc tóm tắt các tài liệu dài hoặc mở rộng các ý tưởng ngắn gọn thành văn bản chi tiết hơn.

Ít sáng tạo hoặc quá "chất" (so với các mô hình khác): Khi được dùng cho các tác vụ sáng tạo độc lập hoặc yêu cầu cá tính mạnh, phong cách của Copilot có thể không nổi bật bằng các mô hình được thiết kế chuyên biệt cho mục đích đó. Như Anne-Kathrin Gerstlauer đã đề cập, nó có thể phù hợp hơn cho các bài thuyết trình hơn là sáng tạo văn bản tự do.

Anh Tú