Ai được như con gái Giẻ Triêng

Tôi tìm đến nhà cụ A Bình-người uy tín của làng Nông Kon để tìm hiểu cơ duyên nào khiến Đak Dục trở thành “đất lành duyên đậu” như vậy? Tham gia dân công hồi chống Pháp rồi vào bộ đội thời chống Mỹ, nay đã hơn 80 tuổi nhưng cụ A Bình vẫn rất minh mẫn “cầm trịch” cho mọi cuộc hôn nhân trong ngôi làng này. Cụ bảo: Con gái Giẻ Triêng vốn chịu khó, hay lam hay làm. Con trai người Kinh thì biết tính toán, biết cách quản trị gia đình. Bởi thế, so với các cặp vợ chồng người địa phương cùng trang lứa, họ không những hơn hẳn về kinh tế mà cuộc sống cũng văn minh hơn. Rồi cụ kể cho tôi nghe những đức tính quý báu đã thành truyền thống của người con gái Giẻ Triêng mà theo cụ ít có phụ nữ dân tộc nào ở Tây Nguyên sánh bằng.

Ngày về nhà chồng, các cô gái Giẻ Triêng có thể thiếu tiền, vàng nhưng tuyệt đối không thể không có củi. Ảnh: internet

Khác với một số dân tộc có tình trạng tảo hôn, lệ tục của người Giẻ Triêng từ xưa đã quy định: Con gái đủ 18 tuổi mới được bắt chồng. Để tiến tới hôn nhân, các cô gái đều phải trải qua cả một núi công việc nặng nhọc. Đầu tiên là phải có 100 bó củi hứa hôn. Bởi củi “đẹp” hay “xấu” là thước đo phẩm chất lao động của cô dâu tương lai nên cô gái nào cũng dốc hết khả năng để có được những bó củi đẹp. Họ chọn loại gỗ tốt nhất, dùng rìu cắt thành từng đoạn thật bằng (chừng 1 m), bổ sao cho thanh nào cũng bằng thanh nào rồi gùi về cho nhà trai… 100 bó củi tính ra phải hơn 5 m3 gỗ. Để hoàn thành thủ tục này, cô dâu tương lai phải bỏ công sức cả năm ròng.

Nhưng đó mới chỉ là thử thách đầu tiên. Thử thách kế tiếp còn nặng hơn nhiều: Đó là phải lo đủ cho cả họ hàng nhà chồng đàn ông mỗi người một chiếc khố, đàn bà một chiếc váy. Rồi khố áo, chăn đắp, tấm choàng cho 2 vợ chồng trẻ… Nếu không có họ hàng giúp sức và nhà chồng không đông người lắm thì một cô gái khéo léo, nhanh nhẹn cũng phải mất chừng 3 năm. Như vậy trước khi chính thức làm dâu, mỗi cô gái đã phải “lao động không công” cho họ nhà chồng cả ngần ấy năm trời.

Chính vì những phẩm chất chịu thương chịu khó đáng quý như vậy nên từ xưa con gái Giẻ Triêng đã rất “có giá”. Con trai các dân tộc khác muốn “bắt” được con gái Giẻ Triêng tối thiểu phải có 5 con trâu. Tiếng là vậy nhưng thực ra chẳng đáng là bao, bởi riêng về tài dệt, mỗi năm người phụ nữ Giẻ Triêng có thể hoàn thành 80 tấm đồ, tương đương giá trị của 4 con trâu. Tài dệt của họ nổi tiếng khắp vùng Bắc Tây Nguyên, sản phẩm không chỉ cung cấp cho hầu khắp các dân tộc vùng này mà còn “xuất khẩu” sang tận Lào. Vậy mới nói, những gia đình có con dâu người Giẻ Triêng cầm bằng như có vàng trong nhà…

Và cũng bởi phẩm chất cần cù lao động ấy mà trong kháng chiến chống Mỹ, Giẻ Triêng là dân tộc có nhiều phụ nữ thoát ly làm cách mạng nhất tỉnh Kon Tum. Không mai một theo thời gian, những phẩm chất ấy càng trở nên thu hút giữa thời bình với những chàng trai người Kinh là vậy.

NGỌC TẤN