AI gây rủi ro cho thị trường trái phiếu 'an toàn nhất' của Mỹ

Diễn biến này có nguy cơ làm thay đổi tính chất của một trong những phân khúc được xem là an toàn nhất trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Theo báo cáo của Hiệp hội Điện lực Edison (EEI), doanh số bán trái phiếu của các công ty điện lực Mỹ đã tăng 19% trong năm nay, lên mức kỷ lục 158 tỷ USD. Xu hướng này được dự báo còn tiếp diễn mạnh mẽ hơn nữa: trong 5 năm tới, ngành điện Mỹ dự kiến chi hơn 1.100 tỷ USD cho các nhà máy điện, trạm biến áp và các cơ sở hạ tầng lưới điện khác, cao hơn khoảng 44% so với giai đoạn 5 năm trước đo. Đáng chú ý, phần lớn nguồn vốn sẽ lấy từ những khoản nợ vay.

Tuy nhiên, triển vọng lạc quan khiến giới đầu tư tin rằng trong ngắn hạn, khả năng mất an toàn tài chính của các công ty điện lực sẽ không xảy ra. Nguyên nhân là bởi lĩnh vực sản xuất và phân phối điện tại Mỹ nằm dưới sự quản lý chặt chẽ của chính phủ và giá điện sẽ được điều tiết dựa trên nhiều yếu tố vĩ mô. Các công ty điện lực thường chỉ triển khai dự án sau khi được cơ quan quản lý phê duyệt cơ chế thu hồi chi phí và mức lợi nhuận hợp lý từ khách hàng.

Nhưng rủi ro có thể gia tăng khi lượng nợ phát hành ngày càng lớn. Ngân hàng JPMorgan Chase dự báo lượng trái phiếu phát hành trái phiếu ngành điện sẽ tăng thêm 8% trong năm 2026, do nhu cầu đầu tư vào trung tâm dữ liệu và nâng cấp khả năng chống chịu của lưới điện. Việc nguồn cung trái phiếu tăng mạnh có thể gây áp lực giảm giá, thể hiện qua chênh lệch lợi suất (spread) nới rộng hơn.

Bên cạnh đó, lo ngại về nguy cơ “bong bóng AI” cũng đang gia tăng. Nếu chi tiêu cho AI chững lại hoặc suy giảm, câu chuyện tăng trưởng mà các công ty điện lực đang xây dựng với nhà đầu tư có thể bị lung lay, mặc dù họ vẫn có một mức “đệm” nhất định nhờ các hợp đồng điện dài hạn với điều khoản thanh toán tối thiểu và phí hủy hợp đồng.

Rủi ro chính trị cũng là một yếu tố đáng chú ý. Giá điện tại Mỹ đã tăng 5,1% trong 12 tháng tính đến tháng 9/2025, tiệm cận mức cao kỷ lục. Các chính trị gia trong nhiều cuộc bầu cử địa phương vào tháng 11/2025 đã tranh cử với cam kết sẽ giảm hóa đơn tiền điện. Điều này có thể làm giảm tỷ suất sinh lời của những doanh nghiệp điện lực.

Ông Tim Winter, nhà quản lý danh mục đầu tư cổ phiếu tại Quỹ Gabelli Funds, cho biết môi trường điều tiết pháp lý sẽ trở nên khắt khe hơn khi người tiêu dùng ngày càng bất mãn với chi phí điện tăng cao, qua đó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của nhà đầu tư.

Đối với nhà đầu tư trái phiếu, một chiến lược phòng ngừa rủi ro được khuyến nghị là ưu tiên mua trái phiếu do các công ty điện lực vận hành trực tiếp phát hành, thay vì trái phiếu của những công ty mẹ, nằm xa các tài sản tạo ra thu nhập. Theo công ty nghiên cứu trái phiếu CreditSights, nợ của các đơn vị vận hành thường được bảo đảm bằng tài sản thực như nhà máy điện, đường dây truyền tải và quyền cung cấp dịch vụ trong khu vực nhất định. Trong 50 năm qua, chưa có trường hợp nhà đầu tư mất vốn khi nắm giữ trái phiếu của nhóm này, trong khi trái phiếu công ty mẹ thì không phải lúc nào cũng an toàn, điển hình là PG&E Corp. - công ty mẹ của Pacific Gas & Electric, đã hai lần nộp đơn phá sản trong 25 năm.

Ở chiều ngược lại, làn sóng đầu tư khổng lồ này cũng mở ra triển vọng tăng trưởng lợi nhuận cho ngành điện Mỹ. Thực tế, các đợt phát hành trái phiếu điện lực gần đây đều ghi nhận nhu cầu rất mạnh. Trái phiếu kỳ hạn năm 2066 trị giá 1,15 tỷ USD của Florida Power & Light đã được đăng ký mua vượt gấp 5 lần, trong khi nhiều đợt phát hành của Duke Energy và Evergy trong tháng 11/2025 có mức đăng ký cao gấp hơn 6 lần lượng chào bán.

Diệu Linh/Bnews/vnanet.vn