AI là động lực để kiến tạo hệ thống y tế Việt Nam hiện đại, an toàn, bền vững

Đó là nội dung trong 44 báo cáo chuyên sâu và 11 báo cáo poster do các nhà khoa học hàng đầu đến từ lĩnh vực y tế, công nghệ và quản lý tại Hội nghị khoa học “Trí tuệ nhân tạo trong Y tế Việt Nam: Cơ hội, thách thức và định hướng phát triển – AI4Health 2025” do Trường Đại học Y Dược (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức trong hai ngày 25 và 26/10.

Hội nghị được bảo trợ bởi 4 cơ quan trung ương: Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội

Nói về tầm quan trọng của dữ liệu Al trong y tế, ông Đỗ Trường Duy, Giám đốc Trung tâm Thông tin Y tế quốc gia, Bộ Y tế cho biết, nếu trí tuệ nhân tạo là bộ não, thì dữ liệu chính là máu nuôi hệ thần kinh của ngành y tế số. Bởi trong y tế, dữ liệu không chỉ phục vụ điều trị mà còn dự báo, quản lý và hoạch định chính sách.

Chúng ta có nhiều dữ liệu y tế nhưng hiện phân mảnh, chưa có dữ liệu đủ tin cậy để AI học và hiểu con người Việt Nam về y tế Việt nam. Dữ liệu rời rạc, thiếu bảo mật, thiếu nhân lực có trình độ công nghệ thông tin.

Theo báo cáo khảo sát của Trung tâm Y quốc gia năm 2024, 13% cơ sở thiếu dữ liệu, 66% thiếu kinh phí, 28% thiếu nhân lực công nghệ thông tin. Bảo hiểm y tế mới chỉ dùng công nghệ thông tin để thanh toán, còn có > 200 triệu bản ghi/năm Toàn quốc;

Khám chữa bệnh bảo hiểm y tế mà mà chưa chia sẻ để phát triển ứng dụng y tế số khác bao gồm AI. Hoặc y tế dự phòng 34 CDC tỉnh/thành phố chưa liên thông; Tiêm chủng: 98% dân số thiếu tích hợp dữ liệu lâm sàng; 3.321 Trạm y tế xã/phường Đủ điện năng, nhưng thiếu thiết bị AI.

Giáo sư, Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Lê Ngọc Thành phát biểu khai mạc hội nghị.

GS.TS.TTND Lê Ngọc Thành, Hiệu trưởng Trường đại học Y Dược, Trưởng Ban tổ chức hội nghị khẳng định: “AI không chỉ là công nghệ – đó là lời hứa về một nền y học nhân văn, chính xác và công bằng hơn. Việt Nam cần nắm bắt cơ hội này để trở thành trung tâm khu vực về nghiên cứu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong y học”.

Hội nghị AI4Health 2025 không chỉ là diễn đàn khoa học, mà là lời khẳng định về khát vọng của Việt Nam trong việc đưa trí tuệ nhân tạo trở thành trụ cột của hệ thống y tế hiện đại, nhân văn và hội nhập toàn cầu.

Đại diện Trung tâm Thông tin y tế quốc gia và Tổ chức HealthAI ký kết hợp tác

GS.TS Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam nhấn mạnh: AI trong y tế không chỉ là ứng dụng “thêm vào” mà sẽ tạo ra những thay đổi có tính chất cách mạng trong cấu trúc vận hành (chẩn đoán, điều trị; y tế dự phòng; thiết kế thuốc, chăm sóc sức khỏe từ xa…), không chỉ là ứng dụng trong xử lý công việc mà cả việc xây dựng hạ tầng y tế số của quốc gia.

Thách thức lớn nhất hiện nay không phải là độ chính xác của mô hình học sâu, mà là tính sẵn sàng, tính chuẩn hóa và tính liên thông của dữ liệu y tế. Dữ liệu được coi là tài nguyên, nhưng vẫn đang bị phân mảnh, chưa chuẩn hóa và thiếu đồng bộ. Đây là nút thắt cần tháo gỡ cấp bách nhất cho sự phát triển của AI Y tế tại Việt Nam.

GS.TS Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam.

Để AI thực sự góp phần kiến tạo hệ thống y tế hiện đại, bền vững của Việt Nam, GS.TS Nguyễn Thanh Thủy cho rằng cần tập trung vào ba trụ cột chiến lược sau đây:

"Thứ nhất, chuẩn hóa dữ liệu y tế quốc gia. Chúng ta phải chuyển từ việc lưu trữ hồ sơ bệnh án sang việc xây dựng hạ tầng dữ liệu y tế quốc gia theo các chuẩn mực quốc tế. Không chuẩn hóa, mọi nỗ lực ứng dụng AI đều chỉ là những dự án cục bộ, thiếu khả năng mở rộng và không thể đảm bảo tính khách quan.

Thứ hai, đào tạo nguồn nhân lực có tính liên ngành và xuyên ngành. Kỹ sư công nghệ không thể tự mình giải quyết vấn đề lâm sàng và bác sĩ không thể tối ưu thuật toán. Khoảng cách này đang tạo ra những đứt gãy trong triển khai AI. Cần gấp rút đào tạo chuyên gia liên ngành và xuyên ngành - vừa hiểu về bệnh lý, vừa thành thạo về Data Science và AI Engineering.

Thứ ba, khung pháp lý và đạo đức AI. Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là yêu cầu tối thượng đối với các ứng trí tuệ nhân tạo trong Y tế. Chúng ta không thể chấp nhận một “hộp đen” đưa ra quyết định liên quan đến sinh mạng con người".

Thứ trưởng Bộ Y tế, TS Nguyễn Tri Thức

Thứ trưởng Bộ Y tế, TS Nguyễn Tri Thức cho biết, tại Việt Nam, ngành y tế đã ứng dụng AI tương đối sớm như trong một số lĩnh vực: Chẩn đoán hình ảnh, tối ưu hóa phác đồ điều trị, hỗ trợ điều trị ung thư, quản lý hồ sơ bệnh án điện tử, khám chữa bệnh từ xa, dự báo dịch bệnh… bước đầu đã mang lại kết quả khả quan, giúp giảm tải thủ tục hành chính, tối ưu hóa vận hành bệnh viện, nâng cao trải nghiệm, chất lượng điều trị cho người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Việc ứng dụng AI trong y tế mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra những yêu cầu cao về tính chính xác, an toàn và đạo đức trong quá trình triển khai. Bộ Y tế cũng xác định rằng AI không thể thay thế con người mà chỉ là công cụ hỗ trợ.

Để bảo đảm ứng dụng AI trong y tế được thực hiện đúng hướng, lãnh đạo Bộ Y tế đề nghị hội nghị tập trung vào một số nội dung trọng tâm, cốt lõi: hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý điều chỉnh việc ứng dụng AI trong y tế; nghiên cứu việc quy định rõ về Chiến lược nghiên cứu, định hướng phát triển và ứng dụng AI trong y tế, giúp định hình rõ ràng các lĩnh vực ưu tiên của y tế để tạo ra các hệ thống AI y tế có giá trị…

Mặt khác xây dựng, phát triển các nền tảng số và cơ sở dữ liệu y tế lớn, có chất lượng, với ưu tiên là hoàn thiện cơ sở hạ tầng số và tạo lập các kho dữ liệu y tế lớn nhằm tạo ra nguồn cung cấp thông tin đúng-đủ-sạch-sống cho AI khai thác, sử dụng. Bảo đảm đầy đủ quy định về tăng cường bảo vệ dữ liệu người bệnh; hoàn thiện việc xây dựng hướng dẫn đạo đức trong sử dụng AI, mọi quyết định điều trị cuối cùng phải có sự giám sát và xác nhận của bác sĩ, bảo đảm trách nhiệm chuyên môn và quyền lợi của người bệnh…

TS Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh, Bộ Y tế xác định rằng hành lang pháp lý phải đi trước một bước, cho nên sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ, các cơ quan, đơn vị có liên quan, các nhà quản lý, các chuyên gia để xây dựng khung pháp lý và quy tắc đạo đức cho việc thử nghiệm, triển khai và chịu trách nhiệm giải trình của các sản phẩm AI y tế; tạo điều kiện cho các đổi mới sáng tạo phát triển một cách có kiểm soát và an toàn.

Điểm nhấn quan trọng của Hội nghị là công bố văn kiện “Đồng thuận AI4Health 2025” – một tuyên bố mang tính chiến lược, khẳng định AI là động lực then chốt để kiến tạo hệ thống y tế hiện đại, an toàn và bền vững.

Đồng thuận đề ra sáu nguyên tắc phát triển AI trong y tế, nhấn mạnh các giá trị cốt lõi: lấy con người làm trung tâm, bảo đảm đạo đức và an toàn, chuẩn hóa và bảo mật dữ liệu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác quốc tế, phát triển bền vững vì sức khỏe cộng đồng.

Hội nghị thống nhất năm cam kết hành động, gồm: Xây dựng khung pháp lý và đạo đức cho AI y tế; Phát triển hạ tầng dữ liệu y tế quốc gia; Thúc đẩy nghiên cứu-đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực AI; Đào tạo nhân lực liên ngành về y tế và công nghệ; Thành lập Liên minh Vietnam AI4Health Alliance – mạng lưới hợp tác và chia sẻ dữ liệu y sinh học quy mô quốc gia.

Thúy Nga