AI mà biết nói năng…

Cuối tuần qua, UBND tỉnh Cao Bằng vừa ra văn bản nhắc nhở, chấn chỉnh công tác tham mưu của Sở Công Thương tỉnh này sau khi phát hiện hàng loạt sai sót nghiêm trọng trong một báo cáo trình UBND tỉnh. Trước đó, hôm 2-12-2025, Sở Công Thương Cao Bằng đã gởi báo cáo tổng hợp số 4030/SCT-QLCN cho UBND tỉnh.

Trong văn bản này có rất nhiều lỗi sai chính tả như "mở dữ liệu" thành "mở dữ li", "ươm tạo doanh nghiệp" thành "xà tạo", "cơ hội và thách thức" thành "cơ hội và sơ thức", "cuộc vận động" thành "cuộc đua vận đông", "27 hội nghị" bị chuyển thành "27 nghị viện" hoặc thậm chí "quốc hội 27". Ngoài từ ngữ còn có nhiều số liệu bị sai lệch như "phát hiện, xác minh, xử lý 94 vụ việc; khởi tố 51 vụ, 91 bị can" bị biến thành "phát hiện, xử lý xác thực 94 công việc; khởi động 51 dịch vụ, 91 thiết bị có thể", làm sai bản chất pháp lý của thông tin.

Không chỉ lỗi chính tả, nhiều thuật ngữ chuyên ngành trong báo cáo cũng bị sai. Cụm từ "củng cố trục giao thông vành đai biên giới" bị biến thành "cốt thép thác vành biên giới"; "xây dựng vườn ươm cây giống" thành "xây dựng cọng cây tương tự"; "nền tảng họp trực tuyến" bị chuyển thành "nền tảng trưng bày trực tuyến"; "hệ sinh thái giáo dục" thành "hệ thống giáo dục thái độ sinh học".

Một số tên di tích, địa danh văn hóa cũng bị viết sai, như "Bia Ma nhai Ngự chế của vua Lê Thái Tổ" thành "Bia Ma chà...", "hang Ngườm Vài" thành "hang Ngườm Một số", gây sai lệch thông tin lịch sử, văn hóa. Ngoài ra, báo cáo còn sai tên nhiệm vụ khoa học, chương trình, đề tài, khi nhiệm vụ "Ứng dụng khoa học và công nghệ sản xuất giống dẻ Trùng Khánh..." bị diễn đạt thành "giống bạch dương, mở rộng mô cây mã độc Trùng Khánh...", làm sai hoàn toàn đối tượng nghiên cứu và mục tiêu nhiệm vụ (*).

UBND tỉnh Cao Bằng nhận định nhiều lỗi trong báo cáo mang đặc điểm của việc sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) trong soạn thảo văn bản nhưng không được kiểm soát và thẩm định bởi cán bộ chuyên môn, vi phạm nguyên tắc quản lý và sử dụng AI theo khung AI tin cậy đã được ban hành.

Theo quy trình, bất cứ văn bản nào cũng phải qua nhiều cấp duyệt nội dung: từ biên soạn - tổng hợp, kiểm tra trước khi trình ký, người duyệt nội dung cuối và người ký ban hành văn bản. Nếu "AI mà biết nói năng" thì chắc là AI sẽ hỏi những người có trách nhiệm trong quy trình này có đọc lại từ đầu đến cuối hay không mà văn bản còn nhiều lỗi như vậy?

Vấn đề đáng nói hơn nữa nằm ở chỗ, một báo cáo chính thức của sở này gởi UBND tỉnh mà còn cẩu thả như vậy thì liệu các văn bản khác được biên soạn sẽ như thế nào? Điều này cũng cần rà soát lại vì văn bản của một cơ quan chức năng quản lý nhà nước ngành công thương mà sai sót thì rất dễ gây ra "tai bay vạ gió" cho doanh nghiệp.

-------------------------------

(*) https://nld.com.vn/dung-ai-lam-bao-cao-cau-tha-nhieu-loi-khong-the-chap-nhan-so-cong-thuong-bi-chu-tich-tinh-nhac-nho-196251221114740165.htm

Mục Nhĩ