Ai mới là A.I?

A.I ngày càng phát triển nhưng vẫn có nhiều yếu điểm

Công nghệ A.I hiện nay có khả năng tạo nội dung rất nhanh và đa dạng, nhưng vẫn tồn tại một số điểm yếu rõ ràng.

Thứ nhất là độ chính xác thông tin. AI đôi khi tạo ra dữ liệu sai hoặc ngữ cảnh không phù hợp. Điều này khiến cho bản thân người làm AI cũng gặp rất nhiều khó khăn. Đó cũng là nguyên do khiến A.I gặp nhiều rắc rối khi tạo ra những nội dung không khớp với mong muốn của câu lệnh, đặc biệt trong những khung video phức tạp, đòi hỏi có nhiều sự chuyển động, nhiều vật thể khác nhau và khi khung hình phải chuyển qua nhiều bối cảnh khác nhau.

Thứ hai là thiếu sự sáng tạo mang tính cảm xúc thực sự. Nghe có vẻ rất hài hước, nhưng thực tế, AI có thể kết hợp và biến tấu ý tưởng, nhưng chưa thể hiểu sâu cảm xúc con người, hay tạo ra trải nghiệm nghệ thuật hoàn toàn độc đáo. Cho dù đã cố gắng để diễn, biểu đạt cảm xúc thật tự nhiên như con người, nhưng các nhân vật được tạo dựng A.I vẫn để lại “dấu tích” của biểu cảm, giọng nói, cách diễn đạt vẫn có nhiều nét “thuần rôbốt”, còn cứng nhắc, thiếu sự linh hoạt và thiếu cảm xúc.

Thứ ba là giới hạn trong nhận diện hình ảnh, giọng nói phức tạp. Một lần nữa giới hạn về dữ liệu đầu vào khiến A.I gặp nhiều khó khăn khi “thâu nạp” những hình ảnh, giọng nói, cách biểu đạt phức tạp. Kể cả khi A.I muốn sáng tạo, khi những dữ liệu đầu vào không đủ phong phú, bản thân A.I cũng không thể đưa ra những sản phẩm đầu ra có hình ảnh và giọng nói giống như khi hai con người giao tiếp. Các đoạn hội thoại với A.I thường có thời gian ngắn và thường bộc lộ nhiều điểm “mất tự nhiên” vì lý do này.

(Một Video A.I dựng hình ảnh một chú hà mã sơ sinh đang bơi dưới hồ nước, sử dụng phần mềm Meta Movide Gen. Nguồn: META)

Anh Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc công ty giải pháp phần mềm 7D, chia sẻ những khó khăn mà nhà sản xuất video thường gặp phải trong quá trình sản xuất các sản phẩm A.I: “Khi sản xuất video bằng AI, chúng tôi gặp phải một số khó khăn chính, thí dụ như chất lượng đầu ra không ổn định: đôi khi hình ảnh hoặc chuyển cảnh không mượt, giọng nói nhân tạo thiếu tự nhiên. Tiếp đến là thời gian xử lý và chi phí cao: Video dài hoặc chất lượng cao tiêu tốn nhiều tài nguyên và credit (người dùng phải trả phí cho phần mềm tạo dựng video A.I theo cường độ, tần suất sử dụng”.

“Ngoài ra, A.I có thể tạo ra cảnh hoặc hành động không đúng ý, nên buộc các nhà sản xuất nội dung phải mất thời gian, công sức chỉnh sửa nhiều lần. Để có một phiên bản A.I Video thật nhất, chúng tôi phải dành rất nhiều thời gian, nỗ lực “cắt gọt”, “mài dũa” phong cách, ánh sáng, biểu cảm để video trông thật nhất.”, anh Nguyễn Hồng Quân cho biết.

Một số cách thức “nhận biết” Video A.I qua mắt thường

Không phải những video hoạt hình dễ nhận biết, các video A.I vươn lên tầm cao mới bằng những hình ảnh giả mạo (deepfake) người thực khiến người xem rất khó nhận biết. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực mà năng lực của A.I còn cần thời gian phải cải thiện.

Chính bởi A.I chưa hoàn thiện, ngưỡi theo dõi thông tin có thể sử dụng một số cách thức nhận biết thông qua mắt thường để nhận biết các video được thực hiện bằng công nghệ A.I, giúp nhận diện các video giả mạo (deepfake).

Đặc điểm bất thường trên khuôn mặt, cơ thể

Bạn có thể dễ dàng nhận biết nhân vật là AI hay người thực thông qua những đặc điểm bất thường trên khuôn mặt, cơ thể của nhân vật trong video A.I.

Hãy quan sát, tìm kiếm xem khuôn mặt nhân vật có cách biểu đạt tự nhiên từ nụ cười, ánh mắt, làn da, từng cái nhấp môi khi cất tiếng nói, giọng hát, hàm răng, kết cấu các bộ phận trên khuôn mặt có bị gãy, vỡ, biến dạng khi nhân vật chuyển động...

Tóc, răng, phông nền là những phần AI dễ mắc lỗi khi tạo ảnh người. Ảnh: GAN.

Phần phông nền của ảnh, video

Năng lực sáng tạo của A.I ngày càng phát triển. Điều này dẫn tới các sản phẩm hình ảnh do A.I tạo ra ngày càng chân thật và khó nhận biết. Tuy nhiên như đã đề cập ở trên, A.I còn gặp phải nhiều hạn chế, ví dụ như giới hạn về thông tin đầu vào, năng lực vận hành của máy móc sử dụng A.I, nguồn lực thời gian và tài chính, và sự chỉn chu, kiên nhẫn của người trực tiếp xử lý hình ảnh, video A.I.

Một lỗi thường gặp của A.I là tập trung “phát triển” hình ảnh hoàn hảo cho nhân vật chính trong khuôn hình mà chưa đủ năng lực để “tô, vẽ” phần phông nền của ảnh, video. Điều này khiến cho nhiều sản phẩm A.I có những “nhân vật chính” rất nét với độ phân giải cao nhưng phần khung nền lại có sự tương phản rất lớn và có độ “chênh” so với nhân vật chính.

Những hình ảnh A.I giả mạo thường thể hiện nhiều lỗi khi có nhiều nhân vật xuất hiện trong khuôn hình và sự “bất hợp lý” giữa nhân vật chính với bối cảnh xung quanh. (Ảnh: Hình chụp từ một Video A.I giả mạo tình hình bão lũ trên Internet.)

Với những khung hình, ảnh, video chỉ một nhân vật, việc phát hiện lỗi ở phông, nền ngày càng khó hơn, đặc biệt là ảnh tĩnh. Tuy nhiên, với các sản phẩm Video A.I hiện nay việc phát hiện những “bất thường” ở phần phông, nền của Video là tương đối dễ dàng. Ví dụ như, lỗi mờ hình ảnh các vật thể ở phần bối cảnh, lỗi độ phân giải, những bất thường về hình dạng, hình dáng, chuyển động của các vật thể, tương quan về kích thước giữa “nhân vật chính” và bối cảnh xung quanh...

Điểm yếu này càng dễ bộc lộ khi có thêm các “nhân vật phụ” xuất hiện trong khung hình. Khi có thêm nhiều nhân vật, nhiều trọng tâm xuất hiện trong khung hình, với năng lực đang còn hạn chế của mình, A.I càng dễ bộc lộ những lỗi hình ảnh. Do năng lực giới hạn nguồn lực tập trung vào nhân vật chính, việc xuất hiện thêm nhiều “chủ thể” trong khuôn hình dễ khiến bộc lộ ra những lỗi thường gặp như bộ phận cơ thể không đồng nhất, độ phân giải hình ảnh của các nhân vật có sự chênh lệch. Trong trường hợp này các nhân vật phụ đã trở thành “phông, nền” cho chủ thể bức ảnh. Và những lỗi hình ảnh sẽ xuất hiện.

Khi có nhiều nhân vật xuất hiện trong khung hình, A.I cũng gặp khó khăn để cho ra hình ảnh chất lượng phân biệt rõ nhân vật nào là chính, nhân vật nào chỉ là “phông, nền”. (Ảnh: CNET)

Càng nhiều chuyển động, A.I càng dễ “hiện hình”

Chính vì gặp khó khăn ngay từ những sản phẩm hình ảnh và Video tĩnh, những sản phẩm do A.I tạo ra càng có nhiều hạn chế khi có các nội dung chuyển động.

Để cho ra được những nội dung A.I có chuyển động hoàn hảo, người sản xuất cần trang bị trang thiết bị máy móc vô cùng hiện đại và mạnh mẽ. Sản phẩm cuối cùng cũng đòi hỏi phải được căn chỉnh, gọt giũa và chỉnh sửa một cách rất chi tiết và tốn nhiều công sức.

Đây cũng là lý do các sản phẩm hình động hay Video của A.I tạo ra thường có thời lượng ngắn, với những chuyển động đơn giản. Bởi những video thời lượng dài, chuyển động phức tạp, A.I sẽ dễ dàng hiện “nguyên hình”.

Những lỗi thường gặp trong Video chuyển động của A.I là lỗi độ phân giải khi chuyển các khung hình, các điểm bất thường xuất hiện khi nhân vật, vật dụng hay cảnh vật chuyển động, dịch chuyển. Không khó để nhận ra những video giả mạo với các nhân vật có 7,8 ngón tay trên bàn tay, những chiếc xe hơi có 3 lốp xe khi chạy qua đoạn cua hay những đặc điểm phi lôgic, không đồng nhất xuất hiện ở các chuyển động trong đoạn Video...

Một số bộ phận cơ thể ông Trump trông bất thường khi chuyển động trong video giả mạo. Ảnh: Eliot Higgins.

Một trong những ví dụ nữa giải thích về điều này đó là sự phổ biến của các sản phẩm A.I mang màu sắc hoạt hình. Các nhân vật hoạt hình sẽ dễ dàng hỗ trợ nhà sản xuất nội dung lấp đi những khoảng trống kỹ thuật mà A.I để lại. Các khối nhân vật hoạt hình, các chuyển động của nhân vật hoạt hình dễ thực hiện hơn và cũng được người xem dễ tiếp nhận hơn là những nhân vật giả mạo người thực.

Trong bối cảnh công nghệ AI ngày càng phát triển và bị lợi dụng để tung tin giả mạo trên không gian mạng, việc nâng cao năng lực nhận diện, cảnh giác và kiên quyết đấu tranh với các thủ đoạn này đã trở thành nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự chung tay, đồng lòng của toàn xã hội. Khi mỗi công dân ý thức được trách nhiệm của mình, thận trọng trong việc tiếp nhận và lan truyền thông tin, chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng một không gian mạng lành mạnh, minh bạch, góp phần bảo vệ an ninh thông tin quốc gia và giữ vững sự ổn định, phát triển bền vững của xã hội. Đây không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chức năng mà còn là nghĩa vụ của mỗi người dân Việt Nam trong thời đại số.

Hương Sơn