Ai nên đi khám gan sớm và thường xuyên?

Ngày càng nhiều người mắc các bệnh lý về gan. Ảnh: Adobe Stock.

Từ viêm gan B mạn tính, uống rượu bia kéo dài đến gan nhiễm mỡ, các chuyên gia cho rằng tất cả đều có thể dẫn đến suy gan hoặc ung thư gan nếu không được theo dõi đúng cách.

Trong bối cảnh bệnh gan ngày càng phổ biến và trẻ hóa, việc chủ động kiểm tra gan định kỳ trở thành “lá chắn” quan trọng giúp phát hiện sớm tổn thương gan và bảo vệ sức khỏe trước khi quá muộn.

Người mắc bệnh viêm gan B

Theo Hiệp hội Viêm gan B Australia, viêm gan B có khả năng tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan do cơ chế viêm mạn tính kéo dài.

Khi virus HBV tồn tại trong cơ thể nhiều năm, hệ miễn dịch liên tục tấn công các tế bào gan bị nhiễm virus. Sự lặp đi lặp lại của quá trình viêm - tổn thương - tự sửa chữa khiến mô gan dần bị thay thế bằng mô xơ. Càng nhiều mô xơ tích tụ, gan càng mất chức năng, dẫn đến xơ gan. Song song đó, tình trạng viêm kéo dài và tái tạo tế bào liên tục làm tăng nguy cơ đột biến DNA, tạo điều kiện cho tế bào ác tính hình thành.

Theo dõi định kỳ giúp phát hiện sớm những thay đổi nguy hiểm này. Xét nghiệm tải lượng virus (HBV DNA) cho biết mức độ virus trong máu; xét nghiệm men gan đánh giá mức độ viêm; siêu âm giúp phát hiện tổn thương hoặc khối u ở giai đoạn rất sớm. Người mắc viêm gan B mạn tính được khuyến cáo kiểm tra chức năng gan mỗi 6-12 tháng.

Người uống rượu bia thường xuyên

Cồn là chất gây độc trực tiếp cho tế bào gan. Khi gan phải liên tục chuyển hóa rượu, tế bào gan bị viêm, tổn thương và dần thay thế bằng mô xơ. Quá trình này diễn ra âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, nên nhiều người chỉ phát hiện bệnh gan khi đã ở giai đoạn gan nhiễm mỡ nặng, xơ gan hoặc thậm chí ung thư gan.

Rượu bia cũng làm tăng men gan, thúc đẩy gan nhiễm mỡ và làm suy yếu khả năng tự sửa chữa của gan. Nếu uống kéo dài, nguy cơ tiến triển sang xơ gan hoặc ung thư gan tăng đáng kể. Khám định kỳ giúp người dân phát hiện tổn thương sớm, khi bệnh gan vẫn còn khả năng hồi phục nếu giảm hoặc ngừng uống rượu.

Gia đình có tiền sử mắc ung thư gan

Ung thư gan có thể liên quan đến yếu tố gia đình, nhưng không phải là bệnh gan di truyền thuần túy, theo Healthline. Phần lớn trường hợp xuất hiện khi nhiều nguy cơ cộng dồn, chẳng hạn có người thân mắc bệnh đồng thời mang virus viêm gan B hoặc C.

Các bệnh gan có thể liên quan đến yếu tố gia đình. Ảnh: Adobe Stock.

Nghiên cứu cho thấy người có tiền sử gia đình ung thư gan có nguy cơ mắc bệnh cao hơn rõ rệt. Nguy cơ này tăng vọt khi họ đồng thời có dấu hiệu nhiễm HBV hoặc HCV, thậm chí lên tới 70 lần. Việc tầm soát thường xuyên giúp ngăn ngừa bệnh từ giai đoạn sớm.

Một số rối loạn di truyền hiếm như bệnh Wilson, thừa sắt di truyền, thiếu alpha-1 antitrypsin hay rối loạn dự trữ glycogen cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan, nhưng phần lớn có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm. Chẳng hạn, thừa sắt di truyền có thể dẫn đến xơ gan, nhưng việc điều trị bằng chế độ ăn và rút máu định kỳ giúp giảm đáng kể nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Người có men gan tăng kéo dài

Theo Mayo Clinic, men gan tăng là dấu hiệu cho thấy các tế bào gan đang bị viêm hoặc tổn thương. Khi tế bào gan bị kích ứng hoặc hư hại, chúng giải phóng một lượng lớn men gan vào máu, khiến các chỉ số như ALT, AST, ALP hoặc GGT tăng cao trong xét nghiệm.

Tình trạng này thường được phát hiện tình cờ qua các lần xét nghiệm định kỳ. Đa số trường hợp, men gan chỉ tăng nhẹ và tạm thời, không phải lúc nào cũng phản ánh bệnh gan mạn tính hay vấn đề nghiêm trọng. Tuy vậy, nếu men gan tăng kéo dài, người bệnh cần được kiểm tra để tìm nguyên nhân và can thiệp kịp thời.

Người mắc gan nhiễm mỡ

Khi gan nhiễm mỡ, lượng mỡ tích tụ trong tế bào gan có thể gây viêm kéo dài, làm mô gan dần bị thay thế bằng mô xơ. Nếu không được theo dõi, tình trạng này có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan hoặc thậm chí ung thư gan sau nhiều năm. Khám gan định kỳ giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương, theo dõi tốc độ tiến triển và can thiệp sớm khi bắt đầu xuất hiện dấu hiệu nguy hiểm.

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Gan mật châu Âu (EASL) người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) cần được xét nghiệm và đánh giá định kỳ để phát hiện sớm xơ hóa gan. Việc tầm soát này giúp giảm nguy cơ biến chứng nặng và cải thiện khả năng điều trị lâu dài.

Kỳ Duyên