AI tái cấu trúc ngành ngân hàng - Bài 2: Tối ưu vận hành và quản trị
Không còn dừng lại ở giao tiếp khách hàng, trí tuệ nhân tạo (AI) đang được tích hợp sâu vào hệ thống vận hành, tổ chức và kiểm soát nội bộ của các ngân hàng Việt Nam. Trong cuộc đua số hóa, AI đã trở thành hạ tầng cốt lõi giúp các tổ chức tài chính chuyển mình toàn diện.
Tự động hóa vận hành, tái cấu trúc tổ chức
Không đơn thuần là công cụ hỗ trợ, AI đang được nhiều ngân hàng Việt ứng dụng như một “nền móng vận hành mới”, tái thiết toàn diện mô hình tổ chức, từ quy trình phê duyệt tín dụng, xử lý dữ liệu đến lập kế hoạch và quản trị nội bộ.
AI được các ngân hàng sử dụng như "một nền móng vận hành mới". Ảnh minh họa
Techcombank là một trong những ngân hàng tiên phong tích hợp AI vào chiến lược điều hành. Theo ông Phan Thanh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Techcombank, ngân hàng đang vận hành trên nền tảng dữ liệu lớn và học máy để nâng cao hiệu suất tổ chức: “AI không chỉ hỗ trợ cá nhân hóa dịch vụ mà còn tham gia vào việc phân bổ nguồn lực và kiểm soát các điểm chạm trong chuỗi vận hành”.
Còn BIDV ứng dụng AI để tự động hóa khâu thẩm định tín dụng. Hệ thống đánh giá dựa trên dữ liệu tài chính lịch sử, hành vi chi tiêu và phân khúc khách hàng, từ đó giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ từ nhiều ngày xuống chỉ còn vài giờ.
Tương tự, TPBank tích hợp AI vào hệ thống OCR để tự động đọc và xử lý dữ liệu trong hồ sơ vay, giúp tiết kiệm hơn 60% thời gian nhập liệu và tăng độ chính xác. Đồng thời, AI được ứng dụng vào các công cụ phân tích hồ sơ rủi ro, phục vụ cho ra quyết định tín dụng ở quy mô lớn mà không cần tăng nhân sự.
Trong khi đó, ACB triển khai gần 400 quy trình RPA, tự động xử lý hơn 60 triệu tác vụ/năm, mang lại hiệu suất vận hành đáng kể và giảm đáng kể lỗi thao tác.
Với VietinBank, AI đóng vai trò trụ cột trong chuyển đổi số. Ngân hàng này là đơn vị đầu tiên trong nhóm ngân hàng thương mại nhà nước thành lập Khối Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo, với 36 dự án chuyển đổi số và 13 dự án AI đang được triển khai.
Techcombank là một trong những ngân hàng tiên phong tích hợp AI vào chiến lược điều hành.
Chủ tịch HĐQT Trần Minh Bình cho biết: “Chúng tôi đã chủ động dừng tuyển dụng ở các vị trí có khả năng bị AI thay thế từ 2 - 3 năm trước và chuyển hướng sang tuyển dụng nhân sự chất lượng cao cho các lĩnh vực mới như khoa học dữ liệu, xây dựng mô hình AI...”.
Theo ông Bình, ứng dụng AI đã giúp VietinBank rút ngắn thời gian xây dựng kế hoạch toàn hệ thống từ vài tháng xuống chỉ còn 2 - 3 tuần. Đặc biệt, toàn bộ cán bộ của ngân hàng đều phải được đào tạo và cấp chứng chỉ về AI nhằm thích ứng với yêu cầu kỹ năng mới trong tổ chức hiện đại.
Phòng ngừa rủi ro và phát hiện gian lận theo thời gian thực
Bên cạnh vận hành, AI đang được các ngân hàng sử dụng để kiểm soát rủi ro và phòng ngừa gian lận một cách chủ động, hiệu quả hơn.
Tại VietinBank, công cụ Genie - trợ lý nội bộ AI đã được huấn luyện từ hơn 2.000 văn bản nghiệp vụ, trong 2 tháng đầu triển khai đã xử lý hơn 350.000 yêu cầu từ nhân viên, giúp tiết kiệm tới 95% thời gian tra cứu và giảm sai sót trong tác nghiệp.
Nền tảng eFAST của VietinBank cũng ứng dụng AI để hỗ trợ khách hàng doanh nghiệp ký điện tử, giải ngân trực tuyến với hơn 87.000 giao dịch, tổng giá trị vượt 270.000 tỷ đồng, cho thấy vai trò của AI không chỉ ở nhận diện rủi ro mà còn giúp kiểm soát toàn trình giao dịch an toàn, minh bạch.
Công cụ Genie xử lý hơn 350.000 yêu cầu từ nhân viên. Ảnh minh họa
Với VPBank, ngân hàng này sử dụng hệ thống AI để theo dõi hàng triệu giao dịch mỗi ngày, phát hiện sớm các hành vi bất thường như chuyển khoản lặp, chi tiêu đột biến, sử dụng thiết bị lạ… giúp hạn chế gian lận ngay từ khâu đầu vào. Song song đó, TPBank dùng AI để tự động chấm điểm tín dụng theo thời gian thực, giảm sai số trong thẩm định hồ sơ và nâng cao tính công bằng giữa các phân khúc khách hàng.
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến đầu năm 2025, hơn 85% ngân hàng thương mại trong nước đã có chiến lược ứng dụng AI và hơn 59% nhân sự đang sử dụng AI thường xuyên trong công việc. Các ngân hàng lớn đã triển khai loạt công nghệ như: Machine learning để phát hiện gian lận, phân tích hồ sơ rủi ro; RPA: tự động hóa quy trình nghiệp vụ; AI nội bộ: lập kế hoạch, phân tích dữ liệu vận hành; phân tích dự báo: định hướng đầu tư, kiểm soát chi phí.
Dù vậy, việc triển khai AI cũng đặt ra thách thức lớn. Ông Lương Ngọc Bình, chuyên gia tư vấn AI tại FPT IS nhận định: “Chất lượng dữ liệu, năng lực nội bộ và chiến lược triển khai bài bản là ba yếu tố quyết định. Nếu chỉ nhìn AI như một công cụ, ngân hàng sẽ khó đạt được hiệu quả bền vững”.
Chủ tịch HĐQT Vietinbank Trần Minh Bình cũng thẳng thắn cho biết: “Thách thức lớn nhất không nằm ở công nghệ mà ở con người. VietinBank đã có kế hoạch đào tạo lại cán bộ bị ảnh hưởng bởi tái cấu trúc, đồng thời thiết kế lộ trình nhân sự phù hợp với tương lai tự động hóa”.
Theo các ngân hàng, trí tuệ nhân tạo hiện không chỉ là chất xúc tác chuyển đổi số mà đang trở thành “hệ thống vận hành mới” của ngành ngân hàng. Với khả năng tự động hóa, phân tích dự báo và kiểm soát thông minh, AI đang giúp các ngân hàng Việt Nam nâng cao hiệu quả, giảm rủi ro và mở rộng quy mô hoạt động một cách bền vững và linh hoạt.
