Ai thắng, ai thua?

Ngôi sao bóng rổ Mỹ Brittney Griner được Nga phóng thích để đổi lấy tự do cho Victor Bout, người được Mỹ và Phương Tây gắn cho biệt danh là "Lái buôn thần chết" do hoạt động kinh doanh buôn bán vũ khí.

Brittney Griner bị Nga bắt giữ năm 2020, bị kết án 9 năm tù về tội tàng trữ ma túy và thụ án tù từ 6 tháng nay. Victor Bout bị tòa án Mỹ tuyên phạt 25 năm tù và còn phải thụ án tù 6 năm nữa. Chuyện trao đổi tù nhân này gây sóng gió ở Mỹ và các nước đồng minh của Mỹ trong khi phía Nga ngợi ca là thắng lợi lớn.

Phe Đảng Cộng hòa ở Mỹ và chính giới, dư luận ở các nước đồng minh châu Âu của Mỹ phê trách Tổng thống Mỹ Joe Biden về chuyện trao đổi tù nhân này, cho rằng ông Biden đã nhượng bộ Nga quá nhiều, thậm chí còn cả thua Nga khi trả tự do cho một công dân Nga bị họ cáo buộc phạm trọng tội mà chỉ đổi lấy được tự do cho một công dân Mỹ.

Câu hỏi về Mỹ hay Nga đã thắng hay thua trong chuyện này vì thế có thể được trả lời theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào giác độ tiếp cận. Ngoài Brittney Griner, hiện còn có 3 công dân Mỹ thụ án tù ở Nga, đều bị Nga bắt giữ và phạt tù từ thời chính quyền tiền nhiệm của ông Biden.

Ở đây, ông Biden coi trọng hiệu ứng đối nội của việc hồi hương công dân Mỹ thụ án tù ở Nga - việc mà chính quyền tiền nhiệm đã không làm được - và hành động theo phương châm "thả con chim sẻ trong tay còn hơn con bồ câu trên mái nhà", tức là thà được một người còn hơn không được ai. Nếu không thỏa hiệp với Nga thì ông Biden sẽ không thể khai thông được việc giải cứu mọi công dân khác của Mỹ.

Hơn nữa, đổi 6 năm tù của Victor Bout lấy gần 9 năm tù của Brittney Griner đâu có phải không hời gì. Nga trả tự do cho Brittney Griner vì chịu áp lực và khó xử về chính trị, pháp lý và truyền thông trong vụ này hơn hẳn ở các công dân khác của Mỹ. Cho nên thật ra chẳng bên nào thắng cả hay thua cả đâu.

Nguyên Sa