AI trong giáo dục: Nhà giáo cần tỉnh táo

Một tiết học của cô và trò Trường THCS Thống Nhất (Hà Nội). Ảnh: NTCC.

Cô giáo Phạm Huỳnh Hồng Ngân (Trường Tiểu học, THCS, THPT Ngô Thời Nhiệm, TPHCM) cho biết, việc dạy học hiện nay khác rất nhiều so với trước đây. Là một giáo viên môn Tin học, theo cô Ngân, học sinh ngày nay rất thông minh và sớm tiếp xúc với internet, với công nghệ, nhất là học sinh ở thành thị nên cô và các đồng nghiệp phải tự nhắc nhở mình thường xuyên cập nhật tri thức, phương pháp giảng dạy cũng như các ứng dụng công nghệ vào bài học để thu hút học sinh. Đặc biệt với môn Tin học, việc dạy không chỉ dừng lại ở những nội dung trong sách giáo khoa mà có thể được thầy cô mở rộng với rất nhiều nội dung phù hợp với khả năng tiếp nhận của học sinh. Trong đó, AI có thể hỗ trợ trong việc thực hiện các video minh họa tình huống thực tế như học sinh/phụ huynh hút thuốc lá, học sinh xích mích với nhau… để phục vụ cho bài giảng. Tuy nhiên, nếu sử dụng AI để soạn giảng một giáo án điện tử trọn vẹn, giáo viên không làm gì ngoài tạo ra câu lệnh thì cũng đồng nghĩa với giáo viên đang dần đánh mất đi vai trò của chính mình, khiến AI trở thành nguy cơ thay vì hỗ trợ cho công việc của mình.

Câu hỏi AI có thể thay thế người thầy hay không, câu trả lời nằm ở mỗi giáo viên. Nếu tỉnh táo, cân nhắc cách áp dụng AI như thế nào để trở thành công cụ hữu ích phục vụ cho việc giảng dạy, nâng cao chất lượng bài học thì đó sẽ là điều tuyệt vời mà thời đại số mang đến cho giáo dục. Ngược lại, như GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cảnh báo, khi giáo viên dùng AI để dạy, học sinh dùng AI để học, cuối cùng chẳng ai dạy cũng chẳng ai học, chỉ có máy học và ngày càng thông minh hơn mà thôi.

Ông Nguyễn Sơn Hải - Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng cảnh báo bên cạnh những mặt tích cực, AI cũng đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là đối với người học nếu tiếp cận và sử dụng AI không đúng cách. Ông Hải lấy ví dụ hiện nay, ở các trường đại học có những bài luận, đồ án tốt nghiệp hay các bài viết bằng tiếng Anh rất chất lượng. Theo ông, nếu đó thực sự là năng lực của người học, đây là điều đáng mừng. Nhưng nếu đó là sản phẩm của AI, điều này lại là một thách thức trong quản trị đại học hiện nay.

Ông Nguyễn Ngọc Ân - Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam nhìn nhận, chúng ta đang sống trong một thời đại số hóa trong mọi lĩnh vực, giáo dục cũng không nằm ngoài quy luật đó. Vì vậy, thầy cô không thể không có giải pháp sư phạm số. Nhưng việc quá lạm dụng bài giảng điện tử vào giảng dạy có thể tạo ra những khiên cưỡng, không đạt hiệu quả như mong muốn.

“Chúng tôi làm chương trình thầy cô chúng ta thay đổi, một giáo viên cấp THPT chia sẻ rằng cô cảm thấy mình đang dạy không hiệu quả dù trình chiếu powerpoint với những chuẩn bị công phu cả về mặt nội dung, hình ảnh, câu chữ thể hiện… Một nhóm chuyên gia quốc tế khi đó đã đề nghị cô giáo này hãy dừng dạy powerpoint trong một tháng. Và kết quả là khi không sử dụng công cụ này nữa, cô giáo cảm nhận học sinh chú ý hơn, tiết dạy hiệu quả hơn” - ông Ân chia sẻ và nhấn mạnh, không nên lạm dụng số hóa trong giáo dục bởi đối tượng tiếp nhận giáo dục là học sinh, các em cần những bài học “chạm” đến cảm xúc, trái tim chứ không đơn thuần là tri thức, công thức đã được số hóa.

Khi AI có thể làm hầu hết mọi thứ, điều con người cần hơn bao giờ hết là khả năng tập trung sâu, sáng tạo và tư duy chiến lược. Với giáo viên và nhà quản lý giáo dục, đây chính là năng lực lõi để dẫn dắt học sinh và đồng nghiệp trong thời đại số ngày nay.

Lam Nhi