Ấm trà ngày Xuân

Cái lạnh mùa đông vẫn còn hiện hữu trên những cành cây trơ trọi. Sau vài trận mưa xuân lất phất thoảng qua miền rẻo cao, đầu mỗi cành xoan ngoài ngõ đồng loạt bung nụ. Chúng lặng lẽ chui ra những nụ tím, đỏ, rồi vội vã bung hoa trắng ngần.

Bố nói, trên bản Mường này, báo hiệu mùa xuân không phải là các loại hoa nổi tiếng, được chăm chút kỹ lưỡng dưới bàn tay con người cần mẫn. Hoa xoan hoang dại, trút lá ngủ đông nhưng chỉ cần lấm tấm những hạt mưa xuân đầu tháng là bùng dậy mạnh mẽ. Mỗi năm một lần, khi hoa xoan rụng trắng đầu ngõ, bố lại đem chiếc chảo gang to bằng cái mâm ăn cơm ra con suối nhỏ sau dãy núi đá vôi đánh chùi bóng loáng. Đó là sự chuẩn bị cho mùa sao trà, cho chất lượng thượng hạng nhất trong năm.

Du khách tham quan, thưởng thức trà ngày đầu năm.

Bấy giờ, hoạt động kinh tế miền rẻo cao chủ đạo vẫn là tự cung tự cấp. Hàng hóa miền xuôi đưa lên không nhiều. Hằng ngày, chạy vạy với bữa ăn đã toát mồ hôi hột, không mấy gia đình dám bỏ tiền ra để mua trà về cho vài người trong nhà thưởng thức. Kinh nghiệm được rút ra sau hàng chục năm tự tay sao trà, bố nói muốn có được mẻ trả thượng hạng đãi khách quý vào ngày Tết, nhất định phải chú trọng tới chất lượng đầu vào, trong đó có thời gian tạo đọt của trà và thời điểm thu hoạch hợp lý, kỹ thuật sao trà là điều không thể xem nhẹ.

Sau những ngày “ngủ đông”, lứa búp nhú lên đầu tiên chính là loại đọt cho chất lượng tốt nhất. Khi búp trà hình thành được 3 lá, bố cẩn thận dùng móng tay bấm ngang, cắt đúng điểm không già mà cũng chẳng non. Búp trà phải hái vào sáng sớm, khi sương đêm vẫn còn đọng long lanh trên những cành lá và kết thúc trước khi mặt trời ngoi lên khỏi dãy núi đá vôi đầu làng. Bố nói, đó là thời điểm trà búp có được chất lượng tốt nhất. Bao nhiêu tinh túy tích tụ được trong thời gian ngủ đông, trà thức giấc dồn lực bung ra tất cả. Búp trà hái xong phải sao ngay mới giữ được hương vị đậm đà vốn có.

Thu hoạch trà búp ở TP Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng.

Loại củi dùng để sao trà được bố lấy về trên núi đá vôi. Đây là loại củi tốt, đốt tạo ra than đỏ rực, giữ nhiệt được lâu. Kỹ năng sao trà là yếu tố quan trọng để tạo ra được loại trà khô thượng hạng, tiền chát hậu ngọt, hương vị đậm đà, nước có màu vàng xanh sóng sánh khi pha, kích thích mạnh mẽ vị giác người thưởng thức. Muốn vậy, ngoài chọn được những búp trà tốt, đúng thời điểm, lửa dùng để sao trà không được to, cũng không quá nhỏ. Từng nắm búp trà được cho lên chảo, dùng tay xoa đều, vò nhẹ để nước chứa trong trà thoát dần ra ngoài.

Độ nóng của lửa được giữ đều ở mức vừa phải, đủ để những búp trà bốc hơi từ từ rồi héo quắt lại sau nhiều tiếng đồng hồ dưới sự tác động của đôi bàn tay bố chai sạn. Để có được một 1kg trà khô, bố phải hái ít nhất 4kg búp trà tươi. Năm nào cũng thế, lứa trà khô đầu tiên có được sau khi loại cây này ngủ đông tỉnh dậy, bố cẩn thận đóng vào nhiều lớp túi nilon, cho vào tủ cấp giữ cẩn thận để thiết đãi khách quý tới nhà chơi, nhất là vào dịp Tết.

Năm nay vẫn thế, sáng sớm mùng Một Tết, trời vẫn đặc quánh sương đêm trong cái lạnh vùng cao tê tái. Làng Mường đã khác xưa, mọi nhà đều no ấm, Tết không còn thiếu thứ gì. Đủ các loại trà gắn liền với nhiều thương hiệu nổi tiếng, muốn mua lúc nào cũng có, bao nhiêu cũng được. Thương bố sao trà vất vả, các con đi làm xa, ngày xuân đoàn tụ, mua trà khô về để bố uống nhưng tất cả đều bị ông lắc đầu. Không phải trà mua về dở, thậm chí rất ngon nhưng bố nghiện cái hương vị trà do chính bàn tay thô ráp của mình tự sao. Bố tin rằng, đó là loại trà ngon nhất và sạch nhất.

Du khách thưởng thức trà ở một sự kiện tại TP Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng.

Hơn 40 năm qua, bố lặng lẽ thưởng trà trong ngày đầu năm mới theo cách của riêng mình. Ông nói rằng, cách pha chế là yếu tố không thể xem nhẹ để có được những ly nước trà thượng hạng. Vì thế, khi lửa nổi lên, nước sôi sùng sục, ấm đựng trà và bộ ly bằng sứ được bố cẩn thận bỏ ra khay, đổ nước sôi lên để tráng đều cả trong lẫn ngoài với mục đích làm nóng. Bố nói, bước này là giai đoạn đánh thức ấm trà. Ấm trà đầu xuân càng phải được thực hiện thật tỉ mỉ với những nghi thức đầy lòng thành kính, tôn nghiêm.

Tùy vào “gu” thưởng thức mà người pha cho một tỉ lệ trà nhất định vào ấm. Trước khi đổ đủ lượng nước sôi vào để dùng, bố đổ nước sôi vào 1/3 ấm trà, lắc nhẹ đều, chờ khoảng 10 giây sau sẽ đổ bỏ loại nước này đi. Lần này, bố gọi đây là giai đoạn đánh thức trà. “Cả trà và ấm trà trước khi dùng đều phải đánh thức nó. Đó là khâu rất quan trọng để tăng thêm hương vị, chất lượng của loại trà thượng hạng!..”, bố hướng dẫn tôi cách pha trà như thế.

Để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, loại ấm dùng để pha trà được bố cất giữ cẩn thận trong tủ, mỗi năm chỉ đem ra sử dụng vài lần để phục vụ nghi thức pha trà cúng. Trà Tết pha xong, trời vừa chạng vạng sáng, hơi lạnh ngày đầu năm mới vẫn còn hiện hữu khắp nơi. Từng ly trà cúng được bố cẩn thận rót đầy, trang trọng đặt lên bàn thờ gia tiên cùng với cau, trầu, rượu trắng và các loại thực phẩm, hoa quả được bày biện, trang trí đẹp mắt từ mấy ngày trước.

Ngày Tết khách tới nhà chơi, ly trà thơm ngon của bố tự tay sao bằng phương pháp thủ công suốt hàng chục năm qua vẫn giữ được hương vị đặc trưng, đậm đà, ai uống cũng khen.

Khắc Lịch