Áp lực gia tăng nợ xấu ngân hàng chậm lại

Nợ quá hạn giảm mạnh nâng đỡ NIM ngân hàng trong quý II

Bức tranh chất lượng tài sản toàn ngành ngân hàng trong quý II vừa qua đã cho thấy những tín hiệu cải thiện rõ nét trong bối cảnh các ngân hàng đang tích cực xóa nợ xấu, xử lý tài sản đảm bảo hoặc bán nợ để đưa nợ xấu ra khỏi nội bảng.

Ảnh: VDSC

Trong báo cáo ngành mới đây, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) chỉ ra rằng quy mô nợ nhóm 2 và nợ xấu hình thành ròng đã giảm đáng kể trong quý II/2025, cả trên góc độ toàn ngành nói chung cũng như ở từng ngân hàng nói riêng, ngoại trừ số ít ngân hàng như HDBank, Nam A Bank, MSB. Điều này phản ánh khả năng trả nợ của khách hàng vay đã có cải thiện tích cực trên diện rộng.

Kết hợp với hoạt động xử lý rủi ro của các ngân hàng (đạt khoảng 35,5 nghìn tỷ đồng trong quý II/2025), nợ xấu nội bảng toàn ngành trong quý II chỉ tăng gần 2 nghìn tỷ đồng so với quý trước. Tỷ lệ nợ xấu toàn ngành trong quý II do đó giảm nhẹ so với quý I xuống 2,04%.

Trong bối cảnh nợ xấu có xu hướng tăng chậm lại, các ngân hàng cũng chủ động kiểm soát chi phí trích lập dự phòng ở mức 37 nghìn tỷ đồng trong quý, tương đương với nợ xấu hình thành ròng trong kỳ và tăng 5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu do đó ổn định, gần như đi ngang so với quý đầu năm. Hoạt động thu hồi nợ xấu đã xử lý rủi ro cũng tiến triển khả quan và phù hợp với diễn biến của thị trường bất động sản, ghi nhận gần 12 nghìn tỷ đồng thu nhập (tăng 52% so với quý I và tăng 37% so với cùng kỳ năm ngoái).

Nhờ xu hướng cải thiện rõ rệt trong chất lượng tài sản của toàn ngành, với tổng nợ quá hạn (nợ nhóm 2 và nợ xấu) hình thành ròng giảm mạnh so với các quý trước, các ngân hàng đã có thể giảm đáng kể phần lãi dự thu phải thoái trong quý, giúp lợi suất cho vay theo quý và lợi suất tài sản sinh lãi bình quân theo quý lần lượt tăng 10 điểm cơ bản và 20 điểm cơ bản (so với quý I).

Điều này, kết hợp với mức tăng 10 điểm cơ bản (theo quý) của chi phí vốn, đã giúp NIM toàn ngành cải thiện nhẹ trong quý II/2025, tăng 10 điểm cơ bản lên 3,15%; mặc dù vẫn thấp hơn so với cùng kỳ gần 40 điểm cơ bản.

Nếu tính chung 6 tháng đầu năm, diễn biến chất lượng tài sản ngân hàng cũng cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV) ước tính dư nợ nhóm 2 của nhóm các ngân hàng niêm yết trên HOSE tại thời điểm 30/6/2025 đã giảm 17% so với cuối 2024.

Mặc dù dư nợ xấu (nợ nhóm 3,4,5) ước tăng khoảng 20,4% so với cuối năm 2024, góp phần khiến cho tỷ lệ nợ xấu toàn ngành nhích nhẹ lên 1,95%; tuy nhiên xu hướng nợ xấu tăng nhẹ trong khi nợ quá hạn (bao gồm cả nợ nhóm 2) giảm hàm ý chất lượng tài sản các ngân hàng nhìn chung vẫn đang được kiểm soát trong hiện tại và tương lai sẽ dần bớt áp lực tăng nợ xấu khi mà nợ nhóm 2 đã giảm đáng kể từ đỉnh.

Phần lớn ngân hàng niêm yết đã ghi nhận dư nợ quá hạn (bao gồm nợ nhóm 2-5) diễn biến tích cực trong nửa đầu năm. Đặc biệt tại VPBank, nợ quá hạn giảm mạnh từ hơn 10% cuối năm 2024 xuống chỉ còn khoảng 7% tại cuối quý II/2025. Nếu tính chung các ngân hàng niêm yết, tỷ lệ nợ quá hạn tính đến hết quý II/2025 đã giảm về 3,2% từ mức khoảng 3,4% hồi đầu năm, theo ước tính của SSV.

Chỉ có một số ngân hàng như TPBank, VietinBank ghi nhận tỷ lệ nợ xấu và nợ quá hạn đều tăng, phản ánh nguy cơ chất lượng tài sản suy giảm so với xu hướng cải thiện chung của toàn ngành.

Với việc chất lượng tài sản có dấu hiệu cải thiện và các ngân hàng đẩy mạnh thu hồi nợ xấu, chi phí rủi ro tín dụng trên tổng thu nhập của các ngân hàng trong 6 tháng đầu năm 2025 cũng giảm nhẹ về 19,6%.

Từ góc độ cụ thể hơn, VIS Rating chỉ ra rằng nhiều ngân hàng lớn có diễn biến chất lượng tài sản lạc quan hơn trong nửa đầu năm nhờ khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp được cải thiện (như trong trường hợp của ACB và VietinBank); tỷ lệ nợ quá hạn cho vay mua nhà giảm nhờ giải quyết pháp lý cho các dự án của chủ đầu tư bất động sản (như tại VPBank và MB Bank)... Trong khi đó, một số ngân hàng nhỏ như PGBank, Viet A Bank, BVBank và SaigonBank vẫn ghi nhận tỷ lệ hình thành nợ xấu thuộc nhóm cao nhất trong ngành.

Ảnh: T.D tổng hợp.

Tỷ lệ hình thành nợ xấu có thể tiếp tục giảm về cuối năm

Giới phân tích kỳ vọng tỷ lệ hình thành nợ xấu toàn ngành sẽ tiếp tục giảm trong nửa cuối năm, nhờ vào đà phục hồi của thị trường bất động sản và các cải cách chính sách nhằm hỗ trợ khả năng trả nợ của khách hàng. Trong đó, các ngân hàng lớn và ngân hàng gốc quốc doanh sẽ dẫn đầu xu hướng cải thiện.

Theo Chứng khoán DSC, chất lượng tài sản của ngành ngân hàng đã tạo đáy và sẽ cải thiện về cuối năm, trên cơ sở một số yếu tố.

Đầu tiên là tốc độ và áp lực hình thành nợ xấu chậm lại, bên cạnh việc các khoản nợ xấu do ảnh hưởng từ thời đại dịch Covid-19 và khó khăn trên thị trường BĐS dần phản ánh hết. Cùng đó là xu hướng phục hồi của nền kinh tế trong môi trường lãi suất thấp hỗ trợ khách hàng, rủi ro biến động bất thường từ thuế quan dần ổn định. Và cuối cùng là Luật TCTD sửa đổi (việc Luật hóa Nghị quyết 42) giúp quá trình xử lý tài sản đảm bảo dễ dàng, là công cụ để cải thiện chất lượng tài sản.

DSC nhấn mạnh rằng bên cạnh khả năng sinh lời gia tăng, kỳ vọng chất lượng tài sản cải thiện là một trong những yếu tố quan trọng tác động đến định giá của toàn ngành ngân hàng trong giai đoạn tiếp theo.

Tốc độ và áp lực hình thành nợ xấu chậm lại là một trong những nguyên nhân khiến DSC tin tưởng rằng chất lượng tài sản của ngành ngân hàng đã tạo đáy. Ảnh: T.D tổng hợp.

Ngoài ra, các chuyên gia từ SSV đánh giá hoạt động thu hồi nợ sẽ là điểm nhấn không chỉ trong 2025, mà còn cả trong 2026, nhất là khi các ngân hàng thời gian qua đã tích cực write-off nợ xấu ra nội bảng, bên cạnh xu hướng ấm lên của thị trường bất đổng sản. Cùng đó, việc Luật hóa Nghị quyết 42 được kỳ vọng sẽ giúp đẩy nhanh quá trình xử lý tài sản đảm bảo.

Triển vọng lành mạnh của chất lượng tài sản trong hai quý cuối năm được kỳ vọng sẽ giúp nâng cao lợi suất tài sản sinh lãi, góp phần cải thiện NIM toàn ngành, theo VDSC.

Diên Vỹ