Azerbaijan kiểm soát hoàn toàn Nagorno-Karabakh, quân ly khai Armenia sắp giao nộp vũ khí

Ngoại trưởng Azerbaijan, Jeyhun Bayramov, tái khẳng định quyết tâm của Azerbaijan trong việc bảo đảm cho người dân Nagorno-Karabakh “tất cả các quyền và tự do” phù hợp với hiến pháp của đất nước và các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế, bao gồm cả các biện pháp bảo vệ cho các dân tộc thiểu số.

Các đại diện của cộng đồng Armenia ở Nagorno-Karabakh, quan chức Azerbaijan và đại diện của lực lượng gìn giữ hòa bình Nga tham dự cuộc đàm phán tại Yevlakh, Azerbaijan vào ngày 21 tháng 9 năm 2023. Ảnh: AP

Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, tuyên bố chiến thắng trong bài phát biểu trên truyền hình. Ông cho biết hiện có “cơ hội lịch sử” để tìm kiếm mối quan hệ tốt đẹp hơn sau 30 năm xung đột.

Nagorno-Karabakh nằm dưới sự kiểm soát của người sắc tộc Armenia được quân đội Armenia hậu thuẫn sau cuộc giao tranh ly khai kết thúc vào năm 1994. Các lực lượng Armenia cũng từng nắm quyền kiểm soát những lãnh thổ đáng kể xung quanh khu vực Azerbaijan.

Tuy nhiên, Azerbaijan đã giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ xung quanh trong cuộc chiến kéo dài 6 tuần với Armenia vào năm 2020. Một hiệp định đình chiến do Nga làm trung gian đã chấm dứt chiến tranh và một đội gồm 2.000 lính gìn giữ hòa bình của Nga đã được cử đến khu vực để giám sát.

Ngoại trưởng Armenia, Ararat Mirzoyan, người đã kêu gọi triệu tập cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an cùng với Pháp, đã cáo buộc Azerbaijan thực hiện một “cuộc tấn công quân sự vô cớ và được lên kế hoạch rõ ràng”, được phát động trùng với cuộc họp thường niên của các nhà lãnh đạo thế giới tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tuần này.

Ông cho biết cuộc tấn công quy mô lớn đã giết chết hơn 200 người và làm bị thương 400 người khác, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em. Ông cho biết hơn 10.000 người đã phải rời bỏ nhà cửa để tránh pháo kích và các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và xe bọc thép.

Cố vấn lãnh đạo của người Armenia ở Nagorno-Karabakh cho biết vào thứ Năm rằng họ sẵn sàng giao nộp vũ khi, nếu được đảm bảo an ninh. Cuộc đàm phán đang diễn ra tại thành phố Yevlakh của Azerbaijan - nơi nằm giữa Azerbaijan và Cộng hòa Artsakh, như người Armenia ở Karabakh tự xưng.

Hàng nghìn cư dân Nagorno-Karabakh đổ xô đến một căn cứ lực lượng gìn giữ hòa bình Nga để tránh giao tranh. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga.

Sự đầu hàng nhanh chóng của phe ly khai Nagorno-Karabakh phản ánh sự yếu kém của họ trước việc tiếp tục bị phong tỏa. “Họ chưa bao giờ mạnh. Quân đội Azerbaijan được chuẩn bị và trang bị tốt hơn nhiều”, Olesya Vartanyan, một nhà phân tích tại International Crisis Group, nhận định.

Ngoại trưởng Bayramov của Azerbaijan cho biết Armenia có hơn 10.000 “đội vũ trang” và thiết bị quân sự hạng nặng ở Nagorno-Karabakh sau thỏa thuận năm 2020. Ông cho biết, trong chiến dịch bắt đầu hôm thứ Ba, họ đã chiếm được hơn 90 tiền đồn của đối phương và thu giữ nhiều thiết bị quân sự.

Việc Azerbaijan giành lại quyền kiểm soát Nagorno-Karabakh làm dấy lên lo ngại rằng một cuộc chiến toàn diện trong khu vực có thể tiếp tục. Cuộc chiến năm 2020 đã giết chết hơn 6.700 người và chứng kiến Azerbaijan giành lại phần lớn khu vực.

Trong cuộc điện đàm vào hôm thứ Năm với người đồng cấp Aliyev bên phía Azerbaijan, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng kêu gọi các quyền và an ninh của người Armenia ở Nagorno-Karabakh cần được đảm bảo.

Bùi Huy (theo AP, TASS, Reuters)