Ba bên, ba chiến thắng: Cục diện mới sau đòn trả đũa của Iran

Tòa nhà tại Tel Aviv, miền Trung Israel bị phá hủy sau cuộc tấn công tên lửa của Iran. Ảnh: THX/TTXVN

Theo tờ New York Times, ngay cả trước khi bắn bất kỳ tên lửa nào, Iran đã tìm cách thoát ra. Sáng 23/6, Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp để thảo luận về việc đáp trả Mỹ. Người Mỹ đã ném bom ba cơ sở hạt nhân chính của Iran vào 22/6, một đòn nghiêm trọng khác sau một tuần bị Israel tấn công gây thiệt hại nghiêm trọng cho các cơ sở hạ tầng và lãnh đạo quân sự của Iran.

Tehran cần phải giữ thể diện. Theo bốn quan chức Iran nắm rõ về kế hoạch phản ứng, từ bên trong một boongke, nhà lãnh đạo tối cao của Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, đã ra lệnh đáp trả.

Nhưng vị đại giáo chủ này cũng đã ra lệnh kiềm chế các cuộc tấn công, để tránh một cuộc chiến tranh toàn diện với Mỹ - theo các quan chức trên.

Họ cho biết Iran muốn tấn công một mục tiêu của Mỹ trong khu vực, nhưng cũng muốn tránh nhiều cuộc tấn công hơn nữa từ Mỹ.

Vì vậy, theo hai thành viên của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, họ đã chọn Căn cứ Không quân Al Udeid ở Qatar vì hai lý do: Đây là căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ trong khu vực, họ tin rằng căn cứ này đã tham gia vào việc điều phối các cuộc tấn công bằng máy bay B-2 của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân Iran.

Nhưng vì căn cứ này nằm ở Qatar, một đồng minh thân cận của Iran, nên các quan chức Iran cũng tin rằng thiệt hại có thể được giảm thiểu ở mức khá thấp.

Vài giờ trước khi tấn công, Iran bắt đầu gửi thông báo trước rằng một cuộc tấn công sắp xảy ra, truyền thông điệp thông qua các bên trung gian. Qatar đã đóng không phận của mình và người Mỹ đã được cảnh báo.

Người Iran ăn mừng cuộc tấn công vào căn cứ Mỹ tại Qatar, ngày 23/6. Ảnh: New York Times

Đối với công chúng trong nước, Iran nhấn mạnh cuộc tấn công vào căn cứ Mỹ là cái giá phải trả cho việc tấn công Iran. Trong một bài phát biểu trên truyền hình, một phát ngôn viên của Lực lượng Vũ trang Iran cho biết các cuộc tấn công vào căn cứ của Mỹ ở Qatar là do Lực lượng Vệ binh Cách mạng thực hiện.

“Chúng tôi cảnh báo kẻ thù rằng kỷ nguyên ‘đánh và chạy’ đã kết thúc”, người phát ngôn cho biết.

Truyền hình nhà nước Iran đã phát các bài hát yêu nước lồng vào cảnh quay tên lửa đạn đạo thắp sáng bầu trời Qatar. Người dẫn chương trình nói về vinh quang và chiến thắng của Iran trong một cuộc chiến với các cường quốc đế quốc.

Nhưng đằng sau hậu trường, bốn quan chức Iran cho biết, các nhà lãnh đạo Iran hy vọng đòn tấn công hạn chế và cảnh báo trước của họ sẽ thuyết phục Tổng thống Trump từ bỏ, cho phép Iran làm điều tương tự.

Họ cũng hy vọng Washington sẽ gây sức ép buộc Israel chấm dứt các cuộc không kích tàn khốc vào Iran, bắt đầu từ lâu trước cuộc tấn công của Mỹ vào các địa điểm hạt nhân của Iran và vẫn tiếp tục cho đến đêm 23/6.

Trước khi nã hỏa lực vào căn cứ Mỹ ở Qatar, một trong những quan chức Iran cho biết kế hoạch là không để bất kỳ người Mỹ nào bị giết, vì bất kỳ cái chết nào cũng có thể thúc đẩy Mỹ trả đũa, có khả năng dẫn đến một chu kỳ tấn công.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 12/6/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Thông báo ngừng bắn của Tổng thống Trump đã khiến các quan chức cấp cao của chính ông bất ngờ.

Các nhà ngoại giao cho biết Qatar đã can thiệp và thuyết phục Iran chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn. Kế hoạch có vẻ hiệu quả. Sau đó, ông Trump cho biết 13 trong số 14 tên lửa của Iran bắn vào căn cứ Al Udeid đã bị bắn hạ, không có người Mỹ nào ở đó thiệt mạng hay bị thương và thiệt hại là rất nhỏ.

Trong một tuyên bố đáng chú ý, ông Trump thậm chí còn cảm ơn Iran “vì đã thông báo sớm cho chúng tôi, điều này giúp không có sinh mạng nào bị mất và không ai bị thương”.

Ngay sau đó, ông Trump tuyên bố một lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel sắp được thiết lập, mặc dù cả hai quốc gia đều chưa xác nhận ngay lập tức.

Các nhà phân tích cho rằng thời điểm hiện tại là cơ hội tốt để thiết lập một lệnh ngừng bắn. Ali Vaez, Giám đốc phụ trách Iran của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, nhận định rằng mỗi bên hiện đều có thể đưa ra một câu chuyện chiến thắng cho riêng mình, đồng thời tránh được nguy cơ sa lầy vào một cuộc xung đột lớn hơn với những hậu quả nghiêm trọng đối với khu vực và toàn cầu.

“Mỹ có thể tuyên bố rằng họ đã làm chậm lại chương trình hạt nhân của Iran”, ông Vaez nói. “Israel có thể tuyên bố rằng họ đã làm suy yếu Iran – một đối thủ trong khu vực – còn Iran có thể tuyên bố rằng họ đã sống sót và đáp trả được các cường quốc quân sự mạnh hơn rất nhiều.”

Chỉ trong hơn một tuần, cuộc chiến đã vượt qua nhiều “lằn ranh đỏ” trước đây với tốc độ chóng mặt. Nhưng ý chí của Iran cho một cuộc chiến kéo dài đang suy giảm.

Phần lớn người dân Iran đã đoàn kết quanh lá cờ và lên án cuộc chiến, khi hàng chục ngàn người phải rời bỏ nhà cửa ở Tehran và các thành phố khác. Các cửa hàng, doanh nghiệp và văn phòng chính phủ bị đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng. Tác động kinh tế đã bắt đầu lộ rõ, khi các tài xế taxi, lao động, nhân viên dịch vụ và những người khác cho biết họ không thể trụ được thêm lâu nữa.

Cảnh tàn phá sau cuộc tấn công của Israel tại Tehran, Iran. Ảnh: THX/TTXVN

“Đất nước chúng ta không có đủ năng lực để tiếp tục cuộc chiến này”, ông Sadegh Norouzi, lãnh đạo Đảng Phát triển Quốc gia ở Tehran, phát biểu trong một cuộc tọa đàm trực tuyến. “Chúng ta đang gặp vấn đề về kinh tế, gặp khó khăn trong việc duy trì sự ủng hộ của công chúng, và chúng ta cũng không có năng lực quân sự hay công nghệ tương đương Israel và Mỹ.”

Một số lời kêu gọi chấm dứt chiến tranh thậm chí còn xuất phát từ các thành phần có liên hệ với Vệ binh Cách mạng. Karim Jaffari, một nhà phân tích chính trị có liên hệ với lực lượng này, viết trên trang mạng xã hội rằng Iran nên tập trung vào cuộc chiến với Israel và không nên lao vào một cuộc đối đầu với Mỹ.

Iran sẽ hành động gì tiếp theo vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Dù cuộc tấn công có giới hạn nhằm vào lực lượng Mỹ trong khu vực dường như được tính toán để tránh xung đột sâu hơn, điều đó không nhất thiết đồng nghĩa với việc các hành động thù địch đã chấm dứt.

Các quan chức phương Tây thừa nhận rằng, bất chấp các cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, họ vẫn không chắc chắn điều gì đã xảy ra với kho dự trữ uranium của Iran. Liệu Iran có khả năng làm giàu uranium hơn nữa? Liệu nước này có thử các hình thức tấn công ngầm tinh vi hơn? Hay giờ đây họ sẽ tìm cách đàm phán để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt hà khắc?

Ngoại trưởng Iran, ông Abbas Araghchi, đang trong một chiến dịch ngoại giao ráo riết, đi tới Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Turkmenistan. Sau các cuộc tấn công của Iran nhằm vào lực lượng Mỹ tại Qatar, ông Araghchi trả lời phỏng vấn các phóng viên truyền hình nhà nước Iran rằng cuộc chiến nhằm vào đất nước ông đã không đạt được mục tiêu.

“Tôi không nói là họ không gây tổn thất – đúng là có tổn thất. Nhưng họ đã không đạt được mục tiêu chính, đó là hoàn toàn tước bỏ năng lực của chúng tôi hay bất kỳ mục tiêu nào khác mà họ có thể đã đề ra”, ông Araghchi nói hôm 23/6.

Thu Hằng/Báo Tin tức và Dân tộc