'Ba gian hai chái' trong thiết kế nhà hiện đại ở Huế

Cấu trúc nhà “ba gian, hai chái” là một đặc trưng tiêu biểu của nhà nông thôn truyền thống ở Việt Nam. Tên gọi phản ánh cấu trúc của nó: ba gian ở trung tâm, trong đó gian giữa dùng làm nơi tiếp khách và đặt bàn thờ tổ tiên, hai gian hai bên thường là phòng ngủ hoặc không gian sinh hoạt. Hai bên của chính đường là hai chái nhỏ, thường được sử dụng làm bếp, kho hoặc nơi ngủ phụ.

Mô hình kiến trúc này đã tồn tại hàng trăm năm, gắn bó sâu sắc với văn hóa và khí hậu địa phương. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, nó bộc lộ một số hạn chế: thiếu ánh sáng tự nhiên, thiếu sự riêng tư, cách chia không gian không còn phù hợp với lối sống ngày nay và khó khăn trong việc tích hợp các tiện nghi hiện đại.

Từ những thách thức đó, nhóm thiết kế đã tìm kiếm một giải pháp vừa giữ được tinh thần của nhà ba gian, hai chái, vừa thích ứng với nhu cầu hiện tại: đơn giản, tiết kiệm chi phí và có khả năng mở rộng cho nhà ở nông thôn Việt Nam.

Trong phương án mới, một gian và một chái được lược bỏ. Tầng trệt chỉ còn hai gian dành cho không gian sinh hoạt chung (phòng khách - bếp - ăn) và một chái dành riêng cho việc thờ cúng. Toàn bộ tầng trệt được thiết kế mở, đón gió và ánh sáng tự nhiên, kết nối trực tiếp với khu vườn. Khối phòng ngủ được bố trí ở tầng trên dưới dạng một chái ngang, vừa đảm bảo sự riêng tư vừa dễ dàng lắp đặt hệ thống điều hòa.

Bên cạnh các không gian chính, kiến trúc sư còn bổ sung nhiều khoảng hiên và sân bán ngoài trời, linh hoạt cho trẻ em vui chơi, phơi thóc lúa, hoặc đơn giản để gia chủ thưởng trà. Các yếu tố văn hóa, lối sống truyền thống vẫn được giữ nguyên: sân rộng để tụ họp cộng đồng, chum nước mưa để rửa ráy sau khi lao động đồng áng, và vườn sau để trồng rau nuôi gà.

Thúy Hiền