Ba nhà khoa học đoạt giải Nobel Y sinh vì phát hiện về hệ miễn dịch

Ba nhà khoa học Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi. Ảnh: Nobel Prize.

Ngày 6/10 (giờ địa phương), Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska (Thụy Điển) công bố 3 nhà khoa học Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi đã được trao Giải Nobel Y sinh năm 2025 nhờ những phát hiện mang tính đột phá về “cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại biên” - nền tảng giúp hệ miễn dịch nhận biết và tránh tấn công chính cơ thể con người.

Công trình của họ mở ra hướng đi quan trọng trong việc hiểu rõ cách hệ miễn dịch duy trì sự cân bằng giữa bảo vệ cơ thể và ngăn ngừa các phản ứng tự miễn - yếu tố then chốt trong điều trị nhiều bệnh lý mạn tính và rối loạn miễn dịch.

Ủy ban Nobel cho biết nhóm nghiên cứu đã xác định được tế bào T điều hòa (regulatory T cells) – “lực lượng an ninh” của hệ miễn dịch, có nhiệm vụ kiểm soát và ngăn các tế bào miễn dịch tấn công nhầm chính cơ thể mình.

“Phát hiện của họ đóng vai trò quyết định trong việc hiểu rõ cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch, cũng như lý do vì sao không phải ai trong chúng ta cũng mắc các bệnh tự miễn nghiêm trọng”, ông Olle Kämpe, Chủ tịch Ủy ban Nobel, khẳng định.

Cách tế bào T phát hiện ra virus. Đồ họa: Mattias Karlén/Nobel Prize.

Nhà miễn dịch học người Nhật Shimon Sakaguchi lần đầu phát hiện một nhóm tế bào T mới vào năm 1995, qua đó chứng minh hệ miễn dịch phức tạp hơn nhiều so với nhận thức trước đây.

Hai nhà khoa học Mỹ Mary E. Brunkow và Fred Ramsdell tiếp nối phát hiện này vào đầu những năm 2000, khi họ lý giải vì sao một dòng chuột nhất định dễ mắc bệnh tự miễn. Họ phát hiện loài chuột này mang đột biến ở gene Foxp3, và sau đó chứng minh rằng đột biến tương tự ở người gây ra hội chứng IPEX - một rối loạn tự miễn nghiêm trọng.

Đến năm 2003, Sakaguchi tiếp tục chứng minh gene Foxp3 chính là yếu tố chi phối sự phát triển của tế bào T điều hòa, hoàn thiện bức tranh về cơ chế “dung nạp miễn dịch ngoại biên”.

Ba nhà khoa học đoạt giải Nobel Y sinh 2025. Ảnh: CNN

Các giải Nobel về Hóa học, Vật lý và Y sinh được nhà công nghiệp Alfred Nobel sáng lập cách đây hơn một thế kỷ.

Những giải thưởng này vẫn được xem là đỉnh cao của sự công nhận trong giới khoa học. Tuy vậy danh sách rút gọn và người đề cử đều được giữ kín.

Theo quy định, Ủy ban Nobel luôn giữ bí mật tuyệt đối về danh tính người được đề cử, không tiết lộ cho báo chí cũng như cho chính các ứng viên. Trang Nobelpeaceprize.org cho biết, đôi khi tên của một số người vẫn xuất hiện trên truyền thông, nhưng đó thường chỉ là suy đoán hoặc do cá nhân hay tổ chức tiết lộ việc họ đã nộp đề cử.

Toàn bộ hồ sơ liên quan đến quá trình xét chọn sẽ được niêm phong và chỉ được phép công bố sau 50 năm.

Mùa Nobel danh giá năm nay chính thức khởi động từ ngày 6/10, mở màn với Giải Nobel Y sinh do Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska (Thụy Điển) công bố. Các hạng mục tiếp theo lần lượt được công bố gồm: Nobel Vật lý (ngày 7/10), Nobel Hóa học (8/10), Nobel Văn chương (9/10), Nobel Hòa bình (10/10) và cuối cùng là Nobel Kinh tế (13/10).

Các giải thưởng danh giá này, được trao cho những thành tựu kiệt xuất trong lĩnh vực vật lý, hóa học, y học, văn học và hòa bình, đi kèm khoản tiền thưởng trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương khoảng 1,2 triệu USD).

Phương Linh