Ba thế kỷ y phục Việt và hành trình lưu giữ di sản tại Bảo tàng TP Hồ Chí Minh

Không gian trưng bày giới thiệu hệ thống y phục truyền thống Việt Nam từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX, tái hiện đời sống trang phục trong bối cảnh xã hội văn hóa nhiều biến chuyển. Sự kiện thu hút đông đảo công chúng trẻ, góp phần đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng đô thị.

PGS.TS Lê Thị Ngọc Điệp chia sẻ nhiều thông tin về các giai đoạn lịch sử và ý nghĩa của trang phục người Việt.

PGS.TS Lê Thị Ngọc Điệp, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh) phân tích giai đoạn cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX là “thời đại giao thời” của Việt Nam, khi xã hội chuyển từ mô hình truyền thống sang mô hình chịu ảnh hưởng phương Tây.

Theo bà, sự thay đổi ấy thể hiện rõ trong mỹ thuật, kiến trúc, lối sống thị dân và đặc biệt là trang phục. Áo dài cùng các dạng Việt phục bắt đầu chịu tác động của phong cách Âu phục; nam giới thị dân tiếp nhận mũ phớt, giày Tây, trong khi nữ giới kết hợp áo dài truyền thống với các chất liệu mới.

Không gian trưng bày y phục của người Việt qua ba thế kỷ tại Bảo tàng TP Hồ Chí Minh.

PGS.TS Ngọc Điệp nhấn mạnh: “Mỗi bộ cổ phục không chỉ phản ánh kỹ thuật dệt may và tư duy thẩm mỹ mà còn là hiện thân của các quy ước xã hội, tinh thần và bản sắc tộc người. Việc phục dựng và giới thiệu cổ phục giúp thế hệ trẻ hôm nay hiểu sâu sắc hơn về di sản tinh thần mà cha ông để lại”.

Trang phục áo chẽn Viên Long.

Diễn giả Ngô Lê Duy, đồng sáng lập dự án văn hóa Hoa Niên chia sẻ quá trình phục dựng và ứng dụng Việt phục là hành trình song song giữa nghiên cứu chuyên môn và thay đổi nhận thức xã hội.

Theo anh, cách đây hơn 6 năm, hình ảnh về cổ phục Việt chủ yếu nằm trong giới nghiên cứu và chưa đạt tiêu chuẩn mỹ thuật đương đại, khiến công chúng trẻ khó tiếp cận. Việc tuyên truyền, trưng bày chưa hiệu quả dẫn tới tình trạng nhiều bạn trẻ nhầm lẫn cổ phục Việt với trang phục nước ngoài vì thiếu nguồn tư liệu tin cậy.

Nhiều bạn trẻ mặc cổ phục Việt đến tham gia chương trình.

“Điểm tích cực là hiện nay, công chúng đã bắt đầu đặt câu hỏi đây có phải trang phục Việt Nam không thay vì luôn mặc định là trang phục này ảnh hưởng từ nước khác", Duy nói. Anh cũng phân tách rõ hai hướng phát triển: Phục dựng - tái hiện đúng chất liệu, kỹ thuật truyền thống; cách tân - giữ tinh thần cốt lõi nhưng biến đổi phù hợp đời sống hiện đại. Cả hai hướng đều quan trọng để cổ phục Việt có cơ hội “sống” trong bối cảnh đương đại.

Trưng bày áo Trực Lĩnh.

Duy cho rằng phục dựng và cách tân là hai hướng quan trọng: Phục dựng nhằm tái hiện nguyên bản kỹ thuật truyền thống; cách tân giữ tinh thần cốt lõi nhưng phù hợp đời sống hiện đại.

Không gian trưng bày còn được các bạn trẻ hưởng ứng, vừa tham quan vừa trải nghiệm mặc y phục. Bảo Tiên, học sinh Trường THPT Chuyên Trần Đại Nghĩa, cho biết việc quan sát trực tiếp giúp em hiểu rõ hơn về các giai đoạn phát triển trang phục. Tuyết Thanh (phường Phú Thạnh) cảm thấy tự hào khi khoác Việt phục và mong muốn lan tỏa trang phục truyền thống đến nhiều bạn trẻ khác.

Bên cạnh việc tham quan, tìm hiểu, các bạn trẻ còn được trải nghiệm mặc y phục Việt ngay tại chương trình.

Trưng bày “Nam Diện - Y phục người Việt qua ba thế kỷ” diễn ra đến ngày 22/12/2025, kèm theo các hoạt động tương tác như tìm hiểu nhạc cụ, nghề gốm và trình diễn âm nhạc dân tộc. Các hoạt động góp phần củng cố vai trò của bảo tàng trong giáo dục văn hóa và nuôi dưỡng tình yêu di sản ở giới trẻ.

Đông đảo công chúng và du khách trong và ngoài nước thích thú với trưng bày.

Với sự kết hợp giữa nghiên cứu chuyên môn và trải nghiệm thực tế, chuỗi hoạt động tại Bảo tàng TP Hồ Chí Minh tiếp tục khẳng định vai trò của bảo tàng công lập trong giáo dục văn hóa, góp phần nuôi dưỡng sự trân trọng di sản ở thế hệ trẻ, những người sẽ tiếp tục câu chuyện Việt phục trong tương lai.

Tin ảnh, clip: Hương Trần/Báo Tin tức và Dân tộc