Bắc Ninh số hóa di sản: Khi công nghệ đưa di sản đến gần công chúng
Trong dòng chảy mạnh mẽ của chuyển đổi số, Bắc Ninh đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Không chỉ dừng lại ở việc gìn giữ các giá trị truyền thống, tỉnh đã chủ động 'khoác áo số' cho di sản, biến công nghệ thành cầu nối đưa di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ và du khách trong thời đại mới.
Nhận thức rõ di sản văn hóa là tài sản vô giá và là nền tảng cho phát triển bền vững, Bắc Ninh đã triển khai chương trình số hóa di sản một cách bài bản, có lộ trình rõ ràng. Hàng trăm di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn tỉnh được xây dựng hồ sơ số, ghi nhận chi tiết từ tổng thể kiến trúc đến từng hoa văn, hiện vật. Cùng với đó, các giá trị di sản phi vật thể như dân ca Quan họ, ca trù, nghi lễ dân gian… được thu âm, ghi hình và lưu trữ dưới dạng dữ liệu số, tạo thành một “ngân hàng ký ức” phục vụ công tác bảo tồn lâu dài, nghiên cứu và truyền dạy cho các thế hệ sau.
Kho dữ liệu di sản số không chỉ giúp công tác quản lý, tu bổ di tích trở nên khoa học và chính xác hơn, mà còn đặt nền móng cho việc hình thành các mô hình bảo tàng số, thư viện số và du lịch thông minh. Nhờ đó, di sản không còn bị giới hạn trong không gian vật lý, mà từng bước hiện diện sinh động trên môi trường số.
Du khách quét ứng dụng mã QR tại đền Xương Giang
Một điểm nhấn dễ nhận thấy trong quá trình số hóa di sản tại Bắc Ninh là việc ứng dụng mã QR tại các di tích. Chỉ với một thao tác quét mã bằng điện thoại thông minh, du khách có thể nhanh chóng tiếp cận các thông tin về lịch sử, kiến trúc, giá trị văn hóa, lễ hội và hiện vật liên quan. Cách làm này không chỉ nâng cao trải nghiệm tham quan, mà còn giúp giảm áp lực cho đội ngũ hướng dẫn viên, tiết kiệm chi phí in ấn và cho phép cập nhật thông tin linh hoạt, kịp thời.
Không dừng lại ở việc cung cấp thông tin, Bắc Ninh còn đưa công nghệ thực tế ảo (VR) vào tái hiện di sản, mở ra những trải nghiệm hoàn toàn mới cho công chúng. Thông qua hình ảnh 3D 360 độ kết hợp thuyết minh tự động, người trải nghiệm có thể “bước vào” không gian các di tích tiêu biểu, quan sát từng chi tiết kiến trúc, cảm nhận không gian văn hóa dù đang ở bất cứ đâu. Với học sinh, sinh viên, đây là phương thức học tập trực quan, sinh động; với người xa quê, kiều bào, đó là cách để kết nối lại với cội nguồn văn hóa Kinh Bắc.
Đặc biệt, các mô hình trưng bày, triển lãm kết hợp công nghệ thực tế ảo và trí tuệ nhân tạo đang mang lại sức hút mới cho di sản. Thông qua các hoạt động tương tác, tìm hiểu về danh nhân, truyền thống khoa bảng hay trải nghiệm sáng tạo gắn với hoa văn, chữ viết cổ, di sản không còn là câu chuyện một chiều, mà trở thành không gian giáo dục – trải nghiệm hấp dẫn, nhất là với giới trẻ.
Trang chủ fanpage Go to BacNinh
Song song với công tác bảo tồn và trải nghiệm tại chỗ, Bắc Ninh chú trọng đẩy mạnh quảng bá di sản trên môi trường số. Nền tảng truyền thông “Go to BacNinh” được xây dựng và vận hành trên các mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok, YouTube, tập trung giới thiệu di tích lịch sử, lễ hội đặc sắc, làng nghề truyền thống, ẩm thực và không gian Quan họ. Với cách kể chuyện hiện đại, hình ảnh sinh động, gần gũi, nền tảng này góp phần lan tỏa hình ảnh văn hóa Kinh Bắc đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước, phù hợp với xu hướng tiếp cận thông tin của du khách hiện đại.
Hiệu quả từ việc ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và quảng bá di sản đã được thể hiện rõ nét qua các con số. Theo báo cáo của ngành du lịch, chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, Bắc Ninh đón hơn 5,7 triệu lượt khách, với doanh thu du lịch ước đạt khoảng 5,5 nghìn tỷ đồng. Trong kết quả này, chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa – du lịch được đánh giá là một trong những yếu tố quan trọng, góp phần nâng cao sức hấp dẫn của điểm đến và kéo dài thời gian trải nghiệm của du khách.
Từ số hóa dữ liệu, ứng dụng QR, trải nghiệm VR đến truyền thông số, Bắc Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đưa di sản “sống” trong đời sống đương đại. Công nghệ không làm phai nhạt giá trị truyền thống, mà ngược lại, đang trở thành “lớp áo mới” giúp di sản được bảo tồn bền vững, lan tỏa sâu rộng và đồng hành cùng sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Với tầm nhìn nhất quán và cách làm sáng tạo, Bắc Ninh đang định hình một mô hình tiêu biểu về kết hợp giữa di sản và công nghệ, nơi văn hóa không chỉ được gìn giữ trong hồ sơ hay bảo tàng, mà thực sự trở thành nguồn lực nội sinh, góp phần xây dựng hình ảnh một Bắc Ninh giàu bản sắc, năng động và hội nhập trong thời đại số.
