Bắc Ninh thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn

Du khách thưởng thức, giao lưu dân ca Quan họ tại Đền Đô. Ảnh: N.HỮU

Nhiều tiềm năng phát triển

Nằm bên bờ Nam sông Đuống, thuộc địa phận phường Song Hồ, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh (cách thành phố Bắc Ninh khoảng 16 km) lại rất gần Hà Nội, đã từ lâu, làng tranh Đông Hồ với lịch sử hơn 400 năm tuổi là một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng không chỉ hấp dẫn du khách về thời gian, khoảng cách, mà còn cả một không gian của làng quê, từ tranh đến cuộc sống dung dị hằng ngày của người dân nơi đây.

Để di chuyển đến làng tranh Đông Hồ, du khách có thể đi theo tuyến Quốc lộ 38, qua cầu Hồ rẽ phải theo đường Thiên Đức, men theo triền đê khoảng 2 km là tới; hoặc từ Hà Nội, du khách có thể đi bằng xe bus tuyến 204.

Tại đây, du khách được hòa mình với văn hóa truyền thống làng nghề, cùng phong tục tập quán, lễ hội, hình ảnh quen thuộc cuộc sống nông thôn xưa như đàn gà, đàn lợn, đám cưới chuột, hứng dừa...

Đặc biệt, du khách được các nghệ nhân trực tiếp hướng dẫn quy trình làm tranh để hiểu hơn về nét độc đáo của kỹ thuật in tranh, kỹ thuật tạo màu từ cây cỏ thiên nhiên. Ngoài ra du khách còn được đắm mình trong không gian của ngôi đình Tranh cổ kính và Trung tâm Bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ được xây dựng quy mô đồ sộ với cảnh quan, kiến trúc đậm nét truyền thống.

Tại đây du khách được tham quan nhà trưng bày nghe giới thiệu về lịch sử ra đời và phát triển của nghề làm tranh Đông Hồ, được hòa mình với những làn điệu dân ca Quan họ do các nghệ nhân trình diễn cũng như chụp những bức anh đẹp với nhiều góc kiến trúc, điểm checkin độc đáo, ấn tượng.

Nói đến du lịch trải nghiệm làng nghề, du khách không thể bỏ qua làng nghề gốm Phù Lãng được hình thành từ thế kỷ XIV, nằm bên bờ sông Cầu, thuộc thị xã Quế Võ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia năm 2016. Hiện bảo tàng Lịch sử Việt Nam còn lưu giữ và trưng bày một số sản phẩm gốm Phù Lãng có niên đại khoảng từ thế kỷ XVII đến XIX.

Gốm Phù Lãng có ưu thế ở chất men màu tự nhiên, bền và lạ, dáng gốm mộc mạc, thô phác, nhưng khỏe khoắn, chứa đựng vẻ đẹp nguyên sơ của đất và đậm nét điêu khắc. Nét đặc trưng nổi bật trong trang trí gốm Phù Lãng là sử dụng phương pháp đắp nổi theo hình thức chạm bong, mà người Phù Lãng quen gọi là chạm kép với những đề tài: Tứ linh, nghê, hạc, mặt hổ phù, chữ thọ, hồi văn, cánh sen, sóng nước...

Làng gốm Phù Lãng từng có thời điểm đứng trước nguy cơ mai một, nhưng nay, với hơn 200 lò nung luôn đỏ lửa, làng nghề đã hồi sinh. Với người làm gốm, sống được bằng nghề là điều quý giá, nên dù công việc vất vả thì lòng yêu nghề vẫn không thay đổi.

Bên cạnh đó, không chỉ là nơi giữ lửa làng nghề truyền thống, làng gốm Phù Lãng còn là địa điểm du lịch hấp dẫn dành cho những ai yêu thích khám phá văn hóa lối sống truyền thống.

Khi đến làng gốm Phù Lãng, du khách có dịp tìm hiểu quy trình làm gốm từ khâu nhào đất, tạo hình, đắp hoa văn đến nung gốm - quy trình này đòi hỏi nhiều công sức và tâm huyết của người thợ.

Không chỉ dừng lại ở việc quan sát, du khách còn được trực tiếp tham gia vào việc tạo ra những sản phẩm theo phong cách riêng. Đây là một trải nghiệm vô cùng độc đáo, giúp du khách hiểu sâu hơn về sự khéo léo và tài hoa của nghệ nhân.

Ngoài trải nghiệm làm gốm, làng gốm Phù Lãng còn mang đến cho khách tham quan những phong cảnh thôn dã bình yên. Những ngõ ngách nhỏ với chất thơ, chất Việt đậm đà, những lò nung được sắp xếp đẹp mắt, những sản phẩm gốm Phù Lãng thành phẩm bày ra vô cùng đẹp mắt với đường nét hoa văn, họa tiết sống động, mộc mạc mà tinh tế, tất cả tạo nên một không gian đậm chất nghệ thuật truyền thống của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc.

Theo thống kê, Bắc Ninh hiện có 1.589 di tích (trong đó 5 di tích xếp hạng Quốc gia đặc biệt, 206 di tích quốc gia, 466 di tích cấp tỉnh); 19 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là Bảo vật Quốc gia.

Bắc Ninh còn có 4 di sản được UNESCO ghi danh gồm: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Ca trù, Nghi lễ và trò chơi kéo co Hữu Chấp, Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt; 8 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Ngoài ra, còn có 599 lễ hội truyền thống được các cộng đồng dân cư duy trì tổ chức hằng năm; 120 làng nghề thủ công, trong đó 62 làng nghề thủ công truyền thống; gìn giữ và bảo tồn phong phú loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian như: Tuồng, chèo, trống quân, múa rối nước, các trò chơi dân gian...

Để phát huy hơn nữa hiệu quả tiềm năng, thế mạnh, hiện Bắc Ninh đang ưu tiên tập trung đầu tư cho các dịch vụ du lịch, dựa trên thế mạnh về tài nguyên du lịch của tỉnh để tạo ra hệ thống sản phẩm du lịch chất lượng, đặc sắc, đáp ứng nhu cầu của khách du lịch; phát triển sản phẩm du lịch “xanh”, ưu tiên phát triển du lịch văn hóa, cộng đồng, du lịch đường sông, du lịch sinh thái và du lịch nông nghiệp nông thôn.

Trải nghiệm làm tranh Đông Hồ tại Trung tâm Bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ. ảnh: B.LONG

Đa dạng các sản phẩm du lịch trải nghiệm, văn hóa tâm linh, nghỉ dưỡng

Hiện nay, nhiều du khách rất ưa chuộng mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn bởi chi phí phù hợp, vừa được thư giãn, hòa mình vào không gian trong lành, bình yên, vừa có thể thưởng thức những loại trái cây tươi ngon, an toàn ngay tại vườn và mua về làm quà tặng bạn bè, người thân...

Ở Bắc Ninh có thể kể đến Khu du lịch Miền Quan họ tại phường Hòa Long, TP Bắc Ninh với loại hình du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái; trải nghiệm và khám phá các giá trị văn hóa, đặc biệt là Dân ca Quan họ Bắc Ninh kết nối với Khu du lịch văn hóa - lễ hội đền Bà Chúa Kho (TP Bắc Ninh), Khu du lịch lịch sử chiến tuyến Như Nguyệt...

Ngoài trải nghiệm làm tranh Đông Hồ, gốm Phù Lãng, du khách còn có thể tham quan nhiều làng nghề nổi tiếng như chạm khắc gỗ Đồng Kỵ, Phù Khê, rèn sắt Đa Hội, bánh phu thê Đình Bảng, đúc đồng Đại Bái, mây tre đan Xuân Hội..; hay tham gia tour du lịch nông nghiệp, sinh thái như: Green farm (Tiên Du), Thu Thủy (TP Từ Sơn)...

Ông Nguyễn Trung Khuê, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh đánh giá, việc kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, giữa tâm linh và trải nghiệm đang tạo nên sức hút mới cho du lịch Bắc Ninh, thu hút khách nội địa và quốc tế, trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025 tốc độ tăng trưởng lượng khách của Bắc Ninh tăng đến 40%/năm.

Theo định hướng đến năm 2030, một trong 4 dòng sản phẩm du lịch được Bắc Ninh ưu tiên phát triển là các hoạt động du lịch trải nghiệm chân thực không gian di sản văn hóa làng nghề, làng Quan họ gốc: Nhà cổ, trò chơi dân gian, học hát Dân ca Quan họ, học nghề. Phát triển mô hình du lịch nông nghiệp công nghệ cao - du khách trải nghiệm trồng trọt kết hợp giải trí, nghỉ dưỡng.

“Để đa dạng hóa sản phẩm, tỉnh đã nghiên cứu phục dựng lại không gian văn hóa ẩm thực làng Quan họ, bước đầu hình thành các gói dịch vụ ẩm thực tại các làng Quan họ hoặc nơi có hoạt động du lịch cộng đồng, tổ chức thí điểm tại khu Diềm, TP Bắc Ninh.

Tiếp tục phát triển các sản phẩm OCOP gắn với hoạt động du lịch; nghiên cứu quy hoạch, phát triển các tuyến phố ẩm thực về đêm địa bàn TP Bắc Ninh, TP Từ Sơn; định hướng các công ty lữ hành xây dựng hình thành các tour, tuyến, điểm du lịch kiểu mẫu; hướng dẫn nghệ thuật, kỹ năng chế biến món ăn đậm nét văn hóa truyền thống, tạo sự mới lạ cho du khách, đặc biệt là khách quốc tế.

Đồng thời, triển khai Đề án xây dựng thí điểm sản phẩm OCOP du lịch giai đoạn 2023-2025 với tổng kinh phí hơn 60 tỉ đồng, tập trung vào du lịch nông nghiệp, làng nghề và di sản văn hóa. Tỉnh cũng hướng tới phát triển du lịch xanh, bền vững, mang đậm bản sắc văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc”, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh cho hay.

Bên cạnh hình thức tham quan làng nghề, tìm hiểu di tích lịch sử văn hóa, lễ hội... nhiều mô hình đầu tư trang trại nông nghiệp kết hợp tham quan du lịch, chụp ảnh check in, mua sắm sản phẩm nông nghiệp đã được hình thành ở các huyện.

Tiêu biểu như trang trại nông nghiệp công nghệ cao Delco Farm ở thị xã Thuận Thành; mô hình trồng tía tô trong nhà kính ở huyện Lương Tài; Hợp tác xã rau an toàn Ngăm Mạc ở huyện Gia Bình; Trung tâm sản xuất thực nghiệm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, Nông trại Liêm Anh tại huyện Tiên Du...

Cũng theo ông Nguyễn Trung Khuê, dựa trên nền tảng văn hóa đặc sắc và hệ thống di sản phong phú của vùng Kinh Bắc, tỉnh cũng đồng thời đẩy mạnh du lịch trải nghiệm, khám phá lịch sử - văn hóa thông qua việc tham quan các di tích như Đền Đô, Chùa Dâu, Chùa Phật Tích, chùa Bút Tháp, Lăng Kinh Dương Vương và tham gia các lễ hội truyền thống như Hội Lim, lễ hội Chùa Dâu, hội đền Đô...

Ngành Du lịch tỉnh đã và đang tiếp tục tham mưu xây dựng và nhân rộng các mô hình du lịch gắn với nông nghiệp, nông thôn; tổ chức hoạt động xúc tiến, quảng bá điểm đến, sản phẩm du lịch nông thôn trong và ngoài tỉnh; phát triển du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới; lồng ghép quảng bá các điểm du lịch cộng đồng gắn với các chương trình, sự kiện về du lịch nói riêng và các hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể thao nói chung; hướng dẫn, khuyến khích các tổ chức, cá nhân khai thác, phát triển du lịch nông thôn; hướng dẫn các địa phương thực hiện kế hoạch bảo tồn, phục dựng, khai thác giá trị văn hóa truyền thống phục vụ phát triển du lịch nông thôn, cộng đồng...

HỒNG QUYÊN