Bác sĩ nội trú phải đóng học phí: Chính sách 'không giống ai' cần thay đổi

Vừa qua, sự kiện Matching Day (ngày đăng ký chuyên ngành bác sĩ nội trú) tại Trường Đại học Y Hà Nội đã thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. Từ đây, câu chuyện đào tạo bác sĩ nội trú tiếp tục được bàn luận sôi nổi, nhất là vấn đề có nên miễn học phí cho lực lượng đặc thù này.

Hiện nay, phần lớn người học bác sĩ nội trú vẫn phải đóng học phí, dao động khoảng từ 50 đến 80 triệu đồng mỗi năm,tương đương 150-240 triệu đồng cho toàn khóa học. Riêng một số chuyên khoa như tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm và hồi sức cấp cứu tại cơ sở giáo dục công lập được miễn học phí theo Nghị định số 238/2025/NĐ-CP.

Thực tế này khiến nhiều ý kiến cho rằng việc duy trì học phí đối với bác sĩ nội trú là chưa hợp lý, bởi họ vừa học, vừa trực, vừa trực tiếp tham gia điều trị như một bác sĩ thực thụ.

Chính sách đào tạo bác sĩ nội trú ở Việt Nam “không giống ai”

Theo Giáo sư Lê Ngọc Thành (ngoài cùng, bên phải), việc bác sĩ nội trú phải đóng học phí như ở Việt Nam hiện nay là đi ngược lại thông lệ quốc tế. Ảnh: VNU

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Lê Ngọc Thành - Chủ tịch Hội Phẫu thuật Tim mạch Lồng ngực Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Ngành Y, thành viên Hội đồng Giáo sư Nhà nước, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược (Đại học Quốc gia Hà Nội), nguyên Giám đốc Bệnh viện E, cho rằng chính sách đào tạo bác sĩ nội trú ở Việt Nam đang “không giống ai” và cần thay đổi căn bản để hội nhập quốc tế.

Cũng từng trải qua quãng thời gian là bác sĩ nội trú, Giáo sư Lê Ngọc Thành chia sẻ: “Thế hệ chúng tôi khi học bác sĩ nội trú vẫn được trả lương, không hiểu vì sao đến nay lại thay đổi”.

Thầy Thành nhấn mạnh, bác sĩ nội trú không phải là sinh viên mà là những bác sĩ trẻ vừa học vừa làm trong môi trường học thuật cao tại các cơ sở thực hành lớn, được phép đào tạo nội trú. Họ trực tiếp tham gia các kỹ thuật chuyên sâu dưới sự hướng dẫn của đội ngũ thầy thuốc được đào tạo bài bản, thường xuyên tiếp xúc với người bệnh và làm việc với cường độ cao trong bệnh viện, trực gần như 24/24, gánh vác nhiệm vụ như một bác sĩ thực thụ.

“Với vai trò ấy, họ xứng đáng được hưởng chế độ đãi ngộ tương xứng, thay vì vẫn phải đóng học phí như hiện nay”, thầy Thành nói.

Theo Giáo sư Lê Ngọc Thành, chúng ta coi nghề y là nghề đặc biệt, bởi đối tượng phục vụ là con người, một sai sót nhỏ cũng có thể phải trả giá bằng tính mạng. Vì vậy, các quốc gia phát triển luôn coi đào tạo y khoa là đào tạo đặc thù, gắn liền với chính sách đãi ngộ đặc biệt.

“Chúng ta vẫn nói đào tạo ngành y là đặc biệt, nhưng "đặc biệt" cụ thể là gì thì lại chưa rõ ràng. Ở các nước, điều này được thể hiện bằng thời gian đào tạo cụ thể cho từng loại hình đào tạo (đa khoa - bác sĩ gia đình hay chuyên khoa sâu), chế độ đãi ngộ khi ra trường và đặc biệt nhà nước cấp kinh phí cho các bệnh viện có đào tạo bác sĩ nội trú để trả lương khi họ đến học, coi họ như một vị trí việc làm chính thức trong bệnh viện,” thầy Thành nói.

Giáo sư Lê Ngọc Thành dẫn chứng, tại Pháp, sau 6 năm đại học, bác sĩ phải qua kỳ thi quốc gia để phân luồng. Người theo hướng đa khoa mất thêm 3 năm đào tạo; còn bác sĩ chuyên khoa như ngoại khoa, tim mạch, thần kinh… phải học 4-5 năm, ở Mỹ thậm chí kéo dài đến 7 năm. Trong suốt quá trình này, bác sĩ nội trú đều được trả lương. Khi xong chương trình đào tạo nêu trên, các bác sĩ nghiễm nhiên được hành nghề và hành nghề liên tục; và được các Hội chuyên ngành xác nhận việc đào tạo liên tục hàng năm thông qua các hội thảo, Hội nghị chuyên ngành trong nước và quốc tế (chứng chỉ đào tạo liên tục).

Để giải quyết, theo Giáo sư Lê Ngọc Thành, Nhà nước cần coi chương trình đào tạo bác sĩ nội trú thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trong lĩnh vực sức khỏe do Bộ Y tế quản lý (hiện chưa được công nhận). Mỗi năm, căn cứ vào chỉ tiêu tuyển sinh bác sĩ nội trú, Chính phủ cần giao Bộ Tài chính cấp kinh phí cho các trường đại học được phép đào tạo bác sĩ nội trú, và từ đó chuyển về bệnh viện nơi bác sĩ nội trú trực tiếp thực hành để chi trả. Theo đó, tiền lương cứng cho bác sĩ nội trú sẽ từ ngân sách Nhà nước, còn bệnh viện lo chi phí trực, phẫu thuật…

Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng việc miễn học phí cho bác sĩ nội trú cần được triển khai ngay lập tức. Chính sách này không chỉ đảm bảo đúng chuẩn mực quốc tế, mà còn mở ra cơ hội cho những bác sĩ trẻ có năng lực và đam mê nghề nghiệp, nhưng gặp khó khăn về điều kiện kinh tế, được tiếp tục theo đuổi con đường đào tạo chuyên sâu.

“Khi chính sách miễn học phí được thực thi, bác sĩ nội trú sẽ có thêm động lực, thêm niềm tự hào và trên hết là được trân trọng đúng với cống hiến của mình. Đây là trách nhiệm của Nhà nước, và Chính phủ vào cuộc mới giải quyết được tận gốc vấn đề mà các chuyên gia đầu ngành được đào tạo bài bản trong và ngoài nước mong mỏi lâu nay”, Giáo sư Lê Ngọc Thành khẳng định.

Đề xuất miễn học phí cho bác sĩ nội trú

Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Xuân Khoa - Trưởng Bộ môn Giải phẫu, Trường Đại học Y Hà Nội, nguyên bác sĩ nội trú khóa 17 (của Trường Đại học Y Hà Nội), cũng nhấn mạnh rằng bác sĩ nội trú là lực lượng đặc thù: vừa học, vừa trực, vừa tham gia điều trị gần như suốt ngày đêm.

Thầy Khoa cho biết, trước đây số lượng bác sĩ nội trú còn ít, như khóa của thầy chỉ khoảng 20 người và không phải đóng học phí. Nay, con số đã lên tới hàng trăm mỗi khóa, riêng Trường Đại học Y Hà Nội gần đây có tới khoảng hơn 400 chỉ tiêu.

Vì vậy, Phó Giáo sư Ngô Xuân Khoa cho rằng: “Nếu miễn hoặc giảm học phí cho bác sĩ nội trú thì rất tốt, đây là một chính sách rất nhân văn; song để thực hiện cần có lộ trình và sự phối hợp của nhiều bộ, ngành, bởi hiện nay quy mô đào tạo đã mở rộng, không chỉ riêng Trường Đại học Y Hà Nội mà nhiều trường y khác cũng đang tham gia đào tạo bác sĩ nội trú.”

Ảnh minh họa: VNU

Cũng từng là bác sĩ nội trú, bác sĩ Hoàng Giang, hiện công tác tại một bệnh viện tuyến trung ương ở Hà Nội, chia sẻ lại trải nghiệm những năm tháng làm bác sĩ nội trú của mình cách đây gần 30 năm về trước.

“Tôi vẫn nhớ như in những ngày gần như sống trọn trong bệnh viện. Rời kí túc xá từ tờ mờ sáng, về đến khi trời đã tối mịt, mỗi ngày làm việc 12-16 tiếng là chuyện thường. Có hôm trực thâu đêm, sáng hôm sau chỉ kịp uống vội cốc cà phê, ăn bát mì rồi lại lao vào công việc. Ngoài giờ bệnh viện, chúng tôi còn phải đọc sách, nghiên cứu, chuẩn bị thi cử với lượng kiến thức khổng lồ…”, bác sĩ Giang kể.

Dù vất vả, nhưng đó lại là quãng đời ông trân trọng nhất: “Chính những giờ phút khắc nghiệt ấy đã giúp chúng tôi trưởng thành nhanh chóng về chuyên môn, tích lũy kinh nghiệm thực tiễn quý báu, và quan trọng nhất là rèn cho mình bản lĩnh cùng trái tim của người thầy thuốc.”

Trước đề xuất miễn học phí cho bác sĩ nội trú, bác sĩ Giang bày tỏ sự ủng hộ: “Lịch học và làm việc của bác sĩ nội trú dày đặc, hầu như không có thời gian làm thêm để tự chủ tài chính, nên phần lớn đều phải dựa vào gia đình. Trong khi đó, học phí chương trình nội trú hiện nay khá cao, trở thành gánh nặng lớn cho những người mới ra trường chưa có thu nhập.”

Vì vậy, ông cho rằng miễn học phí cho toàn bộ bác sĩ nội trú không chỉ là chính sách nhân văn và công bằng, mà còn là sự ghi nhận xứng đáng cho cống hiến của những bác sĩ trẻ.

“Nếu chính sách này được thực hiện, chắc chắn sẽ có thêm nhiều sinh viên giỏi dấn thân vào con đường nội trú. Đó không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà còn là lời khẳng định rằng xã hội luôn trân trọng và đồng hành cùng những bác sĩ trẻ đang miệt mài rèn luyện để phụng sự sức khỏe nhân dân.”

Doãn Nhàn