Bác sĩ tư vấn dinh dưỡng ở trẻ 3 - 5 tuổi để phát triển toàn diện

Việc thiếu hụt dinh dưỡng có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, béo phì hoặc chậm phát triển trí tuệ, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.Báo Sức khỏe & Đời sống xin giới thiệu PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng, Giám đốc Trung tâm tư vấn, Phục hồi dinh dưỡng và Kiểm soát béo phì, Viện Dinh dưỡng Quốc gia giải đáp về những vấn đề này.

Hỏi: Bé nhà mình gần 3 tuổi, thời gian gần đây rất lười ăn, điều này khiến tôi rất lo lắng về sự phát triển chiều cao của bé. Vậy xin hỏi bác sĩ ở giai đoạn từ 3 đến 5 tuổi, trẻ đang phát triển như thế nào về thể chất và trí não, thưa bác sĩ?

nguyenle@yahoo.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng, Giám đốc Trung tâm tư vấn, Phục hồi dinh dưỡng và Kiểm soát béo phì, Viện Dinh dưỡng Quốc gia

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Từ 3 - 5 tuổi là giai đoạn "vàng" cho sự phát triển trí tuệ và khả năng vận động. Trẻ bắt đầu hoàn thiện các kỹ năng như nói, đi lại linh hoạt, khám phá môi trường xung quanh và bắt đầu học tập. Đây cũng là thời kỳ hệ tiêu hóa và miễn dịch còn non nớt, nên chế độ dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin và khoáng chất, đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Trong độ tuổi này trẻ tăng trung bình 2-3 kg cân nặng/năm, chiều cao tăng khoảng 6-8 cm/năm.

Hỏi: Bé nhà em đang 3 tuổi, rất lười ăn rau, hoa quả vì vậy, tình trạng này kéo dài khiến em lo lắng. Xin bác sĩ cho biết những loại vitamin và khoáng chất nào là cần thiết nhất cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi?

mebin@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Các vitamin và khoáng chất cần thiết bao gồm:

• Vitamin A: tăng cường thị lực, miễn dịch và phát triển tế bào.

• Vitamin D & Canxi: phát triển hệ xương và răng chắc khỏe.

• Vitamin C: tăng đề kháng, hấp thu sắt tốt hơn.

• Vitamin nhóm B (B1, B2, B6, B12): hỗ trợ chuyển hóa năng lượng, phát triển hệ thần kinh.

• Sắt: ngăn ngừa thiếu máu, giúp não phát triển.

• Kẽm: hỗ trợ vị giác, miễn dịch và tăng trưởng chiều cao.

Hỏi: Vai trò cụ thể của từng vitamin và khoáng chất là gì?

minhanh123@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng:

• Vitamin A giúp trẻ tránh khô mắt, tăng cường da niêm mạc, hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động bình thường để chống lại bệnh tật.

• Vitamin D và canxi là bộ đôi cần thiết để xương phát triển chắc khỏe, ngăn ngừa còi xương.

• Vitamin C tăng cường miễn dịch, giúp chống lại virus và vi khuẩn.

• Vitamin nhóm B giúp trẻ ăn ngon miệng, phát triển trí não.

• Sắt rất quan trọng cho chức năng tạo máu và phát triển trí tuệ.

• Kẽm thúc đẩy tăng trưởng, cải thiện tiêu hóa và tăng đề kháng.

Hỏi: Trẻ có thể nhận đủ vitamin và khoáng chất từ thực phẩm hàng ngày không, hay cần bổ sung thêm từ sản phẩm bên ngoài?

ngochaqc@gmail.com

Bổ sung các vitamin và khoáng chất thông qua thực phẩm hàng ngày.

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Trẻ hoàn toàn có thể hấp thu đủ vitamin nếu có chế độ ăn phong phú, đa dạng các nhóm thực phẩm như rau củ quả, thịt, cá, trứng, sữa… Tuy nhiên, với những trẻ biếng ăn, hấp thu kém, hay mắc bệnh đường tiêu hóa, đường hô hấp… thì có thể được chỉ định bổ sung vitamin tổng hợp. Việc bổ sung cần có hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng.

Hỏi: Con tôi 6 tuổi lười ăn điều này khiến tôi lo lắng, vậy xin bác sĩ cho biết, những dấu hiệu nào cho thấy trẻ đang bị thiếu hụt vitamin hoặc khoáng chất?

binhminh03@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Một số biểu hiện cho thấy trẻ đang bị thiếu hụt vitamin hoặc khoáng chất thường gặp gồm:

• Trẻ hay mệt mỏi, ngủ không ngon

• Chậm tăng cân, chiều cao

• Da khô, nứt nẻ, tóc dễ gãy rụng

• Chán ăn, rối loạn tiêu hóa, hay ốm vặt

• Trẻ kém tập trung, hay cáu gắt…

Nếu có các dấu hiệu trên, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám để đánh giá tình trạng dinh dưỡng và được tư vấn kịp thời.

Hỏi: Vợ tôi hay bổ sung vitamin tổng hợp cho con gái 8 tuổi. Việc này có thực sự cần thiết và an toàn không, bác sĩ?

binhnguyen@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Việc bổ sung vitamin tổng hợp không sai, nhưng phải đúng liều, đúng thời điểm và đúng nhu cầu của trẻ. Nếu trẻ đã có chế độ ăn tốt, việc bổ sung thêm có thể là không cần thiết. Thừa vitamin (đặc biệt là vitamin tan trong dầu như A, D…) có thể gây độc, ảnh hưởng tới gan, thận, xương và hệ thần kinh. Vì vậy, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung.

Hỏi: Những thực phẩm nào nên có trong khẩu phần ăn hàng ngày để giúp trẻ mẫu giáo hấp thu đủ vitamin tự nhiên?

hoanhoa@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Phụ huynh nên cho trẻ ăn đa dạng:

• Rau xanh, củ quả màu vàng cam: cà rốt, bí đỏ, rau dền, đu đủ (giàu β-caroten – tiền Vitamin A)

• Trái cây tươi: bưởi, ổi, quýt, kiwi (giàu vitamin C)

• Sữa và chế phẩm từ sữa: sữa công thức cho lứa tuổi, sữa chua, phô mai (giàu canxi, vitamin D)…

• Thịt, cá, trứng, gan…: cung cấp sắt, kẽm, vitamin A, vitamin nhóm B

• Ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt…), khoai củ,…: giàu vitamin B, chất xơ

Hỏi: Có những sai lầm phổ biến nào của phụ huynh trong việc cho trẻ ăn hoặc bổ sung vitamin không đúng cách?

nguyenhungquangninh@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Một số sai lầm thường gặp:

• Ép trẻ ăn quá nhiều nhưng không đa dạng thực phẩm

• Chỉ cho trẻ ăn những món "ưa thích", dẫn đến thiếu vi chất

• Tự ý mua vitamin tổng hợp mà không theo hướng dẫn của bác sĩ

• Lạm dụng thực phẩm chức năng thay vì cải thiện bữa ăn hàng ngày

• Nấu quá kỹ khiến vitamin bị hao hụt (đặc biệt là vitamin C, nhóm B)

Hỏi: Trẻ biếng ăn có nguy cơ thiếu vitamin không? Bác sĩ có lời khuyên gì trong trường hợp này?

duonghong39@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Trẻ biếng ăn có thể thiếu hụt nhiều vi chất, dẫn đến vòng luẩn quẩn: biếng ăn – thiếu chất – càng biếng ăn hơn. Với nhóm này, cha mẹ cần:

• Chia nhỏ bữa ăn, không ép ăn

• Đổi món linh hoạt, trình bày bắt mắt

• Ưu tiên thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa

• Có thể bổ sung thêm vitamin tổng hợp dạng siro/liquid theo chỉ định của bác sĩ

Hỏi: Tôi có hai cháu 3 tuổi và 5 tuổi. Xin bác sĩ có lời khuyên nào giúp tôi xây dựng chế độ ăn giàu vitamin, an toàn và phù hợp với trẻ 3–5 tuổi?

vuhungmic@gmail.com

PGS. TS. Nguyễn Trọng Hưng: Hãy nhớ rằng vitamin tốt nhất là vitamin từ thực phẩm tự nhiên. Phụ huynh nên:

• Duy trì bữa ăn cân bằng 4 nhóm chất: đạm – béo – tinh bột – rau quả

• Không lạm dụng đồ chiên rán, nước ngọt, bánh kẹo

• Tạo thói quen ăn uống lành mạnh từ nhỏ

• Khuyến khích trẻ vận động ngoài trời để tăng hấp thu vitamin D tự nhiên

• Khám dinh dưỡng định kỳ để theo dõi tình trạng phát triển của trẻ.

Hà An