Bài 1: Hội tụ tiềm năng, mở lối phát triển

Tận dụng tối đa lợi thế đặc thù…

Thực tế 50 năm qua, tính từ ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất đến nay – đặc biệt ngay trước thời điểm bộ máy hành chính của tỉnh Vĩnh Long mới sắp chính thức đi vào hoạt động, cả Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long đều sở hữu những lợi thế đặc thù, góp phần định hình bức tranh kinh tế - xã hội đa dạng của vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với lãnh đạo 3 tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long ngày 3/6/2025. Ảnh: TTXVN

Nằm ở vị trí trung tâm ĐBSCL, tỉnh Vĩnh Long (hiện tại) có thế mạnh trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao với các sản phẩm chủ lực như khoai lang, lúa chất lượng cao, cây ăn trái đặc sản (cam xoàn, bưởi Năm Roi). Bên cạnh đó, vùng đất này cũng từng được biết đến với truyền thống hiếu học, được mệnh danh là vùng đất “địa linh nhân kiệt”, giàu truyền thống văn hóa, lịch sử. Trải qua 300 năm hình thành và phát triển, tỉnh đã có một hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đa dạng gắn với các lễ hội, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người dân. Đây cũng là địa phương hiện có nhiều cơ sở giáo dục đại học và dạy nghề, định hướng trở thành trung tâm đào tạo nhân lực cho khu vực.

Chủ tịch UBND Vĩnh Long Lữ Quang Ngời cho biết, 50 năm sau ngày giải phóng, kinh tế của tỉnh phát triển theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; môi trường kinh doanh không ngừng được cải thiện, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh luôn được duy trì trong nhóm tốt của cả nước. Nhiệm kỳ 2020-2025, Vĩnh Long thực hiện ước đạt và vượt 23/24 chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, tổng sản phẩm ước tăng bình quân 6%/năm, quy mô nền kinh tế ước tăng 1,7 lần, GRDP bình quân đầu người ước tăng 1,69 lần so với nhiệm kỳ trước. Đến 4/2025, Vĩnh Long có 75/83 xã và 3/8 đơn vị hành chính cấp huyện được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, làm thay đổi đáng kể diện mạo nông thôn.

Với Trà Vinh, sau khi được tái lập vào 5/1992 trong bối cảnh kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, tỉnh đã có những bước phát triển vượt bậc nhờ sự quan tâm của Trung ương và sự đoàn kết của toàn dân. Kinh tế tỉnh đã đạt được những thành tựu ấn tượng; tốc độ tăng trưởng GRDP duy trì ở mức cao, đặc biệt cuối năm 2024 đạt 10,04%, đứng đầu khu vực ĐBSCL. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, với tỷ trọng công nghiệp - xây dựng tăng từ 7,24% (1991) lên 72,69% (2024). Quy mô kinh tế và GRDP bình quân đầu người tăng trưởng vượt bậc, lần lượt đạt hơn 96.600 tỷ đồng và 94,3 triệu đồng, gấp 129 lần so với năm 1992. Tỉnh đã thu hút hơn 5.800 doanh nghiệp, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm ngàn lao động và đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Lĩnh vực thương mại, dịch vụ và du lịch cũng phát triển sôi động.

Dấu ấn nổi bật là việc Trà Vinh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới vào năm 2024, với 100% xã đạt chuẩn. Song song đó, các lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng có nhiều chuyển biến tích cực. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đời sống người dân, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, không ngừng được cải thiện.

Với tầm nhìn đến năm 2050, Trà Vinh đặt mục tiêu trở thành tỉnh phát triển cao của vùng, với trung tâm kinh tế biển hiện đại và năng lượng sạch, tiếp tục viết nên những trang sử mới trong kỷ nguyên phát triển bền vững.

Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Hồ Thị Hoàng Yến thăm hỏi người dân trồng sầu riêng trên địa bàn tỉnh.

Nổi tiếng với danh xưng "xứ Dừa", Bến Tre - chiếc nôi của phong trào Đồng Khởi có thế mạnh vượt trội về kinh tế nông nghiệp, đặc biệt là các sản phẩm từ dừa và cây ăn trái đặc sản. Những năm gần đây, Bến Tre cũng đi đầu trong việc phát triển nông nghiệp hữu cơ, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, với chiến lược phát triển về hướng Đông giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030 theo Nghị quyết 04-NQ/TU, Bến Tre đang tập trung dồn sức đầu tư phát triển kinh tế biển.

Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Trần Ngọc Tam chia sẻ việc phát triển về hướng Đông thể hiện khát vọng Bến Tre phát triển đột phá... đồng thời phát huy thế mạnh của biển. Điều này bao gồm một số chương trình trọng điểm như lấn biển 50.000ha để phát triển đô thị biển, các khu, cụm công nghiệp, phát triển cảng biển loại II, dịch vụ logistics, và đẩy mạnh năng lượng sạch như 20 dự án điện gió đã được cấp chủ trương đầu tư (6 dự án đã triển khai) và dự án nhà máy Hydro xanh. Truyền thống đánh bắt, nuôi trồng thủy sản cũng được Bến Tre chú trọng với định hướng 4.000ha nuôi tôm công nghệ cao…

Cơ hội hiếm có để kiến tạo mô hình phát triển mới

Việc sáp nhập 3 tỉnh Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long (hiện tại) thành một đơn vị hành chính mới theo như nội dung Nghị quyết số 202/2025/QH15 mà Chủ tịch Quốc hội ký ban hành vào ngày 12/6/2025 là một bước đi chiến lược, hứa hẹn mở ra không gian phát triển rộng lớn cho vùng trung tâm ĐBSCL. Đặc biệt, đúng như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại buổi làm việc vào ngày 3/6 vừa qua với Thường trực Tỉnh ủy 3 tỉnh, việc hợp nhất này "không chỉ đơn thuần là giải pháp tổ chức lại địa giới hành chính mà quan trọng hơn là một lựa chọn có tính đột phá nhằm tái thiết cấu trúc phát triển theo hướng tích hợp, đồng bộ và hiệu quả".

Theo Nghị quyết số 202/2025/QH15, tỉnh Vĩnh Long mới sẽ có diện tích tự nhiên 6.296 km² và dân số ước 4.257.581 người.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt 3 tỉnh, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh, việc hợp nhất ba tỉnh là quyết định có tính chiến lược đã được đánh giá, cân nhắc kỹ lưỡng trên hành trình hiện thực hóa các Nghị quyết lớn của Bộ Chính trị về phát triển vùng ĐBSCL, phát triển kinh tế tư nhân, khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới tổ chức chính quyền và nâng cao năng lực thực thi chính sách ở cấp địa phương. Để phát triển nhanh và bền vững sau sáp nhập, cần nhìn nhận toàn bộ quá trình này như một cơ hội hiếm có để kiến tạo mô hình phát triển mới hiện đại hơn về tư duy, hiệu quả hơn về tổ chức, sâu sắc hơn về liên kết vùng và mạnh mẽ hơn về năng lực cạnh tranh.

Thu hoạch nghêu ở Thạnh Phú, Bến Tre.

Tổng Bí thư yêu cầu, tỉnh Vĩnh Long mới phải chủ động chuyển mình từ tư duy nhiệm kỳ sang tư duy chiến lược dài hạn, phải có tầm nhìn và sự kiên định, nhất quán; từ quản lý hành chính sang kiến tạo phát triển; từ hành động đơn lẻ sang phối hợp tổng thể giữa cấp ủy, chính quyền, doanh nghiệp và người dân; cần khẩn trương cụ thể hóa các Nghị quyết mới đây của Trung ương thành chương trình hành động rõ mục tiêu, có lộ trình, có con người chịu trách nhiệm và có kết quả cụ thể.

Nhấn mạnh việc hợp nhất ba tỉnh là thời cơ để xác lập một tầm nhìn phát triển mới, có tính đột phá, tích hợp, nhanh và bền vững, Tổng Bí thư đề nghị, địa phương mới cần được định vị lại trong tổng thể phát triển vùng ĐBSCL, gắn kết chặt chẽ với các trục liên kết vùng - ven biển - xuyên sông Mekong và hành lang kinh tế quốc gia, đồng thời chủ động kết nối với Chiến lược phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng biến đổi khí hậu, Nghị quyết số 13-NQ/TW và các quy hoạch cấp vùng, quốc gia. Tỉnh cần chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng truyền thống sang mô hình phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh, liên kết vùng và chuyển đổi số, phù hợp với yêu cầu phát triển hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng.

Thái Bình