Bài 1: Rà soát, xử lý các dự án nhà ở xã hội chậm triển khai

Ngày 25/10, đoàn giám sát HĐND TPHCM do đại biểu Nguyễn Thị Thanh Vân - Trưởng ban Đô thị HĐND Thành phố (TP), làm trưởng đoàn giám sát tại Sở Xây dựng, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính, Cục thuế TPHCM về giám sát việc triển khai, thực hiện các dự án NƠXH trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2016 - 2025.

NOXH chưa đáp ứng cho người có thu nhập thấp

Ông Phạm Đăng Hồ - Trưởng phòng Phát triển nhà và Thị trường bất động sản - Sở Xây dựng báo cáo, giai đoạn 2016 - 2020, TPHCM có 19 dự án NƠXH đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, cung ứng cho thị trường 1,23 triệu m2 sàn, tương ứng 14.954 căn hộ; 1 dự án nhà lưu trú công nhân, tổng diện tích đất 7 ha, quy mô 1.449 phòng, đáp ứng 7.596 chỗ ở cho công nhân. Giai đoạn 2021 - 2025 (đến hết Quý II năm 2023), TP đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 2 dự án với diện tích đất 18.459,6m2, diện tích sàn xây dựng 59.893m2, quy mô 623 căn hộ; có 7 dự án NƠXH và nhà lưu trú công nhân đang thi công với quy mô 4.996 căn hộ, tổng diện tích sàn 383.258m2, trong đó có 6 dự án NƠXH với quy mô 3.956 căn hộ, tổng diện tích sàn 289.326m2; 1 dự án nhà lưu trú công nhân với 1.040 căn, tổng diện tích sàn 93.932m2; có 82 dự án đang được thống kê để theo dõi trong kế hoạch phát triển NƠXH.

Trưởng ban Đô thị HĐND TP Nguyễn Thị Thanh Vân phát biểu kết luận

Theo đánh giá, kết quả phát triển NƠXH thời gian qua chưa thể đáp ứng hết nhu cầu rất lớn về NƠXH của người thu nhập thấp và cán bộ công chức, viên chức có khó khăn về nhà ở trên địa bàn TP. Qua thực tiễn triển khai các dự án NƠXH, ông Phạm Đăng Hồ thừa nhận vẫn còn bất cập, vướng mắc cần tháo gỡ... Đối với các dự án NƠTM có quy mô sử dụng đất trên 10 ha, tuy đã xác định quỹ đất 20% xây dựng NƠXH, nhưng chủ đầu tư dự án chậm triển khai bồi thường giải phóng mặt bằng hoặc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nên chưa triển khai đầu tư xây dựng.

Về bồi thường, giải phóng mặt bằng, quy định đối với dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất, nhưng thực tế các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng NƠXH đã tạo lập quỹ đất bằng cách tự thỏa thuận với người dân chi phí để giải phóng mặt bằng. Hiện nay chưa có hướng dẫn đưa chi phí này vào giá thành thực tế triển khai dự án.

Quỹ đất để phát triển NƠXH hiện nay chủ yếu từ quỹ đất 20%, chủ đầu tư dự án NƠTM phải bàn giao và đất do các doanh nghiệp tự bồi thường, giải phóng mặt bằng để đầu tư xây dựng. Loại hình NƠXH chưa đa dạng, các loại căn hộ có diện tích nhỏ từ 25 đến 30m2 với giá bán từ 300 đến 400 triệu đồng/căn, NƠXH để cho thuê, mua còn ít, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế; chủ đầu tư các dự án NƠTM chậm bàn giao quỹ đất 20% tại dự án cho Nhà nước hoặc chậm triển khai dự án NƠXH trên phần đất 20% này.

Đối với cơ chế, chính sách, ông Phạm Đăng Hồ cho rằng, nguồn vốn dài hạn để hỗ trợ các chủ đầu tư vay thực hiện dự án NƠXH, vay vốn xây dựng, các đối tượng được hưởng chính sách NƠXH vay vốn mua nhà chưa ổn định; theo quy định, các dự án NƠXH phải dành tối thiểu 20% số căn hộ của dự án để cho thuê, sau 5 năm mới được bán, làm chậm thu hồi vốn, dẫn đến kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, TP đã có chính sách cho vay đối với các đối tượng thu nhập thấp (hưởng lương từ ngân sách) thông qua Quỹ Phát triển nhà ở TP (được vay tối đa 900 triệu đồng với lãi suất ưu đãi 4,7%/năm). Tuy nhiên, mức vay này còn thấp so với giá trị căn nhà và đối tượng được vay còn hạn chế. Do đó, TP cần tăng mức cho vay và mở rộng đối tượng được vay vốn.

Nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại TPHCM rất lớn

Cần tạo nguồn vốn dài hạn, ổn định với lãi suất ưu đãi

Tại giám sát, đại diện Sở Xây dựng TPHCM kiến nghị Trung ương cần ban hành văn bản hướng dẫn, thống nhất quy trình, thủ tục đầu tư xây dựng dự án nhà ở nói chung và NƠXH nói riêng để các địa phương triển khai thực hiện theo hướng cắt giảm hoặc liên thông các thủ tục, rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, chi phí thực hiện trong hoạt động đầu tư xây dựng. Nghiên cứu ban hành quy định hướng dẫn việc xác định, phân bổ và hoàn trả các chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng và chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho chủ đầu tư dự án NƠTM, trong trường hợp chủ đầu tư bàn giao lại cho Nhà nước quỹ đất ở 20% để xây dựng NƠXH. Ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển NƠTM giá phù hợp, nhà ở cho thuê, nhằm tạo thêm nguồn cung về nhà ở cho các đối tượng công nhân người lao động có thu nhập thấp.

Trung ương cho phép UBND TPHCM quyết định hình thức thực hiện nghĩa vụ NƠXH đối với các dự án phát triển NƠTM, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2 ha đến dưới 10 ha theo 1 trong 3 hình thức: hoặc dành quỹ đất 20% để xây dựng NƠXH, hoặc chuyển giao quỹ nhà ở tương đương với giá trị quỹ đất 20% tính theo giá đất mà chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước tại thời điểm chuyển giao để sử dụng làm NƠXH, hoặc nộp bằng tiền tương đương giá trị quỹ đất 20% theo giá đất của chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Đối với các dự án phát triển NƠTM, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 10 ha trở lên, thực hiện nghĩa vụ NƠXH bằng hình thức dành quỹ đất 20% trong dự án theo quy định.

Bố trí vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam để thực hiện chính sách NƠXH theo Luật Nhà ở 2014, giúp các doanh nghiệp vay đầu tư phát triển NƠXH. Cần tạo nguồn vốn dài hạn, ổn định với lãi suất ưu đãi nhằm hỗ trợ cho chủ đầu tư vay để thực hiện dự án NƠXH và các đối tượng được hưởng chính sách về nhà ở được vay mua nhà. Cho phép thành lập doanh nghiệp chuyên biệt trực thuộc TP để đầu tư, phát triển, quản lý NƠXH trên địa bàn.

Trao đổi về việc cấp Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (GCN) cho các đối tượng được sở hữu NƠXH, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho biết, qua rà soát giai đoạn từ năm 2016 - 2023, có 20 dự án có quyết định giao đất để thực hiện dự án NƠXH, trong đó có 18 dự án thuộc giai đoạn 2016 - 2020. Tính đến nay, có 6 dự án đã và đang được cấp GCN.

Kết luận tại giám sát, bà Nguyễn Thị Thanh Vân cho rằng, triển khai thực hiện các dự án NƠXH trên địa bàn TPHCM giai đoạn 2016 - 2025 có kết quả nhất định trong thời gian qua. Nhưng trong quá trình thực hiện dự án gặp nhiều khó khăn, vướng mắc chưa được giải quyết triệt để.

Trong thời gian tới, bà Nguyễn Thị Thanh Vân đề nghị các sở, ngành liên quan tăng cường phối hợp chặt chẽ hơn để triển khai thực hiện các dự án NƠXH trên địa bàn TP trong giai đoạn tiếp theo. Các đơn vị nghiêm túc chấn chỉnh và nhìn nhận trách nhiệm để thời gian tới phối hợp tốt hơn. Cụ thể là chưa xác định số tiền tương đương giá trị quỹ đất 20% xây dựng NƠXH trong các dự án NƠTM thuộc diện thực hiện nghĩa vụ tài chính. Từ đó, bố trí nguồn vốn bố trí xây dựng NƠXH trên các khu đất công, đất sạch.

Trưởng Ban Đô thị HĐND TP đề nghị Sở Xây dựng rà soát khó khăn, vướng mắc tại các dự án NƠXH, đặc biệt là dự án chưa triển khai, chậm triển khai để đánh giá cụ thể và đôn đốc, theo dõi tiến độ, đề xuất thực hiện. Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát đất đai có nguồn gốc đất công đối với 12 dự án trình Ban chỉ đạo 167 để sắp xếp, xử lý các khu đất thuộc nhà nước quản lý. "Đồng thời, rà soát các khu đất chậm đưa vào sử dụng, xử lý như thế nào để triển khai thực hiện nghiêm túc nhằm tránh lãng phí nguồn lực đất đai. Có những dự án giao đất từ năm 2003, 2005 nhưng đến nay chưa thực hiện cũng đề nghị tham mưu và đề xuất xử lý" - bà Vân nhấn mạnh.

(Còn tiếp...)

Lê Ngân