Bài 2: No ấm vùng cao Lù Dì Sán

Giữ bình yên nơi biên cương

Mặc dù đã vào tháng 9, nhưng có những ngày, cái nắng như lửa đốt bao phủ thung lũng Lù Dì Sán, xã Si Ma Cai (tỉnh Lào Cai) biến vùng đất thượng nguồn sông Chảy thành “sa mạc” bởi khí hậu khô nóng. Bất chấp thời tiết khắc nghiệt, những ngày gần đây anh Giàng Seo Sừ, dân tộc Mông, thành viên Tổ Bảo vệ an ninh trật tự thôn Lù Dì Sán lại cùng các thành viên trong Tổ thường xuyên làm nhiệm vụ tuần tra trên tuyến đường trục thôn.

Anh Giàng Seo Sừ cùng thành viên Tổ Bảo vệ an ninh trật tự thôn Lù Dì Sán thường xuyên tuần tra đảm bảo an ninh tuyến đường trục thôn.

Do ảnh hưởng của những trận mưa lớn từ tháng 7, tuyến đường vào thôn Lù Dì Sán xuất hiện nhiều điểm sạt lở nguy hiểm. Anh Sừ cùng mọi người cắm biển cảnh báo khu vực có nguy cơ sạt lở, căng dây làm rào chắn tạm, tuyên truyền cho bà con đi lại an toàn, cũng như thực hiện các biện pháp phòng tránh mưa lũ, sạt lở đất, đảm bảo an toàn về tính mạng và tài sản trong mùa mưa bão.

Anh Sừ và thành viên Tổ Bảo vệ An ninh trật tự thôn tuyên truyền với người dân về đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.

Là người dân trong thôn Lù Dì Sán, đang chở vợ và hai con nhỏ trên xe máy đi trên đường trục thôn đến nhà bố mẹ chơi, anh Thào Seo Châu được anh Sừ gọi dừng xe để tuyên truyền, nhắc nhở về việc đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông. Dù là đường thôn, khoảng cách di chuyển không xa, nhưng bà con cần phải chấp hành nghiêm túc quy định của pháp luật, đội mũ bảo hiểm, không uống rượu bia khi lái xe, để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình. Anh Châu rất cảm ơn anh Sừ và Tổ Bảo vệ An ninh trật tự thôn đã tận tình tuyên truyền các quy định về pháp luật an toàn cho các thành viên trong gia đình anh.

Trò chuyện với chúng tôi, anh Giàng Seo Sừ chia sẻ: Mấy năm trở lại đây, tôi cùng với lực lượng Công an, Bộ đội biên phòng thường xuyên tuyên truyền, giúp bà con đã thay đổi nhận thức, hạn chế hẳn việc vi phạm pháp luật. Lù Dì Sán có 100% đồng bào Mông, hiện không có người nghiện ma túy, không có ai xuất nhập cảnh trái phép qua biên giới.

Không chỉ là nòng cốt trong công tác tuyên truyền pháp luật và các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước tới Nhân dân, anh Sừ còn là người có uy tín của thôn, tích cực hòa giải các vụ mâu thuẫn nhỏ trong thôn, giữ cho thôn biên giới luôn bình yên. “Từ đầu năm 2025 đến nay, trong thôn xảy ra 2 vụ tranh chấp đất đai. Sau khi tìm hiểu kỹ thông tin, tôi tuyên truyền, giải thích cho bà con hiểu, để ai sai thì sửa sai, rút kinh nghiệm, giữ cho tình làng nghĩa xóm luôn bền chặt. Những năm trước, các vụ tranh chấp đất đai, mâu thuẫn gia đình đều được hòa giải ngay tại thôn, không để phát sinh thành vụ việc lớn. Vì thế, tình hình an ninh trật tự của thôn Lù Dì Sán luôn đảm bảo” - anh Sừ cho biết.

Người mang cây lúa xuống vùng đất ven biên

Trong các thôn biên giới của xã Si Ma Cai, Lù Dì Sán là thôn xa xôi, khó khăn nhất. Trước đây, Lù Dì Sán giống như một “ốc đảo” dưới thung sâu, một mặt giáp với Trung Quốc, một bên giáp với xã Xín Mần, tỉnh Hà Giang cũ. Cách đây 8 năm, đường vào Lù Dì Sán vẫn là đường cấp phối và đường đất. Để mang được con gà, con lợn lên chợ Si Ma Cai bán, nếu không muốn đi đường xa gần 20 km, bà con phải đi theo đường mòn dốc ngược vượt qua đỉnh núi đá trắng sừng sững mất nửa ngày mới tới chợ.

Diện mạo nông thôn mới ở thôn người Mông Lù Dì Sán.

Tìm hiểu thêm về thôn Lù Dì Sán, tôi được biết đa phần đồng bào Mông ở đây di chuyển từ thôn Lao Chải, Seo Khai Hóa xuống vùng đất ven sông đất đai rộng rãi để lập nghiệp theo chương trình di dân ra biên giới. Ngày đó, thôn mới có mấy chục chục nóc nhà, cơ bản là nhà đất làm nhỏ như chiếc chuồng trâu. Cuộc sống của bà con đồng bào Mông Lù Dì Sán còn nhiều khó khăn, quần áo không đủ mặc, bữa ăn chỉ có mèn mén thay cơm. Có những hộ dân không vượt qua được khó khăn đã bỏ về thôn cũ.

Năm 2003, anh Giàng Seo Sừ cùng gia đình di chuyển từ thôn Seo Khai Hóa xuống Lù Dì Sán để phát triển kinh tế. Ở vùng đất khát này, nguồn nước khan hiếm, khí hậu khắc nghiệt, nên bà con chỉ trồng cây ngô, cây lạc. Thấy cuộc sống bà con khó khăn quá, phải sống nhờ gạo hỗ trợ của Nhà nước, nhiều khi cơm không đủ ăn, anh bàn với gia đình trồng thêm lúa nương để có gạo ăn. Nhiều người nghe thế bảo anh làm chỉ mất công thôi, vì vùng đất này chưa ai trồng được cây lúa cả.

Nói là làm, mùa xuân năm đó, anh Sừ cùng gia đình cải tạo lại mảnh nương, gieo từng nắm thóc xuống mảnh đất khô. Mất bao công sức đổ những giọt mồ hôi trên mảnh nương dốc, chẳng mấy chốc những vạt lúa đã lên xanh. Có những chỗ đất cằn, cây lúa "khó nhọc" mọc lên từng chút một. Trồng lúa nương vào tháng 3, thì sang tháng 5 anh Sừ trồng thêm ngô xen với lúa.

Đến năm 2016, an ninh lương thực ở Lù Dì Sán được đảm bảo, đồng bào Mông đã không còn phải ăn mèn mén thay cơm nữa. Bản thân anh Sừ thì chuyển sang cấy lúa nương là chính, mỗi năm thu hoạch 3 tấn lúa nương và khoảng 1 tấn ngô.

Không chỉ tiên phong phát triển kinh tế gia đình, anh Giàng Seo Sừ còn tích cực tuyên truyền và chia sẻ kiến thức với bà con trong thôn Lù Dì Sán.

Với suy nghĩ muốn an cư nơi biên giới thì cần phải có cuộc sống ấm no, anh Giàng Seo Sừ tiên phong phát triển kinh tế. Anh tập trung vào chăn nuôi trâu, dê. Để tháo gỡ khó khăn về thức ăn cho đàn gia súc, anh trồng thêm cỏ voi nên mùa đông giá lạnh trâu vẫn có cỏ ăn. Thời điểm đàn gia súc phát triển mạnh nhất, gia đình anh Sừ có 6 con trâu, 10 con dê, gần chục con lợn. Ngoài ra, anh còn tích cực nuôi ong lấy mật. Mỗi năm, từ những tổ ong nuôi trong thùng gỗ, hang đá, anh thu hoạch khoảng 80 lít mật ong, bán được hơn 20 triệu đồng. Sản phẩm mật ong của anh Sừ đã được công nhận sản phẩm OCOP của địa phương.

Đến thăm thôn Lù Dì Sán hôm nay, chúng tôi ngỡ ngàng trước sự khởi sắc của vùng đất này. Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, thôn đã có đường bê tông, có điện lưới quốc gia, trường học được xây dựng to đẹp. Thôn Lù Dì Sán có 66 hộ dân thì có 30 hộ đã xây được nhà khang trang, kiên cố. Tiêu biểu như các anh: Hoàng Seo Chô, Sùng Seo Tủa, Giàng Seo Plấu, Sùng Seo Hồ, Lù Seo Củi, Thào Seo Chính… Đến nay, thôn chỉ còn hơn hai chục hộ nghèo. Một cuộc sống bình yên, no ấm đã hiện hữu ở nơi trước kia là “ốc đảo” gian khó.

Tuấn Ngọc - Kiều Lê