Bài 3: Khơi mạch nguồn yêu nước từ quá khứ tới tương lai

Tình đồng đội từ trong gian khó đến hòa bình

Tháng 12-1991, Ban liên lạc chiến sĩ yêu nước và cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò được thành lập. Theo cựu tù Nguyễn Tiến Hà, hiện là Trưởng ban liên lạc chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày Nhà tù Hỏa Lò, ngày 19-12-1991, một tổ chức “tình nghĩa” được thành lập, đó chính là “Tổ chức và Ban liên lạc các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò (thời kỳ 1946-1954)” với tôn chỉ, mục đích: “Trong tù: Kiên trung bất khuất. Ngoài đời: Tình nghĩa thủy chung”. Sau đó 1 năm, các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò thời kỳ 1930-1945 và thời kỳ 1946-1954 đã họp bàn và hợp nhất thành một tổ chức, lấy tên là: Ban liên lạc chiến sĩ yêu nước và cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò (1930-1954).

Thế hệ trẻ tham quan Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Đến nay, Ban liên lạc chiến sĩ yêu nước và cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò đã có hơn 30 năm hoạt động ý nghĩa. Ban liên lạc đã thường xuyên chăm lo đời sống vật chất tinh thần cho hội viên; hoàn thành cuốn hồi ký "Nhà tù Hỏa Lò, trường học yêu nước và cách mạng"; giao lưu giữa cựu tù chính trị Hỏa Lò với đoàn viên thanh niên Thủ đô; tập trung chăm lo đời sống hội viên, tiếp tục tích cực có những đóng góp cho xã hội và đất nước.

Những cựu tù chính trị tại Hỏa Lò năm xưa giờ chỉ còn lại hơn trăm người, đều đã ở tuổi cao, sức yếu nhưng theo ông Dương Tự Minh, cựu tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò, điều xúc động, an ủi và động viên lớn nhất với những cựu tù chính trị Hỏa Lò năm xưa là họ luôn nhận được sự quan tâm rất sâu sắc và chu đáo của Thành ủy và UBND TP Hà Nội. Chính sự quan tâm này cũng là động lực để những cựu tù chính trị tại Hỏa Lò sống “tốt đời, đẹp đạo”, trở thành tấm gương mẫu mực. Đặc biệt, với việc thành lập một ban liên lạc, các cựu tù chính trị năm xưa có cơ hội được gặp gỡ, giao lưu với đồng đội, cho đến nay, Ban liên lạc chiến sĩ yêu nước và cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò luôn giữ vững tôn chỉ, mục đích hoạt động, trong đó luôn quan tâm, chăm lo đến hội viên là những cựu tù chính trị đang sinh sống trên địa bàn Thủ đô.

Cổng vào Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Theo NSƯT Hoàng Quân Tạo, một thành viên trong Ban liên lạc các chiến sĩ yêu nước, cách mạng bị địch bắt tù đày Nhà tù Hỏa Lò, ông thường xuyên cùng đồng đội trở lại Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò, vừa để tri ân, tưởng nhớ một thời kỳ gian khó nơi ngục tối, vừa là cơ hội để đồng đội cũ gặp gỡ, hàn huyên, chia sẻ những thay đổi trong cuộc sống. Với những cựu tù chính trị thì dù ở trong chốn lao tù hay khi được sống trong hòa bình, tình đồng chí, đồng đội vẫn không bao giờ phai mờ. Nếu như trước đây, trong chốn lao tù, các cựu tù cùng động viên nhau vượt qua xiềng xích, phát huy phẩm chất kiên trung, bất khuất, thì dưới thời bình, các cựu tù lại cùng hỗ trợ nhau trong cuộc sống, vươn lên phát triển kinh tế gia đình, trở thành tấm gương sáng cho con cháu noi theo, đồng thời cùng nhau giữ vững tinh thần yêu nước.

Hiện nay, các hội viên trong Ban liên lạc đều ở độ tuổi từ 80 đến trên dưới 100 tuổi, lại mang trong mình nhiều thương tích, bệnh tật do tuổi cao, do hậu quả của những đòn tra tấn dã man của kẻ địch. Mặc dù vậy, các bác vẫn tích cực tổ chức các hoạt động nghĩa tình đồng đội, tương thân, tương ái, giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Theo Ủy viên Trung ương Đảng, Phó bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến, các cựu tù là biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng; nhiều bác đã được ghi danh trong các trang sử vẻ vang, không chỉ của Thủ đô Hà Nội mà còn của cả dân tộc.

Sáng ngời phẩm chất kiên trung, bất khuất.

Truyền ngọn lửa yêu nước đến thế hệ trẻ

Cũng từ khi được thành lập đến nay, Ban liên lạc chiến sĩ yêu nước và cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò đã phối hợp chặt chẽ với Ban quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò trong việc gìn giữ, phát huy giá trị của di tích. Các hội viên trong Ban liên lạc đã nhiệt tình tham gia các hoạt động giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Đó là những dịp để các cựu tù chính trị trò chuyện, truyền ngọn lửa yêu nước, bầu nhiệt huyết cách mạng tới các em học sinh, sinh viên, đoàn viên thanh niên đến từ các cơ quan, đơn vị, nhà trường trên địa bàn thành phố. Có thể nói, các cựu tù Hỏa Lò chính là tấm gương cho các thế hệ mai sau viết tiếp trang sử vàng của đất nước.

Tìm hiểu về Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Trung úy Lê Văn Ba, Bí thư Đoàn Thanh niên Trung đoàn Cảnh sát cơ động, Công an TP Hà Nội cho biết: “Sự hy sinh của những chiến sĩ trong Nhà tù Hỏa Lò là minh chứng cho lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần cách mạng quả cảm, sức chiến đấu mãnh liệt của thế hệ cách mạng đi trước. Bản thân cũng như nhiều đảng viên trẻ, đoàn viên thanh niên của đơn vị mỗi khi tham quan, dâng hương tại Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ trong Nhà tù Hỏa Lò đều trào dâng sự xúc động, tự hào tự đáy lòng. Những cảm xúc, tình cảm đó đã tiếp thêm sức mạnh, tạo động lực lớn để bản thân tôi cũng như các chiến sĩ trẻ trong đơn vị không ngừng ra sức học tập, rèn luyện, chiến đấu theo gương những thế hệ cách mạng đi trước, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam yêu dấu, xứng đáng là những người kế tục sự nghiệp cách mạng của các bậc tiền bối”.

Đông đảo đoàn viên thanh niên, cán bộ trẻ lắng nghe thuyết minh tại Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Rõ ràng, càng trân trọng và tự hào về lịch sử bao nhiêu, chúng ta càng ý thức sâu sắc rằng, nền độc lập tự do, hòa bình, thống nhất của hôm nay phải đổi bằng máu xương, tuổi xuân, hạnh phúc của biết bao thế hệ. Thắp lửa tri ân công lao của các thế hệ đi trước là điều thế hệ hôm nay phải luôn ghi lòng, tạc dạ.

Thượng úy Nguyễn Hữu Cương, chính trị viên, Bí thư Đoàn cơ sở Đoàn 275, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh chia sẻ: “Là một cán bộ làm công tác thanh niên, nhiều lần tổ chức cho đoàn viên thanh niên tới tham quan, học tập tại Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò, trước hết tôi vô cùng cảm phục tinh thần quả cảm bất khuất, lòng yêu nước, ý chí sắt đá của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt, cầm tù tại Hỏa Lò. Giữa xà lim u tối, song sắt lạnh lẽo của chốn ngục tù, với ý chí cách mạng kiên trung và tinh thần lạc quan, các bậc tiền bối đã biến nơi đây thành một trường học cách mạng, một nơi trui rèn, thử thách bản lĩnh và lòng yêu nước. Mỗi buồng giam, mỗi câu chuyện, mỗi tấm gương, mỗi sự hy sinh tại nơi “địa ngục trần gian” đều thấm máu của các bậc cha anh, cho đến bây giờ vẫn đem tới cho chúng tôi cảm xúc mãnh liệt, vô cùng cảm phục và tự hào về các thế hệ đi trước.

Dâng hương tại Đài tưởng niệm trong Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Được giao lưu với các bác, lắng nghe những câu chuyện về các cựu tù chính trị Hỏa Lò đã thể hiện chân thực nhất về truyền thống cách mạng, sự bất khuất của cả một thế hệ anh hùng và tấm gương thực tế về 10 lời thề danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam qua đó truyền thêm lửa yêu nước, tinh thần tự hào cách mạng cho các thế hệ trẻ nói chung và các đoàn viên của Đoàn cơ sở Đoàn 275 nói riêng”.

Theo Thượng úy Nguyễn Hữu Cương, mặc dù nhiệm vụ của các thế hệ là khác nhau, nhưng trong thời đại ngày nay những tấm gương của các cựu tù Hỏa Lò không chỉ đem đến cảm xúc cảm phục và niềm tự hào mà còn là những bài học giá trị cần được phát huy, đó là: Bài học về lòng yêu nước, trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; về ý chí kiên cường, bất khuất, tinh thần kỷ luật và sự lạc quan khi đứng trước những khó khăn, thử thách và bài học về sức mạnh của tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái trong mọi hoàn cảnh.

Cán bộ, chiến sĩ Đoàn Thanh niên Trung đoàn Cảnh sát cơ động, Công an TP Hà Nội chụp ảnh lưu niệm tại Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Rõ ràng, mặc dù không còn chiến tranh, không còn những ngày tháng trong ngục giam u tối nhưng không phải vì thế mà lòng yêu nước, ý chí bất khuất kiên trung của những cựu tù chính trị Hỏa Lò-những đảng viên cộng sản bị phai mờ. Ngược lại, trong cuộc sống hiện đại, những phẩm chất ấy lại càng trở nên lấp lánh, như “ngọc càng mài càng sáng”, giúp lan tỏa truyền thống, khơi dậy tự hào, xây dựng Thủ đô Hà Nội trong thời đại mới.

LỆ HUYỀN-NGUYỄN THẢO-BĂNG CHÂU