Bãi bỏ điều kiện kinh doanh và chuyện nuôi chim yến không biết... xin phép cơ quan nào

Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm có ý kiến, để kinh tế Việt Nam tăng trưởng 8% trở lên cần tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh. Trong đó, mục tiêu phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và chi phí kinh doanh, chi phí không chính thức. Cải cách thể chế phải theo hướng bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết…

Việc này nhằm phấn đấu trong vòng hai, ba năm, môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong tốp 3 của Asean.

Trước chỉ đạo này, nhiều doanh nghiệp đồng tình và mong muốn công tác giải quyết thủ tục hành chính cần cải thiện hơn.

Doanh nghiệp Nhật Bản than phiền thủ tục hành chính phức tạp

Theo kết quả khảo sát thực trạng doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại nước ngoài năm 2024, lợi thế của môi trường kinh doanh tại Việt Nam là “quy mô thị trường/tiềm năng tăng trưởng”, “chi phí nhân công rẻ”… vượt trên mức trung bình của ASEAN.

Bên cạnh đó, những yếu tố rủi ro hàng đầu là “thủ tục hành chính phức tạp (xin giấy phép...)”, “hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện..." với tỉ lệ doanh nghiệp Nhật Bản trả lời lần lượt là 64,2%; 57,8%, tăng mạnh so với năm 2019.

Theo các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, thủ tục hành chính liên quan đến phòng cháy chữa cháy phải mất hơn hai tháng để hoàn tất và việc phê duyệt rất khó khăn. Những yêu cầu về tài liệu cần thiết thay đổi tùy thuộc vào người phụ trách, dẫn đến quá trình làm thủ tục mất rất nhiều thời gian.

Đồng thời, có quá nhiều thay đổi về luật liên quan đến giấy phép kinh doanh và thuế, cũng như nội dung thay đổi không phản ánh đúng thực tiễn.

Theo ông Matsumoto Nobuyuki, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM, thực tế tại văn phòng JETRO, các doanh nghiệp Nhật đến tư vấn và phàn nàn nhiều về thủ tục hành chính gây mất nhiều thời gian.

Cụ thể như việc xin giấy phép đầu tư có doanh nghiệp phải mất cả năm trời hay thủ tục liên quan đến xây dựng nhà xưởng cũng mất đến sáu tháng.

Cũng theo ông Matsumoto Nobuyuki, trước khi đầu tư vào Việt Nam, doanh nghiệp Nhật Bản thường tham khảo ý kiến từ những doanh nghiệp đi trước. Nếu họ nghe thủ tục hành chính phức tạp, hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, tính thiếu minh bạch trong pháp luật vẫn còn… sẽ làm chùn bước nhà đầu tư mới.

Trong khi đó, một doanh nghiệp Việt Nam không muốn nêu tên cho biết, công tác giải quyết thủ tục hành chính của chúng ta lâu nay vẫn rất rườm rà. Chẳng hạn, để được hoàn thuế giá trị gia tăng, doanh nghiệp phải chạy đi chạy lại nhiều lần, có khi công ty mất cả năm trời mới nhận được quyền lợi theo quy định pháp luật.

"Bên cạnh đó, công ty tôi làm hồ sơ xin cấp phép gia công cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam cũng vô cùng khó khăn, chúng tôi chỉ mong khi thực hiện tất cả thủ tục hành chính, đề nghị sở ngành phải có thời hạn trả lời các thủ tục này” - lãnh đạo đơn vị này kiến nghị.

Ông Lê Thành Đại, Chủ tịch Hiệp hội Yến sào Việt Nam cho biết, nghề nuôi yến trong nhà là một nghề chăn nuôi đặc thù, với mô hình nhà nuôi hoặc trang trại được xây nhiều tầng giống nhà ở.

Tuy nhiên, khi cá nhân hay bất kỳ tổ chức nào có nhu cầu xây dựng cơ sở nuôi chim yến không biết xin phép cơ quan nào và loại đất nào được cấp phép vì hiện nay xây nhà yến trên đất thổ cư hay cả đất nông nghiệp đều vướng các quy định về xây dựng.

Hiện nay, cả nước có hơn 80% nhà nuôi yến chưa được công nhận do vướng quy định về xây dựng khi nhà yến tồn tại trên đất thổ cư hoặc đất nông nghiệp. Tại nhiều địa phương, các chủ nhà nuôi yến gặp khó khăn khi xin xác nhận nguồn gốc tổ yến để bán cho các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu. Trong khi đây là bước đầu tiên để các doanh nghiệp có thể xin được C/O đáp ứng thủ tục xuất khẩu.

Vì vậy, để đảm bảo nguồn nguyên liệu phục vụ cho chỉ tiêu xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các cơ quan chức năng, sở, ban ngành của địa phương thống nhất ban hành qui trình cấp phép và công nhận cơ sở chăn nuôi chim yến là công trình xây dựng khác trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản khác trên đất. Nhưng điều này chỉ dành cho các trường hợp xin xây mới và các nhà yến hiện hữu đủ điều kiện tồn tại.

Ngoài ra, hiện nay tuy một số địa phương đã triển khai và thực hiện Luật Chăn nuôi năm 2018 trong đó có quy định rõ vùng nuôi chim yến nhưng không điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cho phù hợp với ngành này. Vì vậy, hầu hết nhà yến đều vướng mục đích sử dụng đất không phù hợp.

Doanh nghiệp nước ngoài tìm kiếm nhà cung cấp may mặc Việt Nam.Ảnh: TÚ UYÊN

Cần có động thái tạo niềm tin cho nhà đầu tư

"Kết quả khảo sát cho thấy nhiều công ty Nhật vẫn quan tâm và lựa chọn, muốn đầu tư tại Việt Nam. Trong khi nhiều doanh nghiệp Nhật Bản vẫn yêu mến Việt Nam, chúng ta cần giải quyết nhanh những vấn đề trên để họ không chỉ quan tâm mà thực tế rót tiền đầu tư” - ông Matsumoto Nobuyuki nói.

Ông Matsumoto Nobuyuki chia sẻ, Việt Nam cần có động thái để tạo niềm tin cho nhà đầu tư, hiệu quả hóa được hiệu quả hoạt động của các cơ quan, các bộ ban ngành, hợp lý hóa tinh gọn bộ máy, những tín hiệu tích cực này hy vọng sẽ mang lại hiệu quả thiết thực.

"Chúng tôi sẽ cố gắng chuyển tải kết quả này đến doanh nghiệp Nhật để họ vững tin hơn đầu tư mạnh vào Việt Nam", ông Matsumoto Nobuyuki khẳng định.

Theo ông Đại, đối với vấn đề pháp lý nhà yến, chúng tôi kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có hướng dẫn về đất nông nghiệp nào được phép xây dựng cơ sở nuôi chim yến để các địa phương áp dụng và tạo điều kiện cho nghề nuôi yến được phát triển.

Đồng thời, nhằm giảm chi phí cho doanh nghiệp, hiệp hội đề xuất Cục thú y có thể triển khai xuống trạm thú y cấp huyện, hoặc xã thực hiện. Chuyên viên sẽ lấy mẫu, niêm phong, bảo quản đúng quy định và chuyển phát nhanh về Chi cục thú y vùng để kiểm mẫu và trả kết quả theo thẩm quyền.

Cần cải cách thực chất

Theo TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách, cơ quan quản lý Nhà nước nên tuân thủ tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư, ưu tiên những việc mang lại lợi ích cho người dân và doanh nghiệp.

Tránh tình trạng chỉ thay đổi hình thức, câu chữ mà không thay đổi bản chất. Đây là điều quan trọng khi thực thi chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Một mặt, cơ quan Nhà nước cần tăng cường rà soát và bổ sung quy định mới để đáp ứng những thay đổi trong thực tiễn. Mặt khác, cần thực hiện tinh thần “doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm”.

“Tôi đã đi thực tế và nghe nhiều doanh nghiệp phản ánh, đặc biệt là trong các lĩnh vực kinh tế mới nổi. Chúng ta có thể nhường không gian cho hoạt động của doanh nghiệp, hướng đến mục tiêu giảm chi phí nói chung, không chỉ chi phí kinh doanh mà còn giảm rủi ro cho doanh nghiệp và người dân với "rừng các quy định" của cơ quan nhà nước” - TS Việt nói.

TÚ UYÊN