Bài cuối: Tinh gọn tổ chức bộ máy - 'Điểm đúng huyệt' và rõ định lượng

1. Trong một phát biểu đầu tháng 12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu vấn đề: “Hiện nay đã là thời điểm, thời cơ; là sự cấp thiết, là đòi hỏi tất yếu khách quan cho cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả hay chưa? Câu trả lời là: Không thể chậm trễ hơn được nữa”. Tiếp đó, ông phân tích: Đây là vấn đề rất cấp bách, bắt buộc phải làm, càng làm sớm càng có lợi cho dân, cho nước. Muốn có một cơ thể khỏe mạnh, đôi khi chúng ta phải uống thuốc đắng, phải chịu đau để phẫu thuật khối u”.

Dưới sự chỉ đạo sát sao của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cả hệ thống chính trị vào cuộc với một quyết tâm cao nhất. Ban Tổ chức Trung ương và Chính phủ đã ban hành những chương trình, kế hoạch sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với lộ trình cụ thể, để tránh hiện tượng “câu giờ”, nói không đi đôi với làm. Đến sáng 17/12, Bộ trưởng Bộ Nội vụ thông tin cụ thể: Chính phủ dự kiến còn 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ; giảm được 12 tổng cục và 500 cục!

Một con số thật ấn tượng.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết cụ thể chỉ tiêu tinh gọn này cao hơn so với định hướng của Trung ương: Theo phương án hợp nhất, sáp nhập một số bộ, cơ quan, dự kiến bộ máy Chính phủ còn 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ, giảm 5 bộ và 5 cơ quan trực thuộc Chính phủ; giảm 12/13 tổng cục và tổ chức tương đương tổng cục thuộc bộ, cơ quan ngang bộ; 500 cục và tương đương thuộc bộ, tổng cục; 177 vụ thuộc bộ, cơ quan ngang bộ và tương đương; 190 đơn vị sự nghiệp công lập thuộc bộ và các cơ quan trong bộ...

Tinh gọn bộ máy để nâng cao chất lượng công chức, viên chức.

Đúng như khẳng định của Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, đây không chỉ là cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy mà còn là “cuộc cách mạng giải phóng tư tưởng để tất cả chúng ta cùng thay đổi hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn”; nhất là thay đổi tư duy, tầm nhìn và nhận thức mới, đặc biệt là cải cách đổi mới và phát triển, phát huy tốt nhất nhân tố con người, nhằm thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới: kỷ nguyên hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc.

2. Tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả là cụm từ được nói tới nhiều trong vài tháng qua; nhưng từ năm 2018, Bộ Công an đã gương mẫu thực hiện chủ trương này, theo đúng tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Kết quả, tổ chức bộ máy của Bộ Công an đã được tinh gọn: giải thể 6 tổng cục, qua đó bảo đảm sự lãnh đạo từ Bộ đến cục được nhanh hơn, chính xác, kịp thời, không qua cấp trung gian; hợp nhất các đơn vị tương đồng về chức năng, nhiệm vụ, các đơn vị không rõ nhiệm vụ, đối tượng công tác hoặc có chức năng, nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau mà trong quá trình hoạt động bắt buộc phải có cơ chế phối hợp, qua đó đã giảm 55 đơn vị cấp cục và gần 300 đơn vị cấp phòng; sắp xếp, thu gọn các đơn vị sự nghiệp công lập.

Tại công an địa phương, đã tiến hành sáp nhập 20 đơn vị cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ với công an tỉnh, thành phố và tổ chức thành một đầu mối đơn vị cấp phòng thuộc công an cấp tỉnh; sáp nhập một số đơn vị có cùng chức năng, nhiệm vụ..., qua đó đã giảm hơn 500 đơn vị cấp phòng, giảm trên 1.000 đầu mối cấp đội. Tiếp đó, ngày 10/7/2023, Bộ Công an ban hành Đề án số 19/ĐA-BCA tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy bên trong của công an các đơn vị, địa phương tinh, gọn, mạnh; tiếp tục giảm 279 đơn vị cấp phòng, 1.237 đơn vị cấp đội...

Việc bỏ cấp tổng cục ở một bộ lớn, được coi là “Bộ sức mạnh” như Bộ Công an, là vấn đề không dễ dàng. Cấp tổng cục ở Bộ Công an được hình thành từ năm 1981, đến năm 2018 là 37 năm tồn tại. Mô hình này đã phát huy tốt hiệu quả trong một thời gian khá dài; tuy nhiên khi yêu cầu nhiệm vụ thay đổi, với sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin trong những năm gần đây... thì bắt đầu bộc lộ những bất cập. Với quyết tâm cao và ý thức được trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân; Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an đã dũng cảm thay đổi.

Theo đánh giá của Bộ Công an và thực tế cho thấy, việc triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy từ năm 2018, trong đó có việc xóa bỏ cấp tổng cục, đã nâng cao sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với CAND; không gây xáo trộn, gián đoạn trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của công an các cấp; thực hiện triệt để nguyên tắc một cơ quan, đơn vị thực hiện nhiều việc và một việc chỉ có một cơ quan đơn vị chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính; chức năng, nhiệm vụ của công an các cấp được phân định rõ hơn, từ đó tạo điều kiện để trao quyền thực chất, đầy đủ, tương xứng với nhiệm vụ, quyền hạn cho các đơn vị; các hệ lực lượng được bố trí chuyên sâu, bám sát cơ sở, bám sát nhân dân để nắm bắt tâm tư nguyện vọng chính đáng của nhân dân, tăng cường công tác nắm tình hình và kịp thời giải quyết những mâu thuẫn, vụ việc phức tạp về an ninh, trật tự ngay từ cơ sở; tăng cường cải cách hành chính, đưa các dịch vụ hành chính công về an ninh, trật tự đến trực tiếp với nhân dân... tạo tiền đề quan trọng để lực lượng CAND hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ, tiếp tục góp phần giữ vững ổn định chính trị, tạo môi trường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, lành mạnh cho phát triển kinh tế-xã hội, mở rộng quan hệ đối ngoại của đất nước.

3. Căn cứ yêu cầu nhiệm vụ, căn cứ “đầu việc” để xây dựng tổ chức bộ máy, vì công việc mà chọn người làm... Những điều đó nói thì dễ, nhưng làm thì phải thật sự công tâm và dũng cảm. Tại Hội nghị Đảng ủy Công an Trung ương năm 2024 (tổ chức ngày 17/12 tại Hà Nội), Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá cao việc Bộ Công an tiếp tục gương mẫu, đi đầu trong thực hiện Nghị quyết số 18 của Đảng ủy Công an Trung ương, chẳng hạn Công an cấp tỉnh làm 24 đầu việc, rất cụ thể, từ 24 việc đó thì xây dựng bộ máy tổ chức như thế nào; Bộ cần tập trung đẩy mạnh nghiên cứu, đề xuất những vấn đề chiến lược, chỉ đạo chiến lược và xây dựng thể chế, thúc đẩy hợp tác quốc tế, bớt giảm những việc trực tiếp.

Cũng trong phát biểu chỉ đạo tại hội nghị này, với những số liệu cụ thể, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Việc xây dựng lực lượng CAND thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại đạt được nhiều kết quả quan trọng. "Sau 2 năm thực hiện Nghị quyết số 12 của Bộ Chính trị, sự gương mẫu khác hẳn, nhìn thấy tính chính quy, tinh nhuệ, hiện đại ngay từ trong lực lượng chúng ta: hoàn thành cơ bản trụ sở công an xã, trang bị phương tiện, hoạt động rất hiệu quả. Ngay từ xã giải quyết rất nhiều vấn đề an ninh, trật tự ở cơ sở, giải quyết các yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Sát với dân, sát với cơ sở, giải quyết ngay từ sớm, ngay từ đầu; giải quyết các thủ tục hành chính cho nhân dân. Dân giờ không cần lên tỉnh, lên huyện mà có thể ở nhà làm các thủ tục, rất thuận lợi, không phải "một cửa" mà không còn cửa nào nữa”.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Phân cấp hay lắm, vừa qua, các đồng chí làm những vụ án "long trời, lở đất", khi hỏi ai làm thì là công an cấp huyện. Mấy nghìn người bị lừa, cả trong nước và thế giới, thu về 5.200 tỷ đồng, mà nếu làm triệt để là hàng tỷ USD... Huyện có thể làm được những việc như thế thì xã cũng có thể làm được, khi được Bộ hướng dẫn, cung cấp thông tin. Đây là cơ sở để nghiên cứu tổ chức bộ máy cấp huyện, càng trực tiếp ở xã càng tốt. Bà con đi mấy trăm cây số mới đến huyện, đến tỉnh rất vất vả. Đây là sự chuyển biến rất lớn của lực lượng CAND, gương mẫu đi đầu, để lại nhiều bài học kinh nghiệm"...

Có thể khẳng định, sau Hội nghị trực tuyến toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (tổ chức ngày 1/12 vừa qua), cả hệ thống chính trị đã khẩn trương bắt tay vào việc rà soát, đánh giá, đề xuất mô hình tổ chức bộ máy theo hướng, tinh, gọn, mạnh, hiệu quả. Những căn bệnh trầm kha của bộ máy cồng kềnh được “điểm huyệt” và nói rõ; đồng thời các yêu cầu tinh gọn cũng được định lượng cụ thể bằng những con số.

Đó là quyết tâm chính trị rất cao để chúng ta khẩn trương bắt tay vào thực hiện sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị một cách hiệu quả nhất. Bắt đúng bệnh, điểm trúng huyệt, định lượng rõ yêu cầu... Tin tưởng rằng, đến thời điểm nhìn nhận, sơ kết, tổng kết việc sắp xếp tổ chức bộ máy năm 2024, sẽ có những con số sinh động phản ánh rõ kết quả, trong đó chi thường xuyên “nuôi quân” sẽ giảm từ gần 70% xuống 60, thậm chí dưới 50%...; đồng thời, tỉ lệ chi cho đầu tư phát triển ngày càng nâng cao.

Kỳ vọng đó là hoàn toàn có cơ sở!

Trần Duy Hiển