Bài toán khó cần có lời giải

Thời gian qua, nhất là khi triển khai các dự án mở đường, chúng ta chứng kiến trên một số các tuyến đường “đắt giá” sau khi được mở rộng, cùng với đó đã xuất hiện không ít ngôi nhà “siêu mỏng", "siêu méo”. Đó là những ngôi nhà được xây dựng trên diện tích nhỏ - phần còn lại của diện tích đất bị thu hồi. Tình trạng này không chỉ dẫn đến sự mất an toàn đối với những hộ dân sinh sống trong những ngôi nhà này, mà còn làm mất đi mỹ quan đô thị. Tuy nhiên, việc xử lý tình trạng này lại không hề dễ dàng.

Nhà "siêu mỏng", "siêu méo" là vấn đề không mới, đây cũng là vấn đề mà ở nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XIV, các đại biểu Quốc hội cũng đã từng đặt ra. Còn nhớ, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XIV đối với Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà, nêu một số tồn tại trong đó có nhà "siêu mỏng, siêu méo” trên những con đường mới mở làm mất an toàn, mỹ quan đô thị không được khắc phục, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) khi ấy đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng có những giải pháp gì, lộ trình như thế nào để giải quyết những bất cập này? Người dân và Quốc hội cần chờ bao lâu nữa để tình trạng trên được giải quyết một cách căn bản?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng cũng rất thẳng thắn cho rằng, các cơ quan quản lý nhà nước ở các địa phương tuy rất cố gắng nhưng cũng có hạn chế trong kiểm soát trật tự xây dựng ở đô thị. Bộ trưởng cũng cho biết, chúng ta giải phóng mặt bằng không triệt để thực hiện quy định với số diện tích không đủ xây dựng nhưng vẫn cho làm, dẫn đến tình trạng nhà "siêu mỏng", "siêu méo" trong các đô thị. Và tiếc rằng, cho đến nay xử lý tình trạng này vẫn là một bài toán khó. Về vấn đề này, cũng có ý kiến cho rằng, cần có quy định chặt chẽ đối với phần diện tích sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu được tách thửa.

Liên quan đến vấn đề này, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Theo đó, Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Điều 78 của Luật này về Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và Điều 79 về Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phần diện tích còn lại của thửa đất sau thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu được tách thửa theo quy định của Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất thì Ủy ban Nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, quản lý diện tích đất này theo quy định của pháp luật.

Để tránh tình trạng nhà "siêu mỏng", "siêu méo", trong khi những người có đất cũng không thể tự thỏa thuận để hợp thức được phần diện tích nhỏ hơn diện tích tối thiểu sau khi được tách thửa mặc dù có sự vận động dân vận của các cơ quan, có ý kiến đề nghị thực hiện thu hồi bắt buộc đối với những trường hợp này để bảo đảm không phát sinh những quỹ đất xen kẹt. Tuy nhiên, đây là điều phải hết sức cân nhắc để không ảnh hưởng đến quyền lợi của người có đất bị thu hồi.

Do đó, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định, Ủy ban Nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ đối với phần diện tích còn lại của thửa đất sau thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu được tách thửa theo quy định chỉ khi người sử dụng đất đồng ý thu hồi đối với phần đất này là hoàn toàn phù hợp. Điều này được hiểu là việc thu hồi phải trên cơ sở của việc tuyên truyền, vận động và chỉ khi người sử dụng đất đồng ý thì Nhà nước mới được phép thu hồi đối với phần diện tích này. Nếu chúng ta đặt vấn đề bắt buộc thu hồi đối với phần diện tích này có thể sẽ dẫn đến vi hiến.

Thu hồi đất là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người sử dụng đất. Do đó, việc thu hồi đất nói chung, thu hồi đất với phần diện tích còn lại của thửa đất sau thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu được tách thửa là bài toán khó cần có lời giải cụ thể, thấu đáo. Việc thu hồi phải trên cơ sở đồng thuận, đúng pháp luật, tránh gây ra những “điểm nóng” không đáng có.

Lê Hùng