Bán 14 bát bún/ngày cũng phải nộp thuế: Ngưỡng 200 triệu đồng có còn hợp lý?

Khi con số không theo kịp thực tế

Ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với hộ kinh doanh – một trong những tiêu chí quan trọng trong quản lý thuế đang nhận nhiều ý kiến trái chiều trong quá trình sửa đổi chính sách hiện nay. Theo quy định, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 100 triệu đồng trở xuống (từ 1/1/2026 là 200 triệu đồng) được miễn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, mức 200 triệu đồng/năm còn chưa áp dụng đã được đa số hộ kinh doanh cũng như chuyên gia đánh giá là không còn phù hợp.

Chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam, chị Nguyễn Việt Trinh, kinh doanh tạp hóa ở phường Bạch Mai, TP. Hà Nội cho biết, cửa hàng chị doanh thu có thể cao nhưng lợi nhuận thực tế lại rất thấp, khách mua hai thùng bia, nước ngọt hay hộp sữa... đã tiền triệu. Chỉ cần bán 18-20 triệu đồng tiền hàng mỗi tháng đã vượt ngưỡng chịu thuế.

Đa số hộ kinh doanh cho rằng, ngưỡng doanh thu miễn thuế 200 triệu đồng/năm là quá thấp

“Kinh doanh tạp hóa thường có doanh thu cao nhưng lợi nhuận chỉ khoảng 10%, chưa kể hàng tồn kho lớn, dễ bị đọng vốn, nếu thuế tính theo doanh thu ở ngưỡng quá thấp sẽ tạo áp lực lớn. Giờ kinh doanh đã khó khăn vì còn phải cạnh tranh với các siêu thị lớn, các sàn thương mại điện tử, thêm thuế như này không biết rồi có trụ nổi không”, chị Trinh lo lắng.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Thủy, kinh doanh bún riêu ở phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám, TP. Hà Nội cho biết, cửa hàng chị có 2 vợ chồng đứng bán và thêm 1 đứa cháu phụ việc, với mức giá bình quân 40.000 đồng/bát bún, mỗi ngày chị chỉ cần bán 14 bát bún với doanh thu 560.000 đồng là đã phải nộp thuế.

“Đánh thuế với hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm, tương đương 16,6 triệu đồng/tháng là chưa phù hợp thực tế vì giá cả hàng hóa đầu vào từ thực phẩm, dầu ăn, rau xanh, điện, nước,... đều tăng hết loạt. Nhà tôi kinh doanh nhỏ, bán hàng tại nhà, lấy công làm lãi, cả nhà chỉ trông chờ vào cửa hàng này, giờ phải nộp thuế 4,5%/doanh thu (3% thuế giá trị gia tăng và 1,5% thuế thu nhập cá nhân - PV) là quá bất cập”, chị Thúy nói.

Không khó để nhận ra rằng 200 triệu đồng/năm – tương đương chưa đến 17 triệu đồng/tháng chỉ phù hợp với những mô hình kinh doanh siêu nhỏ, thậm chí chỉ là gánh hàng rong hay quán trà đá. Bởi với ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm, không chỉ chị Thúy mà nhiều hộ kinh doanh bán đồ ăn sáng khác như: bán phở chỉ 14 bát (trung bình 40.000 đồng/bát), bánh mì kẹp chỉ 22 chiếc (trung bình 20.000-30.000 đồng/chiếc), bán xôi chỉ 28 hộp (trung bình 20.000 đồng/hộp)... mỗi ngày đều có nguy cơ phải đóng thuế. Trong khi đó, phần lớn hộ kinh doanh đã chuyển sang mô hình ổn định hơn, có sạp hàng, quầy bán lẻ, thậm chí cửa hàng nhỏ… và doanh thu thực tế hoàn toàn vượt xa mốc này.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) nói thẳng: mức 200 triệu đồng được xây dựng dựa trên “doanh thu khoán” – vốn thường thấp hơn nhiều so với doanh thu thực. Điều này dẫn đến hệ quả kéo dài nhiều năm: một số hộ tìm cách “kéo” doanh thu xuống để tránh nghĩa vụ thuế.

“Doanh thu 200 triệu đồng/năm chỉ phù hợp với người bán nước chè. Còn với các hộ kinh doanh thực sự vận hành một cửa hàng thì mức này đã lạc hậu rồi”, bà Cúc nhận định.

Theo Chủ tịch VTCA, ngưỡng miễn thuế cần ít nhất 500 triệu đồng/năm, thậm chí có thể nâng lên 1 tỷ đồng để phản ánh đúng mức thu nhập hiện nay.

Cần xác định chính xác doanh thu của hộ kinh doanh

Theo TS. Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia thuế, giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, mỗi nhóm ngành nghề có đặc thù khác nhau, nhiều mặt hàng giá trị cao, doanh thu cao nhưng lợi nhuận lại rất thấp.

Ông dẫn chứng, nhóm kinh doanh hàng hóa bán lẻ thường chỉ lãi 5 - 10%, thậm chí bán buôn chỉ 1 - 2%. Ngược lại, các ngành dịch vụ như cắt tóc, gội đầu… có biên độ lợi nhuận rất lớn, lên tới 40 - 50%...

Nhấn mạnh doanh thu miễn thuế thu nhập cá nhân với hộ kinh doanh là 200 triệu đồng/năm chưa hợp lý, theo ông Tú, về bản chất, thuế thu nhập cá nhân phải tính trên lợi nhuận chứ không phải trên doanh thu. Do đó, nếu vẫn tính trên doanh thu, vị chuyên gia lưu ý, cần xác định chính xác doanh thu thực của hộ kinh doanh.

Theo thống kê doanh thu hiện tại, với ngưỡng doanh thu miễn thuế 100 triệu đồng/năm như hiện nay, khoảng 1 triệu hộ được miễn thuế; khi nâng lên 200 triệu đồng/năm từ năm 2026, số hộ miễn thuế có thể lên hơn 2 triệu (chiếm hơn 40% tổng số hộ)... Trong khi đó, trên thực tế, thời gian qua, nhiều hộ có doanh thu vài trăm triệu đồng đến cả tỷ đồng mỗi năm vẫn núp dưới ngưỡng doanh thu miễn thuế, tạo lỗ hổng lớn.

"Bộ Tài chính cần xây dựng phương pháp xác định chính xác, minh bạch doanh thu của hộ kinh doanh, có đánh giá tác động; rà soát hộ miễn thuế, đánh giá lại hàng năm", ông Tú nhấn mạnh, đồng thời đề nghị Bộ Tài chính phải xây dựng bộ công cụ xác định doanh thu minh bạch hơn: dữ liệu thanh toán không tiền mặt, kết nối với nền tảng thương mại điện tử, hệ thống hóa đơn điện tử… để bóc tách doanh thu thật – sai lệch giữa doanh thu khoán và doanh thu thực sẽ càng thu hẹp.

Sẽ tính lại ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ kinh doanh

Giải trình làm rõ nội dung về Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) tại hội trường Quốc hội mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng bày tỏ đồng tình với ý kiến của các đại biểu rằng đang có bất cập trong cách tính ngưỡng thu thuế với hộ kinh doanh, không tạo được sự công bằng so với người lao động có thu nhập từ tiền công, tiền lương.

"Ở Việt Nam chúng ta có câu không sợ thiếu chỉ sợ không công bằng", Bộ trưởng nói và cho biết trong đợt sửa đổi luật lần này đang xem xét nâng ngưỡng thu nhập chịu thuế với người làm công ăn lương, do đó, chính sách thuế với hộ, cá nhân kinh doanh cũng cần đảm bảo một mức công bằng với nhóm này.

Bộ trưởng đồng tình với các đại biểu là cần giải quyết câu chuyện đảm bảo mức chịu thuế của các hộ kinh doanh phải tương xứng với mức thuế đang thu đối với người làm công ăn lương. Đó là lý do Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế với hộ kinh doanh lên trên 200 triệu đồng/năm.

Tuy nhiên, qua góp ý của các đại biểu, Bộ trưởng Tài chính cho biết, vẫn phải tính toán lại ngưỡng doanh thu này để các hộ kinh doanh không cảm thấy bị thiệt thòi hơn so với ngưỡng bắt đầu thu thuế của người làm công ăn lương. Trong đó, sẽ nghiên cứu có một ngưỡng tính thuế khởi đầu đối với hộ kinh doanh phù hợp.

Cẩm Tú/VOV.VN