Băn khoăn về chia sẻ rủi ro trong các dự án PPP

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cùng các đại biểu Quốc hội bên lề phiên họp.

Không nên áp “sàn” vốn 200 tỷ đồng

Tại tổ đại biểu (ĐB) TPHCM, ĐB Phạm Phú Quốc đề nghị thay từ “hình thức” bằng “phương thức” để đảm bảo bao quát hết các hình thức hợp tác đầu tư như: BT (xây dựng - chuyển giao), BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), BOO (xây dựng - sở hữu - kinh doanh)…

Lưu ý rằng dự án luật này “đụng chạm” tới khoảng 60 điều trong Luật Đầu tư công và liên quan đến hàng loạt luật khác như: Luật Xây dựng, Luật Đất đai…, ĐB Phạm Phú Quốc ủng hộ quy định trong dự thảo luật nội dung “trường hợp có sự khác biệt với luật khác thì thực hiện theo luật này” và cho rằng, phải như vậy nhà đầu tư tư nhân mới yên tâm rót vốn.

ĐB Trần Hoàng Ngân góp ý: Cần nói thêm cho rõ, khái niệm “tư” trong luật này không chỉ là doanh nghiệp tư nhân, mà có thể là cả khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài, khu vực doanh nghiệp nhà nước. Về quy mô đầu tư “không thấp hơn 200 tỷ đồng”, đề nghị cân nhắc thêm, hoặc giao cho Chính phủ quy định, vì “đối với một số lĩnh vực thì 200 tỷ đồng là thấp, nhưng một số lĩnh vực khác thì có thể lại quá lớn”.

Trong khi đó, ĐB Nguyễn Thanh Quang (Đà Nẵng) cho rằng, việc ghi rõ từng khoản, mục, lĩnh vực đầu tư là quá cụ thể, sẽ vướng trong triển khai thực tế. Ví dụ, đầu tư theo phương thức PPP trong ngành điện chỉ quy định với nhà máy điện, hệ thống truyền tải điện. Vậy còn dịch vụ cung cấp điện, chiếu sáng công cộng có được đầu tư theo phương thức này không?

Hiện nay toàn bộ hệ thống điện công cộng là đèn cao áp, nếu tư nhân muốn đầu tư đèn LED với thời gian sử dụng tốt hơn, lâu hơn, sáng hơn, tiết kiệm điện hơn và họ hưởng chênh lệch giá điện giữa đèn LED và đèn cao áp, được không?.

Dự án PPP “đóng cửa” với thanh tra, kiểm toán?

Theo dự thảo, Chính phủ cam kết chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án không quá 50% phần hụt thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu cam kết tại hợp đồng. Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án cam kết chia sẻ với Chính phủ không thấp hơn 50% phần tăng thu giữa doanh thu thực tế và doanh thu cam kết tại hợp đồng.

ĐB Hồ Đức Phớc (Nghệ An), Tổng Kiểm toán Nhà nước, đề nghị cân nhắc kỹ nội dung này: Quy định về thanh tra, kiểm toán như dự thảo không đủ cơ sở để thanh quyết toán và chia sẻ rủi ro, vì chỉ có thanh tra chuyên ngành mới được thanh tra, còn thanh tra cấp tỉnh hay Thanh tra Chính phủ là không được thanh tra dự án PPP.

Dự thảo quy định chỉ được kiểm toán vốn nhà nước hỗ trợ xây dựng công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng (Điều 65) và vốn nhà nước hỗ trợ xây dựng công trình phụ trợ, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (Điều 67). Đó là các dự án Nhà nước bỏ vốn, còn cả công trình có đúng giá trị không, có đạt chất lượng không, hoàn trả thế nào thì lẽ ra cũng phải được kiểm toán mới đúng, ví dụ dự án BOT giao thông,

Nhà nước có bỏ đồng nào đâu mà qua kiểm toán thì thấy rất nhiều sai phạm. Cần quy định việc thanh tra, kiểm toán dự án PPP theo Luật Thanh tra và Luật Kiểm toán.

Đề cập đến khía cạnh đất đai, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà nêu thực tế có công trình PPP, Nhà nước không góp vốn bằng tiền, mà chỉ dựa vào đất đai. Vấn đề này có 2 quan điểm. Thứ nhất là cứ dùng tiền ngân sách để trả (thống nhất thời gian trả tại hợp đồng) sau đó đấu giá đất sạch và lấy tiền trả.

Còn nếu trả bằng đất thì lúc này chưa giải phóng mặt bằng, chưa đấu giá nên giá đất thấp, sau này có hiện tượng đội chi phí, nên có nhiều quan ngại việc đổi đất lấy hạ tầng. Do vậy, đề nghị bổ sung một chương quy định về các dự án đổi đất lấy hạ tầng.

Thủ tướng NGUYỄN XUÂN PHÚC:

Phải có thể chế tốt để người dân và nhà đầu tư sẵn sàng bỏ vốn

Phát biểu tại tổ về dự án Luật PPP, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, đến nay Đảng và Nhà nước đều nhận thức cần thiết phải xã hội hóa (XHH). “Tất cả nhà đầu tư đều hỏi: Các ông muốn chúng tôi đầu tư, vậy có luật pháp gì không? Các nhà đầu tư tin luật, không tin nghị định. Phải có luật thì họ mới làm vì luật mới bảo vệ cho nhà đầu tư, để XHH, kêu gọi tư nhân đầu tư” - Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng cũng cho rằng, vai trò của Nhà nước trong một số lĩnh vực cần giảm xuống, còn vai trò của tư nhân phải cao hơn trong một số lĩnh vực không cần thiết đầu tư công. Vì thế, làm Luật PPP để kêu gọi nhiều nguồn lực phát triển đất nước là một hướng đi hết sức cần thiết.

“Tôi đi các địa phương, người dân bức xúc về thiếu vốn đầu tư công trình, đầu tư dự án từ to đến nhỏ. Các nước phát triển người ta đầu tư xong rồi, chỉ còn hưởng lợi thôi. Chúng ta bây giờ vừa sản xuất, kinh doanh vừa đầu tư hạ tầng, với hàng loạt vấn đề đặt ra” - Thủ tướng nói và nhận định nguồn lực trong dân còn rất lớn nhưng nếu không có pháp luật bảo vệ, người dân sẽ không đầu tư. “Hiến pháp bảo vệ quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền công dân rất lớn. Nhưng phải có luật pháp cụ thể, không có luật pháp, làm sao người ta bỏ ra được?” - Thủ tướng đặt vấn đề.

“Hiện nay do pháp luật còn chồng chéo, vướng mắc nên nhà đầu tư chưa nhiệt huyết đầu tư vào Việt Nam. Nếu gỡ được thể chế, không khí đầu tư rất tốt, sẽ giúp đất nước phát triển. Và theo quy luật kinh tế, khi đầu tư theo hình thức PPP, Nhà nước và nhà đầu tư, người dân đều có lợi, dân sẽ giàu hơn, nước mới mạnh, đó chính là mục tiêu của Đảng và Nhà nước”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Để làm được điều này, theo Thủ tướng, phải bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư tư nhân để họ yên lòng, dĩ nhiên, tất cả đều phải theo nguyên tắc của kinh tế thị trường, định hướng XHCN. Chẳng hạn, khi quyết định danh mục đầu tư PPP, quyền lợi Nhà nước và tư nhân đều được đảm bảo. Thuyền lên thì nước lên. Quan điểm này phải rất rõ trong luật.

Thủ tướng cũng khẳng định, tất cả lĩnh vực đều phải mở ra để thu hút nhà đầu tư theo phương châm “Nhà nước và tư nhân cùng làm”, trừ những lĩnh vực mà Nhà nước nắm chủ đạo như tiền tệ, an ninh, quốc phòng...

“Cần phải có thể chế thật tốt, thông thoáng, công khai, minh bạch để người dân và nhà đầu tư sẵn sàng bỏ vốn ra, cùng làm cho đất nước thịnh vượng, người dân được hưởng những dịch vụ công có chất lượng tốt nhất”, Thủ tướng nêu rõ và nêu quan điểm: Luật PPP nên quy định những nguyên tắc quan trọng để nhà đầu tư yên tâm, còn lại giao cho Chính phủ quy định những việc khác cho thông thoáng; ưu tiên thu hút PPP cho vùng khó khăn.

ANH THƯ - PHAN THẢO