Bằng một tuyên bố, ông Trump khiến Washington hoang mang, Lầu Năm Góc chao đảo

Tổng thống Trump cho biết ông đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân ngay lập tức vào ngày 29/10. Ảnh: Fox News.

Nếu Phó Đô đốc Richard Correll của Hải quân Mỹ nghĩ rằng buổi điều trần phê chuẩn chức vụ mới của ông tại Thượng viện sẽ diễn ra suôn sẻ, thì mọi hy vọng đó đã tan biến vào lúc 9h04 tối ngày 29/10 theo giờ Mỹ, tức sáng ngày 30/10 (theo giờ VN).

Chính vào thời điểm đó, Tổng thống Donald Trump gây chấn động toàn cầu khi tuyên bố trên mạng xã hội rằng ông đã yêu cầu quân đội Mỹ “bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân”, với lý do Mỹ không thể “tụt lại phía sau” so với Nga và Trung Quốc.

“Nga đang đứng thứ hai, và Trung Quốc tuy còn cách xa, nhưng sẽ bắt kịp trong vòng 5 năm tới”, ông Trump nói.

Sáng hôm sau đó, trong phiên điều trần kéo dài 90 phút trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện, Phó Đô đốc Correll – người được đề cử làm Tư lệnh Bộ Chỉ huy Chiến lược Mỹ (STRATCOM) – liên tục bị các nghị sĩ chất vấn về phát ngôn của Tổng thống, trong bầu không khí bối rối bao trùm Washington.

Thượng nghị sĩ Jack Reed, lãnh đạo phe Dân chủ tại Ủy ban, hỏi ông Correll rằng việc Mỹ nối lại các vụ thử hạt nhân liệu có thể làm mất ổn định tình hình toàn cầu và kích hoạt một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân mới hay không.

Ông Correll trả lời thận trọng: “Nếu được phê chuẩn làm Tư lệnh STRATCOM, vai trò của tôi là đưa ra cố vấn quân sự trong mọi cuộc thảo luận liên quan đến việc thử nghiệm”.

Trong suốt buổi điều trần, vị Đô đốc này luôn lựa lời cẩn trọng. Khi Thượng nghị sĩ độc lập Angus King hỏi liệu ông Trump có thể đang nói đến việc thử nghiệm hệ thống phóng tên lửa thay vì thử nổ vũ khí hạt nhân, ông Correll đáp: “Tôi không rõ ý định của Tổng thống. Nhưng có thể hiểu theo cách đó”.

Lệnh cấm thử hạt nhân của Mỹ

Các quan chức Mỹ hôm 30/10 không làm rõ liệu ông Trump đang yêu cầu thử nghiệm hệ thống mang đầu đạn hạt nhân hay chấm dứt lệnh tạm hoãn thử nổ hạt nhân đã kéo dài 33 năm.

Các chuyên gia cảnh báo việc nối lại thử nghiệm sẽ gây rối loạn nghiêm trọng, thậm chí kích động các đối thủ hành động tương tự, gợi lại ký ức căng thẳng của Chiến tranh Lạnh.

Phó Tổng thống J.D. Vance cho rằng thử nghiệm là cần thiết để bảo đảm kho vũ khí hạt nhân Mỹ “vẫn hoạt động đúng chức năng”.

Từ đầu những năm 1990, Mỹ cùng các cường quốc hạt nhân khác đã ngừng kích nổ thật mà chỉ sử dụng mô phỏng siêu máy tính để kiểm tra độ ổn định của kho vũ khí.

Bà Tara Drozdenko, Giám đốc chương trình an ninh toàn cầu thuộc tổ chức Union of Concerned Scientists, phản đối gay gắt: “Không có lý do chính đáng nào để Mỹ nối lại thử nghiệm hạt nhân – điều đó chỉ khiến nước Mỹ kém an toàn hơn”.

Ông Trump phát biểu với các nhà báo trên chiếc Không lực Một trên đường đến Hàn Quốc hôm 29/10. Ảnh: Getty.

Thông điệp gửi tới Moscow và Bắc Kinh

Nhiều nhà phân tích cho rằng động thái của ông Trump chủ yếu nhằm phô trương sức mạnh và gửi tín hiệu răn đe tới Nga và Trung Quốc.

Bài đăng của ông được đưa ra ngay trước cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc, trong đó ông Trump nói đã chỉ thị Lầu Năm Góc “bắt đầu thử nghiệm trên cơ sở bình đẳng” và “quá trình đó sẽ bắt đầu ngay lập tức”.

Trong thế kỷ này, chỉ có Triều Tiên tiến hành thử nổ hạt nhân, lần cuối vào năm 2017.

Nga gần đây đã thử hai loại vũ khí chạy bằng năng lượng hạt nhân, và bị Washington cáo buộc tiến hành các thử nghiệm hạt nhân năng lượng thấp, nhưng chưa từng có vụ nổ hạt nhân toàn phần.

Người phát ngôn Điện Kremlin nói rằng Tổng thống Vladimir Putin đã cảnh báo: nếu bất kỳ quốc gia nào thử vũ khí hạt nhân, Nga cũng sẽ làm điều tương tự.

Trung Quốc từ lâu từ chối tham gia đàm phán kiểm soát hạt nhân, dù đang mở rộng nhanh chóng kho đầu đạn. Bắc Kinh cho rằng lực lượng hạt nhân của Mỹ và Nga lớn hơn nhiều, nên không có cơ sở để đàm phán “bình đẳng”.

Ông James Acton, đồng Giám đốc chương trình chính sách hạt nhân tại Carnegie Endowment for International Peace, nhận định: “Nếu mục tiêu là gây áp lực buộc Trung Quốc vào bàn đàm phán, thì khả năng thành công gần như bằng không”.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố hy vọng Mỹ “tuân thủ cam kết duy trì lệnh tạm hoãn thử hạt nhân và các nghĩa vụ trong hiệp ước cấm thử”.

Lợi bất cập hại cho Washington

Tổ chức Ploughshares Fund, chuyên về ngăn chặn mối đe dọa hạt nhân, cảnh báo việc Mỹ phá vỡ lệnh cấm có thể tạo cơ hội cho các đối thủ thử nghiệm nhiều hơn.

Mỹ từng tiến hành tới 1.030 vụ thử hạt nhân kể từ năm 1945, chiếm phần lớn trong tổng số toàn cầu, và nắm giữ khối dữ liệu khổng lồ từ các thử nghiệm đó.

STRATCOM – nơi ông Correll đang giữ vị trí Phó Tư lệnh – đã xác nhận vào tháng 1 rằng kho vũ khí hạt nhân của Mỹ vẫn trong trạng thái sẵn sàng cao.

“Việc nối lại thử nghiệm chỉ mang lợi cho các đối thủ, giúp họ bắt kịp Mỹ trong nghiên cứu và phát triển vũ khí”, Ploughshares cảnh báo.

Một nguồn tin giấu tên thuộc Bộ Năng lượng Mỹ tiết lộ, nếu có thử nghiệm, nó sẽ được tiến hành dưới lòng đất tại Nevada, nơi được yêu cầu duy trì khả năng thử nghiệm trong vòng 36 tháng.

Thượng nghị sĩ Jacky Rosen, người đại diện bang Nevada, nhấn mạnh: “Tiểu bang của tôi đã chịu đủ tổn thất từ các vụ thử hạt nhân từ 1951 đến 1992. Tôi sẽ không để điều đó xảy ra thêm lần nào nữa. Không khi tôi còn ở đây”.

Theo Reuters

Huyền Chi